Ο «Joker» ξεκίνησε να παίζεται πλέον στη χώρα μας (διαβάστε εδώ τη γνώμη του cinemagazine), καταδικασμένος να λατρευτεί και να μισηθεί από πολλούς, ενώνοντας τις «γήινες» βάσεις στις οποίες χτίστηκε η κοινωνία της Γκόθαμ με έναν ήρωα-δυναμίτη που συζητιόταν περισσότερο από τον πρωταγωνιστή της ιστορίας σε κάθε κινηματογραφική του εμφάνιση. Η ερμηνεία από τον Χοακίν Φίνιξ θα μας απασχολήσει για καιρό, με τον ίδιο να έχει γεφυρώσει ήδη την απόσταση ανάμεσα στον ρόλο του Ρόμπερτ ντε Νίρο στον «Ταξιτζή» και τον τωρινό του, με την εμφάνισή του στο «Δεν Ήσουν Ποτέ Εκεί» της Λιν Ράμσεϊ πριν δυο χρόνια.
Πέρα από την ερμηνεία όμως, το «Joker» του Τοντ Φίλιπς στηρίζεται, ηθελημένα από την αρχή, στις πλάτες σπουδαίων φιλμ κυρίως από τη δεκαετία του 70, φτάνοντας φυσικά ως την προηγούμενη παρουσία του ήρωα στις οθόνες μας, στον εκρηκτικό «Σκοτεινό Ιππότη». Εμείς διαλέξαμε τα δέκα που πιστεύουμε ότι βρίσκονται πιο κοντά από οποιαδήποτε άλλα στον κόσμο της ταινίας και σίγουρα θα αποτελέσουν ιδανική φιλμική συντροφιά το επόμενο διάστημα σε όσους θέλουν να εντρυφήσουν περισσότερο στην προσωπικότητα του διασημότερου κλόουν της εποχής μας.
-
«The Man Who Laughs» (1928) του Πολ Λένι
Η αρχή όλων, όχι μόνο για τον συγκεκριμένο «Τζόκερ» αλλά για τη δημιουργία του ήρωα από τους σχεδιαστές του κόμικ που είδαν στην ταινία του Πολ Λένι, μια από τις καλύτερες ομιλούσες στην αυγή του ήχου, αλλά και στο πρόσωπο του Κόνραντ Βέιντ τον τρόμο που μπορεί να κρύβεται πίσω από ένα χαμόγελο. Χαραγμένος από εχθρούς του πατέρα του, ο ήρωας του Βέιντ γίνεται θέαμα σε τσίρκο (αφού δεν υπήρχε τηλεόραση) και παραπέμπει στα αρχετυπικά τέρατα του αμερικανικού σινεμά, που πολλαπλασιάστηκαν και κυριάρχησαν στην οθόνη λίγα χρόνια αργότερα. Ο Τοντ Φίλιπς είχε δηλώσει πρόσφατα πως δε γνώριζε την ταινία και τη σύνδεσή της με τον Τζόκερ μέχρι που την είδε όταν ανέπτυσσε τη δική του. Τ.Μ. -
«Το Κουρδιστό Πορτοκάλι» (A Clockwork Orange, 1971) του Στάνλεϊ Κιούμπρικ
Αν αναζητάς την βασική μελέτη της παθογένειας στην σχέση του ατόμου με την κοινωνία και της ανεξέλεγκτης έκφρασής της στα χαοτικά ερεθίσματα του σύγχρονου κόσμου, εδώ είναι το εγχειρίδιο. Καθώς ο δυτικός πολιτισμός βυθίζεται, η βία, κοστουμαρισμένη στην εντέλεια, απαντά στην Εξουσία (της ποπ κουλτούρας, των ΜΜΕ, του καθωσπρεπισμού) εξίσου μανιακά, σαρδόνια, απρόβλεπτα και θνησιγενώς. Η.Δ. -
«Fight Club» (1999) του Ντέιβιντ Φίντσερ
Είκοσι χρόνια πριν το «Joker», ένα μεγάλο χολιγουντιανό στούντιο κυκλοφόρησε στην εκπνοή του 20ου αιώνα μία εκρηκτική φιλμική παρατήρηση της Generation X. Λίγο πριν τη νέα χιλιετία ο Ντέιβιντ Φίντσερ παρατήρησε με ευστοχία την αδιέξοδη καταπίεση των κοινωνικών δομών και πρότεινε προκλητικά μία αυτοκαταστροφική, λυτρωτική διέξοδο από το σώμα και το πνεύμα. Ο πρώτος κανόνας του «Fight Club» είναι η πάλη, όχι η νίκη. Π.Γκ. -
«Σκυλίσια Μέρα» (Dog day Afternoon, 1975) του Σίντνεϊ Λιουμέτ
Ο αντιήρωας ως αντικείμενο λατρείας, ο εγκληματίας που πείθει τη μάζα πως οι πράξεις του είναι πράξεις αντίστασης προς τη μεγάλη εικόνα που αυτή συχνά αγνοεί. Το «Attica, Attica!» του Αλ Πατσίνο είναι η δική του μάσκα του κλόουν και το έναυσμα για εξέγερση, όπως γενναία παρουσίασε ο Λιουμέτ στην ταινία του, αφού πρώτα είχε μελετήσει άψογα τους πρωταγωνιστές τους, όσο αυτοί εκτελούσαν μια αποστολή απελπισίας. T.M. -
