Καρό σημαία! 10 ταινίες για λάστιχα, οκτάνια και μυρωδιά καμένου λαδιού

Στις αίθουσες το ωραιότατο «Κόντρα σε Όλα» (κριτική εδώ) του Τζέιμς Μάνγκολντ με τον Ματ Ντέιμον και τον Κρίστιαν Μπέιλ και, εύλογα κι εμείς, είπαμε να θυμηθούμε 10 περιπτώσεις που οι αναθυμιάσεις των οκτανίων έκαναν ακόμα πιο συναρπαστικό το σινεμά μας.

Από τον Ηλία Δημόπουλο
Καρό σημαία! 10 ταινίες για λάστιχα, οκτάνια και μυρωδιά καμένου λαδιού

«The Crowd Roars» (1932) του Χάουαρντ Χοκς

Αρχαιολογικής σημασίας Χοκς, με Τζέιμς Κάγκνι στα σπάργανα της αναρχικής, «αντιπαθητικής», υπερκινητικής και ολίγον μισογύνικης περσόνας του, για μια ελάχιστα γνωστή ταινία που ξαναγυρίστηκε λίγα χρόνια μετά, όχι όμως από τον Χοκς. Προφανώς απευθύνεται σε σινεφίλ λάτρεις παρά τιφόζι της αγωνιστικής αυτοκίνησης, διαθέτει ωστόσο ατμόσφαιρα Ινδιανάπολης-500 της εποχής, ενώ ο οδηγός για τις ανάγκες του έργου είναι ο Χάρι Χάρτζ, θρυλικός μηχανικός και οδηγός του Μεσοπολέμου που έτρεχε με Ντούζενμπεργκ – και αργότερα με δικό του όχημα – στην Ινδιανάπολη έχοντας έρθει τρεις φορές δεύτερος αλλά ποτέ νικητής στο αρχαιότερο των σιρκουί.

 «Grand Prix» (1966) του Τζον Φρανκενχάιμερ
Ταινία-σταθμός του είδους, μια (ακόμα) με την υπογραφή του μεγάλου Φρανκενχάιμερ, η 9η εμπορικότερη ταινία της χρονιάς τότε και η πρώτη μοντέρνα στιγμή που καταγράφηκε ο κόσμος της F1 με το βλέμμα των προβολέων των πρωταγωνιστών. Τρελό καστ που περιλαμβάνει από Τζέιμς Γκάρνερ και Ιβ Μοντάν, μέχρι Τοσίρο Μιφούνε και Φρανσουάζ Αρντί (!), το «Grand Prix» είναι αξέχαστα φωτογραφημένο πριν και πάνω απ΄ όλα, έχει αρμόζοντα ήχο, κοσμοπολίτικο αέρα κι έχει και το προνόμιο να το θεωρεί ο Ταραντίνο περισπούδαστο (και να μην το εκτιμά). Ατόφια μαγεία κινηματογράφησης και μια από τις βασικές ταινίες μυθοπλασίας της λίστας.

«Winning» (1969) του Τζέιμς Γκόλντστοουν

Κάποιοι ίσως γνωρίζουν πως ο Πολ Νιούμαν ήταν άρρωστος με την ταχύτητα. Αυτή είναι η «ένοχη» ταινία, για χάρη της οποίας κόλλησε το μικρόβιο που δεν ξεφορτώθηκε σε όλη του τη ζωή. Εδώ, μαζί με την Γούντγουορντ και τον Ρόμπερτ Βάγκνερ, ο Νιούμαν παίζει σε ένα ωραίο δράμα αγώνων (που ξανά ο Ταραντίνο απεχθάνεται…), με έμφαση στο στόρι παρά στην εντυπωσιακή κινηματογράφηση που όμως δεν απουσιάζει. Μεγάλη εμπορική επιτυχία της εποχής, θρύλοι του Ινδιανάπολις-500 σε περάσματα, ωραίο σκορ του Ντέιβ Γκρούσιν και ο σπινθήρας – που θα δούμε 21 χρόνια μετά – για το κόλλημα και του Τομ Κρουζ (με μέντορα τον Νιούμαν) με την ταχύτητα.

