Φυσικά είναι αδύνατον στην καταγεγραμμένη ιστορία να βρεις έναν ολόκληρο αιώνα που να μην είναι γεμάτος συγκλονιστικά ιστορικά γεγονότα. Στον 18^ο αιώνα, τον Αιώνα του Λόγου, των λογιών επαναστάσεων, του Διαφωτισμού και της φιλοσοφίας, ενός αιώνα που παράλληλα με τα γεωγραφικά θεμέλια του κόσμου όπως τον ξέρουμε σήμερα, μπήκαν και οι βάσεις όλων εκείνων που έχοντας σήμερα περιπαθώς καταστρατηγηθεί έχει πάει το πράγμα στον αγύριστο. 

Στον 18^ο αιώνα, εντελώς επιγραμματικά και αναφερόμενοι στα δυτικά καθ’ ημάς, συνέβη η Αμερικανική και Γαλλική Επανάσταση, ανακαλύφθηκε η Νέα Ζηλανδία και η Αυστραλία (από τον Τζέιμς Κουκ), έζησαν μεγάλοι φιλόσοφοι (Σμιθ, Ρουσώ, Μοντεσκιέ, Ντιντερό – ενδεικτικά πάντα), υπήρξε εποχή σπουδαίας τέχνης, είναι φυσικά η εποχή του Μπαχ και του Μότσαρτ στη μουσική, αυτή του Βολταίρου, του Σίλερ, του Γκαίτε, αλλά και του Ντε Σαντ, του Φίλντινγκ και του Σουίφτ στη λογοτεχνία που ακολούθησε την Αναγέννηση και προηγήθηκε της εφόδου του Ρομαντισμού τον επόμενο αιώνα.

Οι άνθρωποι σκοτώνονταν μεταξύ τους εξίσου εντυπωσιακά με σήμερα, για αφόρητα παρόμοιους λόγους, η είσοδος της ατμομηχανής στο δεύτερο μισό του αιώνα έβαλε σε ράγες την σύγχρονη εποχή όπως την ζούμε σήμερα, αναρίθμητες βέβαια και οι ταινίες εποχής (από τους «47 Ρονίν» και τους «Πειρατές της Καραϊβικής», μέχρι τον «Τίγρη και Δράκο», τις ταινίες με τον Ναπολέοντα αλλά και το «Favourite» του Γιώργου Λάνθιμου!) και για να μην μακρηγορούμε ορίστε δέκα ταινίες, όχι με αξιολογική σειρά (αλλά το Νο 1 είναι πρώτο έτσι κι αλλιώς…), που αποτυπώνουν στιγμές μιας τρικυμιώδους εποχής.

10. «La Marseillaise» (1938), του Ζαν Ρενουάρ

Άγνωστο στους περισσότερους, αλλά όχι ξεχασμένο από τους υπολοίπους, το φιλμ του μέγιστου Ρενουάρ είναι μια από τις πιο ενδιαφέρουσες ταινίες για την Γαλλική Επανάσταση, ιδωμένο εκ των έσω κι υπό τα βλέμματα των συμμετεχόντων. Δεν το λες ψύχραιμο, ούτε «αντικειμενικά» ιστοριογραφικό, είναι όμως ένα χρονογραφικό παραλήρημα επαναστατικής ευφορίας, μια διαολεμένα (και διαολικά) μονταρισμένη συρραφή στιγμών μιας «άγιας» επανάστασης, ένα πιστοποιητικό τελικά (όπως και στην περίπτωση Αϊζενστάιν) πως εκεί που η Ιστορία παραγκωνίζεται το Σινεμά (μπορεί να) θριαμβεύει.

