Το Μενού

Το «Μενού» είναι από εκείνες τις περιπτώσεις ταινιών που δυσκολεύουν την κριτική, ακριβώς επειδή στηρίζει μέρος της γοητείας του στο στοιχείο του αιφνιδιασμού. Ας πούμε ότι μια σειρά ανθρώπων βρίσκονται προσκεκλημένοι σε απομακρυσμένο νησί, όπου είναι χτισμένο το εστιατόριο ενός διάσημου σεφ που έχει ετοιμάσει ένα εξειδικευμένο μενού για τον καθένα ξεχωριστά, αλλά και για όλους μαζί. Περισσότερα σε σχέση με την πλοκή του έργου δεν κάνει να γράψουμε. Εκείνο που μπορούμε να αποκαλύψουμε είναι ότι έχει μπόλικο μαύρο χιούμουρ, φέρει και κάποια στοιχεία τρόμου και ότι αξιοποιεί στο έπακρο το αλάνθαστο κωμικό ένστικτο του Ρέιφ Φάινς, ο οποίος ξέραμε ότι είναι κωμικός θησαυρός από την εποχή της «Αποστολής στην Μπριζ» -  «you’re a f*cking inanimate object»- στην πορεία βρέθηκαν, ευτυχώς, ο Γουές Άντερσον του «Ξενοδοχείου Grand Budapest» και οι Κοέν του «Χαίρε, Καίσαρα» και μας έδωσαν λίγα ακόμα δείγματα αυτής του της ικανότητας.

Το βασικό που πρέπει να επισημάνουμε είναι ότι στόχος του Μαρκ Μάιλοντ, πέρα από το να μας τραβά διαρκώς το χαλί κάτω από τα πόδια, είναι η σάτιρα. Υπό το πρίσμα της σάτιρας, των όσων εκπροσωπούν οι χαρακτήρες και το πώς αυτά εξυπηρετούν  το γενικότερο όραμα θα πρέπει να ερμηνεύσουμε τις συμπεριφορές τους, αλλιώς εύκολα κάποιος θα κάνει λόγο για αναληθοφάνεια και υπερβολές. Στόχος της σάτιρας είναι, χονδρικά, να αναδείξει τις παθογένειες του Δυτικού Πολιτισμού και να επισημάνει το επικείμενο (και αναγκαίο ή έστω αναπόφευκτο;) τέλος του.

Μετά το 2000 και τον ιό του millennium, ο οποίος δεν άλλαξε τον κόσμο όπως τον ξέραμε, το σινεμά εστίασε σε ταινίες μετά την καταστροφή, μετά-αποκαλυπτικές, όπως θέλουμε να τις αποκαλούμε, συνήθως με προειδοποιητικό χαρακτήρα. Τελευταία, που το ρολόι του κόσμου φτάνει όλο και πιο κοντά στο να χτυπήσει μεσάνυχτα, βλέπουμε ταινίες, οι οποίες περιγράφουν τον τρόπο που έρχεται το τέλος του δυτικού πολιτισμού και φέρνει την ολοκληρωτική ανατροπή, ίσως επειδή αυτό το τέλος φαντάζει μια κατάσταση διαρκώς παρούσα. Μάλλον οι δημιουργοί δεν βρίσκουν χρήσιμο να τοποθετήσουν τη δράση στο μετά, επειδή θεωρούν ότι το μέλλον είναι τώρα και φωνάζει και ίσως να είναι ήδη αργά για να αποτραπεί. Ίσως, επίσης, για αυτό να επικαλούνται και το χιούμορ σε αυτή τους την προσπάθεια να το αποτυπώσουν, τόσο ως μηχανισμό άμυνας, όσο και σε μια απόπειρα προσέλκυσης του μεγαλύτερου δυνατού κοινού.

Το «Μενού» επί της ουσίας αυτό το τέλος περιγράφει. Επειδή, όμως, σημασία δεν έχει μόνο τι λες, αλλά και πώς το λες, το φιλμ του Μαρκ Μάιλοντ έχει στις (επι)σημάνσεις του την λεπτότητα που θα περίμενες από μια ταινία που φέρει το όνομα του Άνταμ ΜακΚέι στους παραγωγούς της. Καταφεύγει δε και στην συνήθη λύση για τη φύση του μέλλοντος, που έχει τόσο φορεθεί πια, ώστε εκπλήσσεσαι που υπάρχουν ακόμα καλλιτέχνες οι οποίοι νομίζουν ότι κάνουν μια πρωτοφανή δήλωση κλείνοντας τις δημιουργίες τους έτσι. Ευτυχώς υπάρχουν στην ταινία αρκετές εκπλήξεις για να σε κρατήσουν σε εγρήγορση, το χιούμορ της δουλεύει – στην προβολή που πραγματοποιήθηκε στις Νύχτες Πρεμιέρας το κοινό γέλασε αρκετά- ενώ η ισορροπία ανάμεσα σε αυτό και στην απειλή διατηρείται αποτελεσματικά, κάτι στο οποίο βοηθά και πάλι ο Ρείφ Φάινς - μας εκπλήσσει που δεν αναφέρεται καθόλου στα προγνωστικά των οσκαρικών αναλυτών στην κατηγορία του Β'Ανδρικού Ρόλου, θα μπορούσε κάλλιστα να αποτελεί αουτσάιντερ, ειδικά αν η ταινία δουλέψει στα ταμεία. 

Τέλος, δεν μπορούμε να παραγνωρίσουμε το γεγονός ότι πρόκειται για μια σάτιρα με ταξική συνείδηση. Και για να έχει διεισδύσει τέτοια στη mainstream χολιγουντιανή παραγωγή, αντιλαμβανόμαστε ότι η οικονομική και κοινωνική ανισότητα έχει διευρυνθεί, σε βαθμό που μπορεί τελικά να αναγκαστούμε να φάμε όλοι από αυτό το πιάτο μέχρι τελευταίας, πικρής μπουκιάς.