Οι μελωδικές «Ώρες» του Φίλιπ Γκλας

Σαν σήμερα γεννήθηκε η Βιρτζίνια Γουλφ, μία από τις σπουδαιότερες, ρηξικέλευθες, απελευθερωτικές πένες της λογοτεχνίας. Την θυμόμαστε ακούγοντας τις (υπέροχες) «Ώρες» του Φίλιπ Γκλας για την ταινία του Στίβεν Ντάλντρι.

Από τον Πάνο Γκένα
Οι μελωδικές «Ώρες» του Φίλιπ Γκλας

Ο Φίλιπ Γκλας είναι  αδιαμφισβήτητα ένας από τους σπουδαιότερους σύγχρονους συνθέτες. Η μουσική του έχει την ικανότητα να διεγείρει εκείνες τις νευρωνικές απολήξεις του ακροατή, ώστε να τον οδηγεί σε ένα υπερβατικό επίπεδο εκτίμησης της μουσικής πρωτίστως γι' αυτό που είναι ως ήχος (αφηρημένα και θεωρητικά) και δευτερευόντως για το αίσθημα που προκαλεί. Ειδικά στις «Ώρες» ο Γκλας εμποτίζει τόσο λυρικά τα μέτρα του με αποτέλεσμα η συναισθηματική ποιότητα των θεμάτων του να μην έχει προηγούμενο.

Η ταινία διατρέχει χώρο-χρονικά τρεις εντελώς διαφορετικές περιόδους. Παρόλ'αυτά ο σεναριακός πυρήνας είναι κοινός και στις τρεις ιστορίες. Το πνεύμα της Βιρτζίνια Γουλφ με όχημα το αριστούργημά της «Κα Ντάλογουεϊ», ενώνει την μοίρα τριών γυναικών. Εκεί που λίγο Γκούσταβ Μάλερ για την πρώτη ιστορία (1920), Μαξ Στάινερ για τη δεύτερη (1950) και Μάικλ Νάιμαν για την τρίτη θα ήταν αρκετό, ο Γκλας καταργεί τα ασαφή όρια των ιστοριών (στην ουσία ο γυναικείος χαρακτήρας είναι ένας, οι εκφάνσεις του είναι τρεις) και παραδίδει ένα εμπνευσμένο θέμα στο πιάνο, που αναπτύσσεται στο σύνολο του άλμπουμ.


Το τρέιλερ της ταινίας

Στο άλμπουμ ο ήχος του πιάνου κυριαρχεί (σόλο ή με τη συνοδεία ενός κουαρτέτου εγχόρδων) με τον  Γκλας να εμμένει στην λιτότητα των συνθέσεων, επιλέγοντας όμως μία πιο περίπλοκη χρήση. Αντιπροσωπευτικά παραδείγματα η δομή του «Morning Passages», η ασυμμετρία στις επαναλήψεις του «Tearing Herself Away» και το ομώνυμο «The Hours» που μεταλλάσσεται σταδιακά σε συναισθηματικό έπος.

Αξιόλογο στοιχείο στην μουσική του Γκλας, είναι η ικανότητά του να συνδιαλλέγεται με την εικόνα. Δεν είναι τυχαία άλλωστε η ενασχόλησή του με την μουσική υπόκρουση ταινιών του βωβού («Δράκουλας», «Η Πεντάμορφη και το Τέρας») ή με την τριλογία των -qatsi. Στις «Ώρες» όπου τα σύμπαντα των ιστοριών πατούν σε παράλληλες διαδρομές, βρίσκει πρόσφορο έδαφος να εφαρμόσει τις μινιμαλιστικές εμμονές του κάνοντας πρακτική των βασικών τους αρχών: μία ιστορία -> ένα μουσικό θέμα, λεπτομέρειες της πλοκής -> παραλλαγές στα μοτίβα. Η τεχνική και η έμπνευση στην υπηρεσία του κατακερματισμού και της αναδόμησης ενός μουσικού κύκλου. Τα εύσημα και στον σκηνοθέτη Στίβεν Ντάλντρι που χρησιμοποίησε υποδειγματικά την μουσική του.

Ο μινιμαλισμός (αν και παράδοξο) στοχεύει στην εγρήγορση του πνεύματος. Καταπιάνεται με το πάθος για απόδραση μέσα από τα σιωπηρά στεγανά ενός κόσμου επαναλήψεων. Τόσο η μουσική στις «Ώρες», όσο και η «καρδιά» της ταινίας, ταυτίζονται μ' αυτό. Γι' αυτό το λόγο η η δυναμική των μελωδιών του Γκλας δεν χάνεται στο ελάχιστο, αλλά συνοδεύει το διηνεκές.