Υπό προϋποθέσεις το ποδόσφαιρο είναι ένα ιδιαίτερα κινηματογραφικό άθλημα. Το πρόβλημα είναι πως δύσκολα κερδίζεται η κατά κόρον πεποίθηση πως είναι άθλημα αντιπνευματικό κι έτσι το «στρατόπεδο των καλλιτεχνών» το σνομπάρει. Δεν πειράζει, για δύο λόγους: Πρώτος ότι είμαστε αρκετοί στο σινεφιλικό στρατόπεδο που θα βλέπουμε ταινίες με μπάλα και, δεύτερος, υπάρχουν και κάμποσες δημιουργίες, πιο πρόσφατης του ντοκιμαντέρ για τον Ντιέγκο Μαραντόνα που βλέπουμε αυτή την εβδομάδα στις αίθουσες, που αντιλαμβάνονται και την κινηματογραφικότητα και την πνευματικότητα του παιχνιδιού.
Βρήκαμε 8 ταινίες που στηρίζουν την αντεπίθεση και βγαίνουν με πολλούς παίκτες στην κινηματογραφική περιοχή.
-
«The Arsenal Stadium Mystery» (1939) του Θόρολντ Ντίκινσον
Ένα ματς της Άρσεναλ ξεκινά στο Χάιμπουρι (γυρίσματα και στο ιστορικό γήπεδο της ομάδας) κι ένα παίκτης πέφτει νεκρός. Ποδοσφαιρικό whodunit που μοιάζει (και θα ‘ναι) λαχταριστό, ομολογώ πως δεν το έχω δει αλλά δεν άντεξα να μην το συμπεριλάβω, μιας κι ελπίζω κάποτε να επιβεβαιώσω πόσο ωραίο θα είναι. Σκηνοθετεί ένας άγνωστος κάλλιστος σκηνοθέτης, που ο Σκορσέζε εκτιμά, κι εμείς το ίδιο μιας και το εγγλέζικο «Gaslight» που έκανε την επόμενη χρονιά συνδημιούργησε τον ψυχολογικό όρο και είναι κινηματογραφικά εκλεκτό. -
«Η Μεγάλη Απόδραση των 11» (Victory, 1981) του Τζον Χιούστον
Μια από τις ταινίες που οι 35+ ποδοσφαιρόφιλοι έχουν λιώσει σε κάθε φορμά, με άνεση μια από τις χειρότερες ταινίες του Χιούστον αλλά και με την ίδια άνεση μια από τις πιο feelgood ταινίες γενικώς όλων των σκηνοθετών, δεν θα μπορούσε να λείπει από τη λίστα. Σταλόνε, Μάικλ Κέιν, Μαξ Φον Σίντοφ, Πελέ, Αρντίλες, Μπόμπι Μουρ, 2ος Παγκόσμιος Πόλεμος κι ένα ματς των Συμμάχων απέναντι στους Ναζί, είναι μια χολιγουντιανή ελάφρυνση μιας περιόδου θηριωδίας είναι όμως και αναφαίρετο δικαίωμα να επιτρέπεις κινηματογραφικά στον Χρόνο να αποκαλύπτει την ανθρώπινη ανοησία κάνοντας ακόμα και την έννοια της Τραγωδίας σχετική. -
Fever Pitch (1997) του Ντέιβιντ Έβανς
Βασισμένο, με ελευθερίες, στο βιβλίο του Νικ Χόρνμπι, αυτό είναι έργο που οι λάτρεις του ποδοσφαίρου δεν μπορεί να μην αγαπήσουν. Η ιστορία ενός φιλολόγου που ζει τη ζωή του με βάση την Άρσεναλ και την ημερολογιακή καταγραφή κάθε αγωνιστικής της σεζόν ‘88-‘89, που κατέληξε στο ιστορικό πρωτάθλημα της ομάδας, είναι παραπάνω από μια διασκεδαστική ρομαντική κομεντί - με δύο αντικείμενα ερωτικού ενδιαφέροντος κιόλας! Είναι μια αγορίστικη κατάθεση στεφάνου στο ποδόσφαιρο σαν μια συζυγική διαδικασία που παρά τα σκαμπανεβάσματα (που ο ήρωάς μας παίρνει κατάκαρδα) σημαίνει την ισόβια υποταγή μας στην αρυτίδωτη χαρά μιας καινούργιας ποδοσφαιρικής χρονιάς, ενός καινούργιου αγώνα που λες και συμβολίζουν (για μας) ένα στεντόρειο ‘όχι’ στον επελαύνοντα χρόνο και τα γηρατειά. -
Mike Bassett: Απατεώνας ή Ιδιοφυία; (Mike Bassett: England Manager, 2001) του Στιβ Μπάρον
Ο ελληνικός τίτλος χάνει εντελώς το νόημα αυτού του εξωφρενικά αστείου ψευτοντοκιμαντέρ πάνω στην ιστορία ενός απίθανου τσαρλατάνου που συγκυριακά βρίσκεται στον πάγκο της Εθνικής Αγγλίας στον δρόμο για το Μουντιάλ. Γεμάτο αναφορές σε πραγματικά πρόσωπα, ξεκαρδιστικό camp και όχι ολότελα άγνωστες στο ποδόσφαιρο καταστάσεις, τούτο εδώ σε ρίχνει από την καρέκλα που τόσο κωμικά δεν αποχωρίζεται ο απίστευτος αυτός «4-4 fucking 2» προπονητής. Ακολούθησε τηλεοπτική σειρά και αναμένουμε, μάλλον μάταια, ένα επί χρόνια συζητούμενο σίκουελ. -