«Le Mans» (1971) του Λι Χ. Κάτζιν
Το «Le Mans» δεν είναι καλή ταινία. Όπως όμως, ευτυχώς, συμβαίνει κάποτε με όχι καλές ταινίες, είναι συναρπαστική ταινία. Το 1970 ο Στιβ ΜακΚουίν ήταν αδιανόητος σταρ. Ήταν επίσης και τρελλός με τ΄αμάξια – είχε τρέξει με την Πόρσε του στο 12ωρο σιρκουί της Φλόριντα κι είχε έρθει δεύτερος πίσω μόνο από τον μανιασμένο Αντρέτι που έλεγε «όχι και να χάσω από ένα ηθοποιό!». Κι ο ΜακΚούιν ήθελε να τρέξει και στο 24ωρο Λε Μαν (οι παραγωγοί δεν τον άφησαν – φήμες ακούγονται πάντως….) και να γυρίσει κάτι σαν ντοκιμαντέρ για την εμπειρία. Έτσι λοιπόν το έργο δεν έχει και κανένα σενάριο της προκοπής. Έχει όμως τρομερό οπτικοακουστικό υλικό, έχει χολιγουντιανό θάμβος, έχει την τέλεια αποτύπωση της εξωανθρώπινης εμπειρίας του θρυλικού αγώνα. (Παραλειπόμενο: Ο Έντσο Φεράρι δεν αδειοδότησε αμάξια του για το έργο, μιας και η ταινία θα αναδείκνυε τον θρίαμβο της Πόρσε στο Λε Μαν του 1970. Ένα Βέλγος αντιπρόσωπος παρείχε τα’ αυτοκίνητα με το αλογάκι…)

Weekend of a Champion (1972) του Φρανκ Σάιμον
Η πιο παράξενη ταινία της λίστας – και μία για την οποία γράφω μοιραζόμενος την αγωνία του αναγνώστη-λάτρη της Φόρμουλα 1 μιας και αδημονώ εξίσου να δω! Η ταινία γυρίστηκε σε τρεις μέρες κι εξιστορεί ντοκιμαντερίστικα την προσπάθεια του Τζάκι Στιούαρτ στο Γκραν Πρι του Μονακό του 1971, την οποία παρακολουθεί σαν στενός φίλος ο Ρομάν Πολάνσκι που με τη σειρά του αναλαμβάνει την παραγωγή και προσλαμβάνει τον πιο ειδήμονα Σάιμον να το γυρίσει. Η ταινία παίχτηκε στο Φεστιβάλ του Βερολίνου το 1972, χάθηκε για 40 χρόνια και μετά από προσπάθειες του Μπρετ Ράτνερ («Rush Hour», «Κόκκινος Δράκος») μαζί με τον Πολάνσκι παίχτηκε στις Κάννες του 2013 και βρήκε μια περιορισμένη διανομή.

«Μέρες Κεραυνού» (Days of Thunder, 1990) του Τόνι Σκοτ

Όπως λέγαμε και πιο πάνω, ο Κρουζ γνωρίζει τον Νιούμαν στο «Χρώμα του Χρήματος» και γίνεται προτεζέ μαθητευόμενος του τελευταίου στον κόσμο της ταχύτητας. Ως γνωστόν η τρέλα δεν πάει στα βουνά (αλλά στις πίστες), ο Κρουζ, ήδη από τότε, ό,τι θέλει να κάνει ταινία γίνεται, παίρνει αγκαζέ την Νικόλ Κίντμαν (και την φέρνει στον κόσμο των μεγάλων), τον Ρόμπερτ Ντιβάλ και τον Τόνι Σκοτ για να φτιάξουν το τετράτροχο «Top Gun». Δεν είναι τίποτα σπουδαίο το έργο, έχει όμως γκάζια να πάρεις και μαζί σου.

