Essential Cinema #110: «Πριγκίπισσα Μονονόκε» (1997) του Χαγιάο Μιγιαζάκι

Τo cinemagazine συγκεντρώνει μερικές από τις κορυφαίες ταινίες που έγιναν ποτέ και γράφει αναλυτικά γι’ αυτές. Σήμερα το εκθαμβωτικό, οικολογικό αριστούργημα του Χαγιάο Μιγιαζάκι «Πριγκίπισσα Μονονόκε», μία ταινία - σταθμός στην ιστορία του anime.

Από τον Θανάση Πατσαβό
Essential Cinema #110: «Πριγκίπισσα Μονονόκε» (1997) του Χαγιάο Μιγιαζάκι

Στην Ιαπωνία του 14ου αιώνα, ο νεαρός πρίγκιπας Ασιτάκα διασχίζει τα άγρια δάση αναζητώντας το αντίδοτο για το δηλητηριασμένο τραύμα που του προκάλεσε ένας δαιμονικός αγριόχοιρος και βρίσκεται στο επίκεντρο μιας σαρωτικής διαμάχης ανάμεσα στην επεκτατική ορμή του ανθρώπινου πολιτισμού και τις πανάρχαιες δυνάμεις της φύσης. Ο πρώτος εκπροσωπείται από τη δυναμική Λαίδη Εμπόσι, η οποία σχεδιάζει την καταστροφή του δάσους προκειμένου να επεκτείνει τα ορυχεία σιδήρου της περιοχής και μία φατρία Σαμουράι που φιλοδοξούν να κατακτήσουν τη δύναμή του σιδήρου για λογαριασμό τους. Και η δεύτερη, από τα πανάρχαια πνεύματα και τις θεότητες του δάσους, τα άγρια ζώα, αλλά και την πριγκίπισσα του τίτλου, μία Αμαζόνα μεγαλωμένη από λύκους και αναθρεμμένη με μίσος για το ανθρώπινο είδος.

Μία ανεπανάληπτη κινηματογραφική περιπέτεια που εκτόξευσε το καλτ στάτους του Μιγιαζάκι σε νέα, δυσθεώρητα ύψη, η «Πριγκίπισσα Μονονόκε» είναι μία ταινία-σταθμός στην ιστορία του anime, με την οποία ο Ιάπωνας σκηνοθέτης ξεφεύγει οριστικά από κάθε δοκιμασμένη συνταγή του είδους και από τους περιορισμούς των παιδικών ταινιών, αρνούμενος να δώσει εύκολες λύσεις ακόμα και στο αντισυμβατικό ρομάντζο των δύο πρωταγωνιστών. Οπτικά εκθαμβωτική, αρκετά βίαιη και αφηγηματικά ριψοκίνδυνη, η ταινία ανέδειξε τον Μιγιαζάκι σε πραγματικό auteur και αποτελεί ένα από τα πιο φιλόδοξα φιλμ κινουμένων σχεδίων που έγιναν ποτέ, ένα επικών διαστάσεων μείγμα της κλασικής ιαπωνικής μυθολογίας και ενός καθ’ όλα επίκαιρου, παρά το μεσαιωνικό φόντο, πανίσχυρου οικολογικού μηνύματος, που σταθερά βρίσκεται στην ατζέντα του σκηνοθέτη.

Mεγαλειώδης κραυγή για συνύπαρξη του ανθρώπου με τον κόσμο που τον φιλοξενεί

Το εξαίσιο όραμα του Μιγιαζάκι για τον αδάμαστο φυσικό κόσμο των δασών και των θηρίων παντρεύει τον θρύλο με τον ρεαλισμό, αποτέλεσμα επιτόπιας έρευνας σε μερικά από τα αρχαιότερα δάση της Ιαπωνίας και προσφέρει μία απειλητική, όσο και σαγηνευτική, απεικόνιση των ζωικών και μεταφυσικών στοιχείων που μακράν απέχει από τον απλουστευτικό ανθρωπομορφισμό του mainstream δυτικού animation, διατηρώντας τον μυστικισμό και την αγριότητά τους. Αντίστοιχα το ανθρώπινο στοιχείο εκπροσωπείται από περιφερειακούς και καταραμένους, μία ακόμα απόδειξη πως ακόμα και οι πιο αιματηρές μάχες δεν συμβαίνουν σε μία ξεκάθαρη πάλη ανάμεσα στο καλό και στο κακό, αλλά ανάμεσα στην αγνότητα και την απληστία, τη γνώση και την άγνοια.

Αυτή η μεγαλειώδης κραυγή για συνύπαρξη του ανθρώπου με τον κόσμο που τον φιλοξενεί έγινε δεκτή με ενθουσιασμό από το ιαπωνικό κοινό, που μετέτρεψε την ταινία στη μεγαλύτερη εισπρακτική επιτυχία όλων των εποχών στη χώρα, ένα ρεκόρ που θα ξεπερνιόταν μονάχα από τον «Τιτανικό» και αργότερα από το «Ταξίδι στην Χώρα των Θαυμάτων» του ίδιου του Μιγιαζάκι. Στην Αμερική, φυσικά, η μεγάλη διάρκεια και η ατίθαση δομή της ταινίας προκάλεσαν πονοκέφαλο στη διανομέα Miramax που σκεφτόταν σοβαρά να κάνει αλλαγές στο μοντάζ. Μετά την απογοήτευση που του είχαν προκαλέσει τα πολλαπλά κοψίματα που δέχτηκε η «Ναυσικά» για την αμερικανική κυκλοφορία της, ο Μιγιαζάκι ανησυχούσε ιδιαίτερα για την τύχη της ταινίας του. Ωστόσο παραγωγός του, Τόσιο Σουζούκι,έλυσε το πρόβλημα με χαρακτηριστικά λακωνικό, ιαπωνικό τρόπο: έστειλε στον Χάρβεϊ Γουάνστιν ένα αυθεντικό katana (παραδοσιακό σπαθί σαμουράι) με το συνοδευτικό σημείωμα «no cuts» αναγκάζοντας τον διαβόητο διανομέα να συμμορφωθεί.

MONONOKEHIME
ΙΑΠΩΝΙΑ, 1997
Σκηνοθεσία και Σενάριο:
Χαγιάο Μιγιαζάκι Μοντάζ: Τακέσι Σεγιάμα και Χαγιάο Μιγιαζάκι Με τις φωνές των: Ισίντα Γιουρίκο, Ματσούντα Γιόοτζι Μουσική: Τζο Χισαΐσι Διάρκεια: 134'

Βίντεο: Οι 10 «Ηγέτες» του σινεμάΒίντεο: Εξομολογήσεις ενός φανατικού (και προβληματισμένου) οπαδού του Κρίστοφερ Νόλαν