Φάργκο

Το Φάργκο είναι ένα ακόμα «μεταλλαγμένο» αστυνομικό θρίλερ βουτηγμένο στην ειρωνεία, το χιούμορ και την κινηματογραφική τρέλα, η πιο χαμηλότονη μα και η πιο υπόγεια σοφή ταινία των αδελφών Κοέν. Ένα χρονικό της ανθρώπινης βλακείας από τους πιο έξυπνους κινηματογραφιστές του καιρού μας.

Από τον Χρήστο Μήτση
Φάργκο

Από τον αμερικάνικο Νότο του Μόνο Αίμα ως το Φάργκο της Μινεσότα, οι Κοέν έχουν διανύσει ήδη μία σεβαστή διαδρομή. Περνώντας από τα κινηματογραφικά είδη (θρίλερ, κωμωδία, φιλμ νουάρ) με προκλητική αυθάδεια όσο και ευλαβικό δέος, έφτιαξαν γρήγορα ένα δικό τους, παράδοξο όσο και συναρπαστικό σύμπαν, που κοιτούσε στο παρελθόν, πατούσε, όμως, και με τα δυο του πόδια σο μέλλον. Όταν, στο πιο μεγάλο τους στοίχημα, κατάλαβαν ότι το Χούλα – Χουπ δεν είναι ο δικός τους χορός, επέστρεψαν ταχέως στους γνώριμους ρυθμούς τους, μικρός προϋπολογισμός, η ιστορία ενός εγκλήματος και η Φράνσις ΜακΝτόρμαντ. Οικογενειακή υπόθεση… 

Μια απαγωγή που επιθυμεί να εξελιχθεί σε οικογενειακή υπόθεση οργανώνει και ο Τζέρι Λάντεργκααρντ. Χρεωμένος πωλητής αυτοκινήτων, στον οποίο ο πλούσιος πεθερός του δεν εμπιστεύεται ούτε δέκα σεντς, αποφασίζει να απαγάγει τη γυναίκα του (!) και να οικειοποιηθεί τα λύτρα που θα πληρώσει ο πατέρας της. Οι απαγωγείς, που προσλαμβάνει, όμως – ο Καρλ Σόου Γουόλτερ και ο Γκάεαρ Γκρίμστραντ – έχουν δικές τους μεθόδους δράσης και τα τρία πτώματα που θα σπείρουν στο δρόμο τους θα περιπλέουν την υπόθεση λίγο περισσότερο. Τότε καταφθάνει και η Μάρτζι Γκούντερσον, μια έγκυος αστυνομικίνα, για να διαλευκάνει πράγματα…  

Oι Κοέν προσθέτουν σε κάθε σκηνή, κάθε πλάνο και κάθε ατάκα τους μια αδιόρατη σαρκαστική πινελιά

Ήρωες που απέχουν ένα βήμα από την ηλιθιότητα και άλλο τόσο από το να χαρακτηριστούν «άνθρωποι της διπλανής πόρτας», ξεκινούν ένα «αθώο» όσο και άπληστο παιχνίδι, που σύντομα θα εξελιχθεί σε ένα φαύλο κύκλο αίματος. Στο κέντρο του μία καλοκάγαθη επαρχιώτισσα, που τρώει το ένα χάμπουργκερ μετά το άλλο και βιάζεται να βρει τους ενόχους για να γυρίσει στην αγκαλιά του άνδρα της και μπροστά από την τηλεόραση, και πίσω απ’ όλα αυτά ένας ολόκληρος κόσμος χιονιού, σιωπής και απόλυτης απάθειας. Η αμερικάνικη επαρχία. Από τη μία μεριά, και μόνο τα ονόματα των χαρακτήρων (πριν φτάσουμε στις πράξεις τους) είναι ικανά να μας πείσουν ότι βρισκόμαστε σε μια κωμωδία, η υπογραφή των δημιουργών, από την άλλη, μας προειδοποιεί ότι είμαστε κάπου αλλού. Με ένα σενάριο που ακολουθεί τεθλασμένη γραμμή, περνώντας από καλά κρυμμένα κομβικά σημεία, οι αδελφοί Κοέν στήνουν ένα παζλ σχέσεων, ιδεών και μικρών, προσωπικών ιστοριών, οι οποίες, διαπλεκόμενες μεταξύ τους, μεταμορφώνονται σε τραγικά γεγονότα. Το ήσυχο, αχανές και ομοιόμορφο τοπίο της Μινεσότα κρύβει κάτω από ένα παχύ στρώμα χιονιού πολλές εκπλήξεις και τα τρομερά αδέλφια είναι εδώ για να τις ξεθάψουν μία προς μία. 

Διαλέγοντας ως «πεδίο δράσης» τους – για άλλη μια φορά- το αστυνομικό θρίλερ, οι Κοέν αποδεικνύουν ότι διασκεδάζουν αφάνταστα δοκιμάζοντας σε κάθε τους ταινία τις συμβάσεις και τις σταθερές ενός κινηματογραφικού είδους. Προτείνοντας στο θεατή ένα σενάριο, αυτοί σκηνοθετούν ένα άλλο, κάνοντας κάθε φορά τις εικόνες να βρίσκονται λίγο πιο μπροστά (ή πιο δεξιά ή πιο αριστερά) από εκεί που τις περιμένεις. Η οικειότητα του γνώριμου εναλλάσσεται με το άρωμα του απροσδόκητου και τα κλισέ «ξεκλειδώνονται» ένα προς ένα με μια διακριτική, σχεδόν αόρατη εκκεντρικότητα. Κι αν στο «Μπάρτον Φινκ», το «Αριζόνα Τζούνιορ» και τον «Κύριο Χούλα – Χουπ» οι ανατροπές έπαιρναν το πάνω χέρι με απρόβλεπτα (στην πρώτη περίπτωση θαυμαστά) αποτελέσματα, στο «Φάργκο» η Κοενική μέθοδος βρίσκει την πιο σοφή και ισορροπημένη έκφρασή της. 

Χαμηλώνοντας τις ταχύτητες της σκηνοθετικής τους βιρτουοζιτέ και αναπτύσσοντας την σεναριακή πλοκή με έναν απλό, κρυστάλλινα καθαρό τρόπο, οι Κοέν προσθέτουν σε κάθε σκηνή, κάθε πλάνο και κάθε ατάκα τους μια αδιόρατη σαρκαστική πινελιά, ισορροπώντας ολόκληρη την ταινία πάνω σε ένα τεντωμένο σκοινί. Ανάμεσα στην ειρωνεία και την τρυφερότητα, την αλήθεια και το ψέμα, το μακάβριο και τη φάρσα, το Φάργκο αναδεικνύεται σαν ένα χαμηλότονο, σε πρώτη άποψη προβλέψιμο, μα στην πραγματικότητα εφιαλτικό και γεμάτο παγίδες ταξίδι στη σκοτεινή πλευρά του αμερικάνικου ονείρου. Εκεί όπου άπληστες επιθυμίες και απατηλές υποσχέσεις τροφοδοτούν, σ’ ένα αέναο κύκλο, μια αχόρταγη δολαριομηχανή βαμμένη στο χρώμα του αίματος. 

Η κριτική της ταινίας «Φάργκο» δημοσιεύθηκε στο τεύχος 76 του Περιοδικού ΣΙΝΕΜΑ (Φεβρουάριος 1997).