«Ο Βασιλιάς της Κωμωδίας» (The King of Comedy, 1982) του Μάρτιν Σκορσέζε
Η ιστορία ενός ανθρώπου που ζητά την αναγνώριση του ποιόν του, παραλληλίζεται χαρακτηριστικά κι ανεπανάληπτα σ' αυτό εδώ το σκωπτικό και σατιρικά θεόπικρο ιντερμέδιο. Τα πρότυπα, η αναζήτηση της ευτυχίας μέσω της επιτυχίας μιας επαγγελματικής ανέλιξης και ο αναπόφευκτα απεγνωσμένος εξτρεμισμός, μέσα στα όρια μιας επώδυνης σάτιρας πάντα, ακουμπούν εδώ το απελπισμένο τους απόγειο. Η.Δ. -
V for Vendetta (2005) του Τζέιμς ΜακΤιγκ
Διασκευάζοντας το ομότιτλο κόμικ των Αλαν Μουρ, Ντέιβιντ Λόιντ και σε ευθύ διάλογο με την πολιτική επικαιρότητα των Μπους και Μπλερ μετά την τρομολαγνεία της 11/9, το «V for Vendetta» σε σενάριο των Γουατσόφσκι κομίζει τους σπόρους της επανάστασης. Η εξαιρετική Νάταλι Πόρτμαν και ο εξευγενισμένος V (Χιούγκο Γουίβινγκ) τοποθετούνται απέναντι στην ολιγαρχία, την παντοδυναμία των Μ.Μ.Ε. και την καταπάτηση των δικαιωμάτων, καλώντας τους μασκοφόρους εκδικητές σε μία κινηματογραφική βόμβα μολότοφ. Π.Γκ. -
«Ξεχωριστή Μέρα» (Falling Down, 1993) του Τζόελ Σουμάχερ
Μια παραγνωρισμένη ταινία τότε, που περπατά ένα λεπτότατο σχοινί εγκλωβισμένο κι απ' τις δυο πλευρές στον συμβολικό και τον πραγματικό θάνατο, περιγράφει κι αυτή την ποτέ ευχάριστη στιγμή που περνιέται το σημείο χωρίς επιστροφή. Η αδυναμία προσαρμογής σε μια κεραυνωτική πραγματικότητα που αστοχείς να καταλάβεις αλλά και οφθαλμοφανώς δεν σε λογαριάζει, δεν μπορεί ποτέ να έχει καλά αποτελέσματα. Η.Δ. -
«Το Δίκτυο» (Network, 1976) του Σίντνεϊ Λιουμέτ
Ο τηλεοπτικός πολιτισμός είναι γυμνός.
Με επίκεντρο την εξωφρενικά ανταγωνιστική κουλτούρα των ΜΜΕ, μια ταινία που καθρεφτίζει, με ανάλογα εξωφρενική ένταση, την αυτοκτονικότητα της αποτρελαμένης ατομικής αντίδρασης που αναποδογυρίζοντας τον μαρξισμό της απόκτησης των μέσων παραγωγής καταντά να σκάβει τελικά τον λάκκο της δικής της κατάργησης. Η.Δ. -
«Ο Σκοτεινός Ιππότης» (The Dark Knight, 2008) του Κρίστοφερ Νόλαν
Ένα γειωμένο ψυχογράφημα που άλλαξε για πάντα τον τρόπο με τον οποίο το κοινό αξιολογεί τις ταινίες κόμικ. Χωρίς να ξεχνά την ψυχαγωγική του διάσταση, ο «Σκοτεινός Ιππότης» του Κρίστοφερ Νόλαν έγινε δικαίως μία ταινία αναφοράς που όρισε τη DC, σφραγίστηκε από τον Τζόκερ του Χιθ Λέτζερ, οραματίστηκε την αναρχία και το χάος ως ανταπάντηση μιας κοινωνικής φαρσοκωμωδίας και διέκρινε τους διττούς ρόλους που υπηρετούν (συνειδητά ή όχι) όλοι οι κάτοικοι της «οικουμενικής» Γκόθαμ Σίτι. Π.Γκ. -
«Ο Ταξιτζής» (Taxi Driver, 1976) του Μάρτιν Σκορσέζε
Στα σκοτωμένα '60ς της ελπίδας και της πολιτικής αναγέννησης, ένας πόλεμος, ένας αλόγιστος, υπερβίαιος επεκτατισμός και η ανόρθωση του πολιτικαντισμού θα είχαν τα παραπροϊοντα τους. Ο Τράβις Μπικλ ενσαρκώνει το αμάλγαμα μιας εθνικής, διεθνούς και ατομικής τραυματικής, ο δυτικός άνθρωπος εξωθείται στην αυτοδίκαιη - και φυσικά ατελέσφορη - επιθετική άμυνα (αυτο)ναρκοθετούμενος από επιλογές που πρώτον αυτόν, κι έπειτα ολάκερο τον κοινωνικό ιστό, αποσυνθέτουν. Η.Δ.
