«Νοσφεράτου: Μία Συμφωνία Τρόμου» και η ποίηση του υπερφυσικού

Επέτειο για την κατά πάσα πιθανότητα νωρίτερη εκδοχή του «Δράκουλα» του Μπραμ Στόκερ, μιας από τις ωραιότερες βωβές ταινίες της ιστορίας του κινηματογράφου.

Από τον Ηλία Δημόπουλο
«Νοσφεράτου: Μία Συμφωνία Τρόμου» και η ποίηση του υπερφυσικού

Γυρισμένη από τον Φρίντριχ Μούρναου 9 ολόκληρα χρόνια πριν από την διασκευή του Τοντ Μπράουνινγκ και της Universal, που εγκαθίδρυσε τον χαρακτήρα στην ποπ κουλτούρα ως σήμερα, η ταινία είναι η μοναδική παραγωγή του στούντιο της Πράνα, ενός στούντιο που φτιάχτηκε ειδικά για ταινίες του είδους αφιερωμένες στο υπερφυσικό και χρεοκόπησε αμέσως μετά το φιλμ μιας και η παραγωγή δέχτηκε αγωγή λογοκλοπής -που έχασε- από τους συγγενείς του Μπραμ Στόκερ.

Το δικαστήριο είχε φυσικά δίκιο, το «Νοσφεράτου» δανειζόταν περίπου μέχρι κεραίας την ιστορία του λογοτεχνικού έργου, αλλάζοντας στοιχειωδώς την τοποθεσία και τον χρόνο (η ιστορία του φιλμ είναι μεταφερμένη στο –μυθοπλαστικό- Βίσμποργκ του πρώτου τρίτου του 19ου αιώνα) και απλώς περικόπτοντας κάποιους χαρακτήρες. Η συναρπαστική διαδρομή βέβαια του «Νοσφεράτου» μέσα στον επόμενο αιώνα ξεκίνησε ακριβώς εδώ, μιας και το δικαστήριο διέταξε να καταστραφούν όλες οι κόπιες και μόνο κάποιες διεσώθησαν καθώς είχαν ήδη εξαχθεί από τη χώρα για την παγκόσμια διανομή του έργου!

Και τι ευτύχημα. Με πρωταγωνιστή τον Μαξ Σρεκ των ακατονόμαστων θρύλων (βλέπετε λοιπόν την «Σκιά του Βρυκόλακα» του Eλάιας Μέριτζ με τον Γουίλεμ Νταφό στο ρόλο του Σρεκ), προεξάρχων των οποίων πως ήταν στην πραγματικότητα ο ίδιος βρυκόλακας (…), να φτιάχνει μια αρχετυπική φιγούρα, ένα πρωτοφανές ρεπεράζ και μια σπουδή στην φωτογραφία επηρεασμένη βαθιά (αλλά και με το βλέμμα παραπέρα) από τον γερμανικό εξπρεσιονισμό, το «Νοσφεράτου» ήταν μια τονική «Συμφωνία Τρόμου». Σχεδόν ποιητικά σεναριογραφημένη και άμεμπτη φωτογραφικά, ειδικά με την προσθήκη της ιστορίας της στοιχειωμένης απ’ τον θάνατο πόλης, γίνεται ένα φαντασματικό, γοτθικό και μακάβριο έργο που μπορείς να απολαύσεις στην πλήρως αποκατεστημένη εκδοχή του στο blu-ray της Eureka!.

H επίδραση της ταινίας στην τέχνη της είναι αδύνατον να υποτιμηθεί, τόσο εξαιτίας της επιρροής της στην ταινία του Μπράουνινγκ, όσο και στην σημαντική κριτική αποτίμηση, την διαχρονική αποδοχή του κοινού και φυσικά τον φόρο τιμής τόσο του Βέρνερ Χέρτζογκ στην ταινία του 1979, όσο φυσικά και 70 ολόκληρα χρόνια μετά στην κατά Κόπολα ανάγνωση του ρομαντικού μυθιστορήματος στον «Δράκουλα».

Από τα κειμήλια του κινηματογράφου μας, ο «Νοσφεράτου» είναι το αιωνόβιο πια πειστήριο ενός κινηματογραφιστή σε απόλυτη σκηνοθετική ακμή, το αειθαλές δείγμα ενός είδους που είναι αλώβητο ως σήμερα, καθώς και μια παρακαταθήκη της κινηματογραφικής δυνατότητας σε μια υψηλή μορφή πλαστικότητας, καλαισθησίας και καλλιτεχνικής διάρκειας.

Πάολο Ταβιάνι (1931-2024): Το «επίσημο» τέλος ενός ντουέτου-θρύλουΒίντεο: Ένα top-10 νικητών της ιστορίας των Όσκαρ