«Κάν’το Όπως ο Μπέκαμ» (Bend It Like Beckham, 2002) της Γκουρίντερ Τσάντα
Κλασικό, αγαπημένο και μεγάλη, αναλογικά, κινηματογραφική επιτυχία από την σκηνοθέτιδα του πρόσφατου «Blinded by the Light», ακολουθεί τη φόρμα της κομεντί ενηλικίωσης με εθνογραφική παράμετρο τους Ινδούς του Λονδίνου και αφηγείται την ιστορία μιας κοπέλας που θέλει να παίξει ποδόσφαιρο αλλά τα ταμπού της οικογένειάς της δεν της το επιτρέπουν. Καλόκαρδη διάθεση, γυναικείο ποδόσφαιρο και τυπική εγγλέζικη σημασία στο κοινωνικό περιβάλλον και την ελευθερία αυτοδιαμόρφωσης (συν την Κίρα Νάιτλι που την μάθαμε για τα καλά εδώ) συστήνουν ένα ευπρεπές σινεμά που δίκαια έγινε μια τεράστια, αναλογικά, εμπορική επιτυχία. -
«Καλά Χριστούγεννα» (Joyeux Noël, 2005) του Κρίστιαν Κάριον
Μια από εκείνες τις ιστορίες ανθρώπων που συνταράζουν επισημαίνοντας το παράλογο του πολέμου. Τα Χριστούγεννα του 1914, τα πρώτα Χριστούγεννα του 1ου Παγκοσμίου Πολέμου, μια απίθανη «ανακωχή» συνέβη στο Δυτικό Μέτωπο. Οι στρατιώτες ξανάγιναν άνθρωποι, παράκουσαν τις στρατιωτικές εντολές, βγήκαν από τα χαρακώματα κι αποφάσισαν ακόμα-ακόμα να παίξουν τις διαφορές (και περισσότερο την συγγένειά τους) σ’ έναν αυτοσχέδιο ποδοσφαιρικό αγώνα. Έργο συγκινητικό, πραγματική ιστορία ενδεικτική των καλύτερων πλευρών μας και έστω κι από σπόντα, ένα φιλμ που μετράει το ποδόσφαιρο όχι σαν το όπιο της μάζας αλλά σαν μια γιορτή, ένα παιχνίδι που ενώνει ανθρώπους ακόμα και στις πιο αδιανόητες σε μας συνθήκες. -
Zidane: A 21st Century Portrait (2006) των Ντάγκλας Γκόρντον και Φιλίπ Παρενό
Για τα 90 ολόκληρα λεπτά ενός αγώνα θα δεις το ποδόσφαιρο σαν αυτό που είναι -μια δυσκολότατη φυσικοπνευματική άσκηση εκτίμησης πλήθους παραμέτρων- και τον ποδοσφαιριστή σαν μια φιγούρα βγαλμένη απ’ το χαρτί ενός Αλμπέρ Καμύ, ολομόναχη, φερμένη από αλλού σ' έναν χώρο διαρκών αναμετρήσεων και εκπληκτικής μοναξιάς, καταδικασμένη σαν κυνηγετικό θηρίο να εκτιμά διαρκώς «που μπορεί και που όχι», να περιμένει, να ελπίζει, να επιχειρεί να μετατρέψει ένα χάος σε ευεργετική συγκυρία, σε ευλογημένη τύχη μιας και μόνης στιγμής που το άτομο θα μετουσιωθεί σε μέρος μιας ομάδας και θα εννοηθεί ωφέλιμο. Αριστούργημα και πολλά μετά από ένα κοινό ντοκιμαντέρ για το ποδόσφαιρο. -
«Μπάλα για Καταραμένους» (The Damned United, 2009) του Τομ Χούπερ
Από τις πιο αγαπημένες ιστορίες του ποδοσφαίρου είναι η ιστορία του Μπράιαν Κλαφ στην Λιντς. Προπονητής που θυμίζει τον δικό μας Νίκο Αλέφαντο σε εξωστρέφεια, ο Κλαφ ήταν ένας σκληροπυρηνικός άνθρωπος του ποδοσφαίρου, που δεν μάσαγε τα λόγια του αλλά είχε κι ένα πηγαίο προπονητικό ταλέντο. Αμέσως προτού αναλάβει την Νότινγχαμ (με την οποία και πήρε αργότερα δύο διαδοχικά Πρωταθλητριών), πέρασε από την Λιντς στην οποία κι έμεινε ακριβώς 44 μέρες. Η ταινία, σε πλήρη σκωπτική εγγλέζικη ανωτερότητα, περιγράφει πώς έκανε μαλλιά-κουβάρια το Έλαντ Ρόουντ, σημείωσε το ως τότε χειρότερό ξεκίνημα του συλλόγου σε σεζόν, αποξενώθηκε από τους παίκτες κι εκδιώχθηκε κακήν κακώς από μια ομάδα που έτσι κι αλλιώς (!) θεωρούσε εκ των προτέρων έναν βρώμικο σύλλογο που παίζει αντιαθλητικό ποδόσφαιρο.
