Essential Cinema #106: «The Sun in a Net» (1962) του Στεφάν Ουχέρ

Τo cinemagazine συγκεντρώνει μερικές από τις κορυφαίες ταινίες που έγιναν ποτέ και γράφει αναλυτικά γι’ αυτές. Αυτή την εβδομάδα το φιλμ που πυροδότησε το τσεχοσλοβάκικο Νέο Κύμα, αλλά ξεχασμένη εκτός της χώρας της. Μία πανέμορφη δημιουργία που συνιστά σήμερα μία πολύτιμη ανακάλυψη.

Από τον Θανάση Πατσαβό
Essential Cinema #106: «The Sun in a Net» (1962) του Στεφάν Ουχέρ

Η συνεισφορά των Σλοβάκων σκηνοθετών στο κινηματογραφικό ρεύμα που σαρώνε στη δεκαετία του '60 την Τσεχοσλοβακία είναι εγκληματικά παραγνωρισμένη, σε σχέση με εκείνη των Τσέχων συναδέλφων τους, και πουθενά αυτό δεν είναι τόσο έκδηλο όσο στη λήθη που περιβάλει το πρωτοποριακό φιλμ του Στεφάν Ουχέρ.

Δεύτερη ταινία του, το φιλμ περιγράφει το εφηβικό ρομάντζο ανάμεσα στον Φαγιόλο και την Μπέλα, δύο νεαρά παιδιά που κατοικούν στο ίδιο κτίριο. Οι δυο τους συναντιούνται στην ταράτσα, κάνουν ηλιοθεραπεία, φλερτάρουν, συζητούν, διαπληκτίζονται και προετοιμάζονται για την έκλειψη ηλίου που μονοπωλεί το ενδιαφέρον της γειτονιάς - ένα φαινόμενο που έχει αναμφίβολα αλληγορικές / πολιτικές διαστάσεις.

Εκθαμβωτικά κινηματογραφημένο σε ασπρόμαυρο και πειραματιζόμενο θαρραλέα με την αφήγηση

Βασισμένο σε τρία διηγήματα του αντι-σταλινικού συγγραφέα Αλφόνζ πεντνάρ, το «The Sun in a Net» δεν περιορίζεται στην καταγραφή ενός νεανικού έρωτα, παρόλο που το καλοκαιρινό ειδύλλιο καθορίζει σε μεγάλο βαθμό την ατμόσφαιρα της ταινίας. Μέσα από τις συνομιλίες τους, αλλά και εμβόλιμες σκηνές οικιακής ρουτίνας, ο Ουχέρ χτίζει σταδιακά το οικογενειακό υπόβαθρο των δύο νέων, αποκαλύπτοντας καταστάσεις-ταμπού για το σοσιαλιστικό καθεστώς της εποχής, ανάμεσά τους μία συζυγική απιστία και μία απόπειρα αυτοκτονίας.

Εξίσου τολμηρή για την εποχή φαντάζει η ειλικρινής απεικόνιση της σεξουαλικής επιθυμίας υπό τους ήχους δυτικής ποπ μουσικής - οι δύο νέοι φλερτάρουν ανοιχτά με άλλους κατά τη διάρκεια των θερινών διακοπών και του προσωρινού αποχωρισμού τους, όταν ο Φαγιόλο φεύγει για να δουλέψει στους αγρούς, μία σχεδόν υποχρεωτική δραστηριότητα για τη νεολαία των κομμουνιστικών χωρών, την οποία ο Ουχέρ περιγράφει ενίοτε με ειρωνική διάθεση. Κι αν η ανεπιτήδευτη σκιαγράφηση της ζωής των πρωταγωνιστών και των άλλων χαρακτήρων που εκείνοι συναντούν στην πορεία τους προς την ενηλικίωση μοιάζει να αντλεί έμπνευση από τον ιταλικό νεορεαλισμό, το ρηξικέλευθο μοντάζ και τα στιγμιότυπα μιας φαινομενικά ανέμελης νεότητας αναδίδουν κάτι από τον αυθορμητισμό, τη ζωντάνια και τη φορμαλιστική ελευθερία των ταινιών της Νουβέλ Βαγκ και του Τριφό, ενώ την ίδια στιγμή η συναισθηματική αποστασιοποίηση αναδεικνύει εκλεκτικές συγγένειες με το σινεμά του Αντονιόνι.

Εκθαμβωτικά κινηματογραφημένο σε ασπρόμαυρο και πειραματιζόμενος θαρραλέα με την αφήγηση το «The Sun in a Net» αναζητά τις εύθραυστες ισορροπίες του μέσα από μία σειρά αντιθέσεων: το παλιό και το καινούργιο, το φως και το σκοτάδι, το αρσενικό και το θηλυκό, η πόλη και η εξοχή, ο ορθολογισμός και η παράδοση. Και το κάνει αιχμαλωτίζοντας με την κάμερα μία αλληλουχία εξαίσιων εικόνων με αποκορύφωμα την αντανάκλαση του ήλιου στα νερά μιας λίμνης μέσα από ένα δίχτυ - σκηνή που χαρίζει στο φίλμ τον τίτλο του και συνοψίζει σε ένα μαγευτικό πλάνο τη ματαιότητα και το άπιαστο των ανθρώπινων επιθυμιών.

SLNKO V SIETI
Τσεχοσλοβακία, 1962
Σκηνοθέσία:
Στεφάν Ουχέρ Σενάριο: Αλφόνζ Μπεντνάρ Φωτογραφία: Στάνισλαβ Σομολάνι Μουσική: Ίλια Ζελιένκα Πρωταγωνιστούν: Μάριαν Μπιέλικ, Γιάνα Μπελάκοβα, Όλγα Σαλαγκοβά, Άνταμ Γιάνκο, Ελίσκα Νασάλοβα Διάρκεια: 90'