Essential Cinema #132: «Μαχαίρι στο Νερό» (1962) του Ρόμαν Πολάνσκι

Το cinemagazine συγκεντρώνει μερικές από τις καλύτερες ταινίες που έγιναν ποτέ και γράφει γι΄ αυτές. Σήμερα, το μεγάλου μήκους ντεμπούτο του Πολωνού σκηνοθέτη που τον καθιέρωσε αυτομάτως στη διεθνή κινηματογραφική κοινότητα και τον έφερε υποψήφιο για Όσκαρ Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας.

Από τον Λουκά Κατσίκα
Essential Cinema #132: «Μαχαίρι στο Νερό» (1962) του Ρόμαν Πολάνσκι

Το «Μαχαίρι στο Νερό» μοιάζει με σαρδόνιο παζλ που ο σκηνοθέτης αρχίζει να ενώνει από το πρώτο μόλις πλάνο, για να το ολοκληρώσει λίγο πριν πέσουν οι τίτλοι του τέλους. Πρόκειται κατ' αρχάς για ένα έξοχα δομημένο παιχνίδι αντιθέσεων: το ειδυλλιακό περιβάλλον της λίμνης με τα αδιατάρακτα νερά της βρίσκεται σε συνεχή αντιπαράθεση με την ασταμάτητη ένταση πάνω και μέσα στο πλοίο. Το φιλήσυχο αρχικά τοπίο έρχεται σε τέλεια αντιδιαστολή με την θορυβώδη επέλαση των πρωτευουσιάνων επισκεπτών του. Η ευτυχία και ο έλεγχος που φαίνονται να εκπέμπουν οι τρεις πρωταγωνιστές ελάχιστα προδίδουν την ανησυχία και τη νεύρωση που σιγοβράζουν στο εσωτερικό τους.

Ένα εγκεφαλικό θρίλερ όπου οι κίνδυνοι κρύβονται πίσω από τους καλούς τρόπους και οι λέξεις μπορεί να είναι τα μόνα δολοφονικά σύνεργα

Η ταινία είναι, έπειτα, ένα ξεκάθαρο παιχνίδι με το κοινό. Ο θεατής βρίσκει αδύνατο να ταυτιστεί με κάποιον από τους ήρωες, καθώς ο Πολάνσκι φροντίζει να του εμψυχώνει διαρκώς μια σχέση έλξης και (κυρίως) απώθησης απέναντί τους, αφήνοντάς τον διαρκώς εκκρεμή και αμήχανο. Η απουσία δράσης τον ωθεί να εμπλέκεται ολοένα και περισσότερο σ' έναν μηχανισμό αγωνίας που ξεκινά από απλά, ασαφή υπονοούμενα για να κορυφωθεί σε χειρονομίες, βλέμματα και κοφτερά λόγια.

Το «Μαχαίρι στο Νερό» είναι, τέλος, ένα παιχνίδι του σκηνοθέτη με τον ίδιο του τον εαυτό. Να κατορθώσει έχοντας ελάχιστα μέσα στη διάθεσή του–τρεις χαρακτήρες, αποκλειστικά ένα ντεκόρ (το σκάφος) και μια υποτυπώδη πλοκή–να δημιουργήσει σασπένς σχεδόν από το τίποτα. Να αντλήσει το αίσθημα της κλειστοφοβίας περιτριγυρισμένος από ανοιχτούς ορίζοντες, λουσμένος από δυνατό φως. Να υπηρετήσει ένα εγκεφαλικό θρίλερ όπου οι κίνδυνοι κρύβονται πίσω από τους καλούς τρόπους και οι λέξεις μπορεί να είναι τα μόνα δολοφονικά σύνεργα. Ο θρίαμβος του Πολάνσκι είναι πλήρης. Κι ας πρόκειται για την πρώτη του μόλις ταινία.

NOZ W WODZIE / KNIFE IN THE WATER
Πολωνία, 1962
Σκηνοθεσία:
Ρόμαν Πολάνσκι Σενάριο: Ρόμαν Πολάνσκι, Γέρζι Σκολιμόφσκι, Γιάκουμπ Γκόλντμπεργκ Φωτογραφία: Γέρζι Λίπμαν Μουσική: Κρίστοφ Κομέντα Πρωταγωνιστούν: Λίον Νίμτζικ, Γιολάντα Ουμέτσκα, Ζίγκμουντ Μαλάνοβιτς Διάρκεια: 94'