9. «Αμαντέους» (1984), του Μίλος Φόρμαν

Η οσκαρική αναγνώριση (8 βραβεία) σχεδόν…επισκιάζει μια αποθέωση της αφήγησης μιας εποχής, την μυθοποίηση ενός ουράνιου ταλέντου - με εντελώς γήινο χαρακτήρα. Ο εκθαμβωτικός μπαροκισμός μιας άριστης (ανεπανάληπτης άραγε πια;) καλλιτεχνικής διεύθυνσης σαρώνει το κάδρο, η πιασάρικη (και ανακριβής) γωνία που παίρνει το σενάριο στο δίπολο Σαλιέρι-Μότσαρτ δένει την ταινία σε μια γόρδια τελειότητα και για μια ακόμα φορά το πνεύμα του ευρωπαϊκού 18^ου αιώνα διαχέεται ακόμα κι αν τα περιστατικά απέχουν της πραγματικότητας.

8. «Η Ανταρσία του Μπάουντι» (1935), του Φρανκ Λόιντ

Μια πραγματική ιστορία που συνέβη την χρονιά της Γαλλικής Επανάστασης, πάνω στο «HMS Bounty» και είναι αντικείμενο μελέτης των ιστορικών ως σήμερα – οι, κάμποσες, ταινίες με το ίδιο θέμα είναι σχεδόν όλες ανακριβείς - καλύτερο από αυτή την πλευρά είναι αυτό του Ντόναλντσον του ‘84 με Γκίμπσον και Χόπκινς . Όμως εδώ περί σινεμά η συζήτηση και το θέμα ανέκαθεν υπήρξε κινηματογραφικά (κι όχι μόνο βέβαια) συναρπαστικό: Πότε ο διοικούμενος νομιμοποιείται να διεκδικήσει ακόμα και βίαια την εξουσία; Πότε η τελευταία ξεπερνά το όρια του ορθού λόγου και της κοινής, ανθρωπιστικής ευαισθησίας; Κλαρκ Γκέιμπλ και Τσαρλς Λότον αναμετρώνται σθεναρά και, με τον τρόπο τους, απαντούν.

7. «Επικίνδυνες Σχέσεις» (1988), του Στίβεν Φρίαρς

Δεν θα μπορούσε να λείπει η νουβέλα του Πιερ Ντε Κλο, μια ταινία απλής δομής και δαιδαλωδών κινήτρων και αποστάσεων του είναι από το φαίνεσθαι, ιστορικές ερμηνείες από Μάλκοβιτς και Κλόουζ (κι εκνευριστικά όμορφη Μισέλ Φάιφερ), εξίσου (αν όχι περισσότερο) εντυπωσιακό και το «Βαλμόν» της επόμενης χρονιάς με το ίδιο ακριβώς θέμα και σκηνοθέτη τον Μίλος Φόρμαν που δεν είναι πρέπον να εμφανιζόταν δύο φορές στη λίστα.

6.  «Bedlam» (1946), του Μαρκ Ρόμπσον

Το τελευταίο εκ των περίφημων εννιά b movies υπό την καθοδήγηση του Βαλ Λιούτον στην δεκαετία του ’40 για λογαριασμό της RKO, εμπνευσμένο από έναν σπουδαίο Άγγλο ζωγράφο του 18^ου αιώνα (τον Γουίλιαμ Χόγκαρθ) και διαδραματιζόμενο στα μέσα του ίδιου αιώνα, αυτό είναι ένα ασφυκτικό θρίλερ πάνω στην τρέλλα και τα άσυλα επί βασιλείας Γεωργίου του 3^ου (σαράντα χρόνια βασιλιάς και ο ίδιος παθών προς το τέλος της ζωής του), πλημμυρισμένο στην ζοφερή ατμόσφαιρα της εποχής και με τον Μπόρις Κάρλοφ σ’ έναν από τους καλύτερους ρόλους του.

5. «Ο Τελευταίος των Μοϊκανών» (1992), του Μάικλ Μαν

Ένα κλασσικό, ρομαντικό εικονογραφημένο εποχής, λατρεύτηκε τόσο ώστε να βάλει ξανά τον τίτλο του εμβληματικού βιβλίου του Κούπερ στην καθημερινή ορολογία. Τοποθετημένο στην περίοδο των μέσων του 18^ου αιώνα που οι Άγγλοι και οι Γάλλοι σκοτώνονταν στον Νέο Κόσμο που αποίκισαν, το έργο του Μαν έχει την αυθεντία των αφηγήσεων της εποχής, ένα τέλειο πρωταγωνιστικό ζευγάρι στα πρόσωπα τον Ντάνιελ Ντέι Λιούις και Μάντλιν Στόου και φυσικά ένα από τα πιο αγαπημένα soundtrack στην ιστορία του σινεμά.

