Essential Cinema #99: «Τα Πικρά Δάκρυα της Πέτρα φον Καντ» (1972) του Ράινερ Βέρνερ Φασμπίντερ

Τo cinemagazine συγκεντρώνει μερικές από τις κορυφαίες ταινίες που έγιναν ποτέ και γράφει αναλυτικά γι’ αυτές. Σήμερα ένα σταθερά μοντέρνο μνημείο του κινηματογραφικού gay pride και σύσσωμου του ευρωπαϊκού σινεμά.

Από τον Λουκά Κατσίκα
Essential Cinema #99: «Τα Πικρά Δάκρυα της Πέτρα φον Καντ» (1972) του Ράινερ Βέρνερ Φασμπίντερ

Η σχεδιάστρια μόδας Πέτρα φον Καντ κατοικεί σε ένα ακριβά επιπλωμένο διαμέρισμα-στούντιο μαζί με τη βοηθό και υπηρέτριά της, Μαρλέν, η οποία σιωπηλά εκτελεί όλες τις διαταγές της και υπομένει όλες τις διαθέσεις τις. Η Πέτρα ερωτεύεται ένα αρκετά νεαρότερό της κορίτσι, την Κάριν. Η Πέτρα θέλει τη νεαρή Κάριν μονάχα για τον εαυτό της, ενώ η Κάριν θέλει να εκμεταλλευτεί την εύπορη και ερωτοχτυπημένη σχεδιάστρια και αρνείται να θυσιάσει την ελευθερία της. Το γεγονός οδηγεί την Πέτρα σε απόγνωση.

Όσο λιγοστά είναι τα λόγια που χρειάζονται για να συνοψίσουν την ταινία αυτή, μια από τις κορυφαίες του Φασμπίντερ, τόσο πιο δύσκολο είναι να μεταφέρει κανείς στον αμύητο θεατή την εμπειρία παρακολούθησής της. Φαινομενικά, το προσφερόμενο δράμα φαντάζει ελάχιστα υποσχόμενο, αν όχι ασφυκτικά θεατρικό: Ένα σινεμά κλειστοφοβικό, με τον κινηματογραφικό φακό εγκλωβισμένο σε ένα και μοναδικό χώρο, απέναντι σε τρεις-τέσσερις το πολύ ηθοποιούς ανά σκηνή και την ιστορία που εκτυλίσσεται να είναι τόσο στοιχειώδης, ώστε να μοιάζει σχεδόν κοινότοπη.

Παιχνίδι εξουσίας και εξάρτησης ανάμεσα σε ανθρώπινες πορσελάνες έτοιμες ανά πάσα στιγμή να ραγίσουν

Στο σημείο αυτό εισχωρεί, παρ’ όλα αυτά, η διάνοια του Φασμπίντερ για να μετατρέψει το περιοριστικό σκηνικό σε ένα μάθημα σκηνοθεσίας, σύνθετων πλάνων και λειτουργικής χρήσης της κάμερας, αφήνοντας τον εξαίρετο διευθυντή φωτογραφίας Μίκαελ Μπάλχαουζ (μετέπειτα συνεργάτη του Σκορσέζε) να αναπαραστήσει τα πάντα μέσα από πυρετικά χρώματα του πόθου και της σαγήνης. 

Ο Φασμπίντερ δεν χρειάζεται ούτε πολλά ντεκόρ, ούτε επιπλέον κομπάρσους. Του αρκεί πόσο ηδονικά αφήνει να εξελιχτεί αυτό το σύνθετο παιχνίδι εξουσίας και εξάρτησης (σαρκικής, πνευματικής, ψυχολογικής, ταξικής) ανάμεσα σε ανθρώπινες πορσελάνες έτοιμες ανά πάσα στιγμή να ραγίσουν, στο εσωτερικό ενός διαμερίσματος που μοιάζει με φυλακή επιθυμιών και απωθημένων, σε κελιά που οι ίδιες οι ηρωίδες έχτισαν για τον εαυτό τους.

Η Πέτρα κατρακυλά από τον θρόνο της για να δείξει σε όλους πώς είναι μια γυναίκα όταν καίγεται

Φινετσάτη αρχικατάδικος στο δικό της συναισθηματικό κάτεργο, εκπεσούσα αυτοκράτειρα στο εγωιστικό της κάστρο, η Πέτρα φον Καντ (ερμηνευμένη μοναδικά από την σχεδόν απόκοσμη Μάργκιτ Κάρστενσεν) κατρακυλά από τον θρόνο της για να δείξει σε όλους πώς είναι μια γυναίκα όταν καίγεται. Λίγο πριν γλιστρήσει στην άβυσσο, ο Φασμπίντερ την έχει μετατρέψει σε μια από τις πιο αλησμόνητες πρωταγωνίστριες του έργου του. 

DIE BITTEREN TRANEN DER PETRA VON CANT
Γερμανία, 1972 
Σενάριο και σκηνοθεσία:
Ράινερ Βέρνερ Φασμπίντερ Φωτογραφία: Μίκαελ Μπάλχαουζ Πρωταγωνιστούν: Μάργκιτ Κάρστενσεν, Χάνα Σιγκούλα, Ιμ Χέρμαν, Εύα Μάτες Διάρκεια: 124'