«Αυτοκίνητα» (Cars, 2006) των Τζον Λάσετερ και Τζο Ρανφτ
Το δώρο της Pixar στους λάτρεις της αυτοκίνησης είναι για κάποιους από εμάς και η καλύτερη ταινία της. Μαζί με τα γκάζια, την αγάπη για την ιστορία του μέσου, τα φοβερά «πιτ στοπ», το αυτοκινητάκι που λιποθυμά μόλις βλέπει Φεράρι και τις συγκινητικές αναφορές στο ίδιο το σινεμά (μα ο Νιούμαν voice over;!...), τα «Αυτοκίνητα» είναι κι ένα τέλειο γουέστερν για την αλλαγή των εποχών, μια νοσταλγική ματιά στην Αμερική που χάθηκε κι ένα ανθρωπομορφικό ρομάντζο αμαξιών που, έτσι κι αλλιώς για μας, σαν άνθρωποι είναι.

«Senna» (2010) του Ασίφ Καπάντια
Για να είμαι ειλικρινής το «Σέννα», εννιά χρόνια τώρα, δεν έχω καταφέρει να το ολοκληρώσω. Η ανάμνηση του δυστυχήματος, η συμβολική διάσταση του χαμένου πιλότου και η αφήγηση του Καπάντια ξυπνούν αντιστάσεις ασυνήθιστες φαίνεται. Είναι όμως σαφές και από την πρώτη ώρα και από τις αντιδράσεις συναρπασμού που γράφτηκαν ανεξαιρέτως παντού, πως πρόκειται για μια από εκείνες τις ταινίες που σε σημαδεύουν. Τίποτε λιγότερο για τον χαμένο βασιλιά.

«Rush» (2013) του Ρον Χάουαρντ

Η θρυλική (αγωνιστική) κόντρα Λάουντα-Χαντ της δεκαετίας του ’70 με έμφαση στην σεζόν του ’76, που κέρδισε ο Χαντ, και περιείχε το φρικιαστικό ατύχημα του Νίκι Λάουντα στο Νούρμπουργκρινγκ. Υπάρχουν ανακρίβειες και υπερβολές, όμως δεν είναι παρά πταίσματα για μια μυθοπλασία-αφορμή για κάτι πολύ περισσότερο: Μια λατρευτική ρετρό αναδίφηση σ’ έναν ατίθασο, επικό κόσμο μιας εποχής που η έννοια της ασφάλειας ήταν για τους…φυσιολογικούς ανθρώπους. Ο Ρον Χάουαρντ έχει επιβλέψει θαύματα στην κορεσμένων χρωμάτων vintage όψη της ταινίας, ο Τσίμερ είναι σε μεγάλη συναισθηματική στιγμή, ο Μπρουλ και ο Χέμσγουερθ όσο χρειάζεται larger than life, η ατμόσφαιρα σχεδόν φαντασιακή.

«1» (2013) του Πολ Κράουντερ
Εξαιρετικό ντοκιμαντέρ πάνω στην ιστορία της Φόρμουλα 1 από την δεκαετία του ‘50 και το τελευταίο πρωτάθλημα του Φάτζιο (με την Μασεράτι – δεν το κέρδισε αυτό) μέχρι σήμερα, με βάση τους σπάνιους υπερανθρώπους της, τους αγώνες, την εξέλιξη της ασφάλειας και βέβαια τον θάνατο του Σέννα τον Μάιο του ’94. Από την κάμερα του «1» παρελαύνουν οι μεγαλύτερες μορφές του αθλήματος, ο Έκλστοουν, ο Λάουντα, ο Ντένις, ο Στιούαρτ, υπάρχει εντυπωσιακό αρχειακό υλικό μεγάλων απόντων (ο Κλαρκ, ο Μακλάρεν, ο Σεβέρ, ακόμα και η…Γκρέις Κέλι). Από τις εικόνες του, που αφηγείται ο Μάικλ Φασμπέντερ, απορρέει η χαμένη ατμόσφαιρα μιας εποχής με δίκοπη νοσταλγία, μιας εποχής καθαρού ηρωισμού και αψήφισης των (εχθρικών) πιθανοτήτων, με μονοθέσια πολύ πιο γρήγορα απ’ όσο η παθητική ασφάλεια της εποχής επέτρεπε και συζύγους/οικογένειες που έπρεπε να υπομένουν τον κυνισμό παράξενων ανθρώπων/οδηγών που έβλεπαν στωικά τους φίλους τους να πεθαίνουν αδιαφορώντας για το τι μακάβριο θα κληρώσει την επόμενη μέρα.