4. «Η Λαίδη Χάμιλτον» (1941), του Αλεξάντερ Κόρντα

Με τον Λόρενς Ολίβιε (Λόρδος Νέλσον) να έχει αγκαλιά την Βίβιαν Λι (Λαίδη Χάμιλτον) σε μια βεράντα λέγοντας «φιλιόμαστε ανάμεσα σε δυο αιώνες» δεν υπάρχουν περιθώρια αντοχής για τον ρομαντικό σινεφίλ, τέλειο δράμα εποχής του, ιδεώδους σε τέτοια, Αλεξάντερ Κόρντα, περίοδος Ναπολεόντειων πολέμων αλλά από την πλευρά των Άγγλων – καθώς το έργο μεσούντος του 2^ου Παγκοσμίου Πολέμου είχε κι ένα ηθικό να ανυψώσει, προτείνεται ανεπιφύλακτα για την τελειότητα της αναπαράστασης και την λάμψη του πρωταγωνιστικού ζεύγους.

3. «Το Άρωμα» (2006), του Τομ Τίκβερ

Με κριτικές διχασμένες και εμπορική επιτυχία ανάλογη του έκλαμπρα best selling δημιουργήματος του Πατρίκ Ζισκίντ, «Το Άρωμα» είναι μια «καλύτερη απ’ ότι την θυμάσαι» ταινία, με μια στυλιζαρισμένα «λασπωμένη» ρεαλιστική αναπαράσταση εποχής (η προεπαναστατική, εξαθλιωμένη Γαλλία των μέσων του αιώνα) κι ένα θεσπέσιο σάουντρακ (από τον ίδιο τον σκηνοθέτη) να δένει τις εικόνες με την ιστορία του αλλόκοτου αυτού, «οραματιστή» δολοφόνου.

2. «Tale of Two Cities» (1958), του Ραλφ Τόμας

Το υπερεπιτυχημένο βιβλίο του Κάρολου Ντίκενς, τοποθετημένο χρονικά στην περίοδο της Γαλλικής Επανάστασης, έχει ευτυχήσει δύο φορές (απ’ όσο γνωρίζω) σε κινηματογραφική μεταφορά του, μία είναι τούτη εδώ. Ο Ντερκ Μπόγκαρντ υποδύεται έξοχα τον μέθυσο Άγγλο δικηγόρο που σαν σε τραγική φάρσα σώζει έναν Γάλλο αριστοκράτη από την γκιλοτίνα (εξού και ο απερίγραπτος τότε ελληνικό τίτλος «Για την Αγάπη της στη Λαιμητόμο»), κορυφώνει μια ιστορία με έξοχα μοτίβα πάνω στον έρωτα, την αυτοθυσία αλλά και την έννοια του διπλού (όχι επαρκώς εξερευνημένη πάντως στο έργο), ενώ η περιγραφή στο φόντο της κόλασης της τότε γαλλικής κοινωνίας είναι γλαφυρή.

1. «Μπάρι Λίντον» (1975), του Στάνλεϊ Κιούμπρικ

Αναμενόμενο κλείσιμο μια επιλογής ταινιών με φόντο τον 18^ο αιώνα, το πιο ιδιαίτερο ίσως των αριστουργημάτων του σκηνοθέτη, βασισμένο σε μια ασύλληπτη διασκευή του βιβλίου του Θάκερεϊ, ένα τρανά ολοκληρωμένο πορτρέτο εποχής, ανθρώπων, νοοτροπιών και ατμόσφαιρας, μια στρατοσφαιρική αντίληψη της ειρωνείας στην αφήγηση (αλλά και της αφήγησης συνολικά) κι ένα (ακόμα) αριστουργηματικό παράδειγμα των δυνατοτήτων της τέχνης στην περιεκτική νοηματικά αναπαράσταση εποχής.