Το ξεκίνημα κάθε φεστιβάλ χαρακτηρίζεται πάντα από την ανυπομονησία των διοργανωτών για την πρώτη ανταπόκριση του κοινού. Και ενώ είναι καταξιωμένο στην συνείδηση του κόσμου, η αγωνία για το αν οι αίθουσες θα είναι γεμάτες είναι πάντα παρούσα.  Από ό,τι δείχνουν οι δύο πρώτες μέρες του 15ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, η ανταπόκριση και φέτος θα είναι μεγάλη.

Από την άλλη, πολλά νέα πρόσωπα αλλά και καταξιωμένοι δημιουργοί έχουν φτάσει στη Θεσσαλονίκη για να παρουσιάσουν τις ταινίες τους βρισκόμενοι μπροστά σε ένα φιλικό και μακριά από  τυπικότητες περιβάλλον, στοιχείο που χαρακτηρίζει όλα αυτά τα χρόνια τη διοργάνωση.

Αν εξαιρέσουμε τις προβολές των αφιερωμάτων στα οποία δείχνουν ιδιαίτερη προτίμηση οι επισκέπτες, πολύ καλή εντύπωση έκαναν οι ταινίες «Παραπάνω από Μέλι» του Μάρκους Ίμχοοφ που εξετάζει, ίσως για πρώτη φορά τον τρόπο με το οποίο κάποιοι παράγουν το μέλι και κατ’ επέκταση τον κίνδυνο της εξαφάνισης της μέλισσας.

Sweet Dreams :: Trailer from Liro Films on Vimeo.

Την ίδια θετική εντύπωση άφησαν και τα «Όνειρα Γλυκά» του Ρομπ Φρούκτμαν (ο οποίος υπογράφει τη σκηνοθεσία με την αδελφή του, Λίσα) ταινία που αφορά την ιστορία δύο εξαιρετικών γυναικών από την ύπαιθρο της Ρουάντα, οι οποίες έμαθαν κρουστά, σχημάτισαν το δικό τους πολυμελές μουσικό σχήμα, παρότι εκεί κάτι τέτοιο είναι απαγορευμένο για τις γυναίκες, και μάλιστα έπειτα έστησαν την πρώτη επιχείρηση παγωτού στη χώρα. Ο ίδιος τόνισε ότι «η αδελφή μου κι εγώ ήμασταν περίεργοι για το πώς μια χώρα μετά από μια γενοκτονία μπορεί να επουλωθεί, ειδικά μάλιστα όταν επιζήσαντες και δράστες ζουν δίπλα-δίπλα όπως συμβαίνει στη Ρουάντα».

Ένα «Ιδιωτικό Σύμπαν»

Ανάμεσα στους καλεσμένους και μια παλιά γνώριμη του φεστιβάλ, η Χελένα Τρεστίκοβα, η οποία παρουσίασε την νέα της ταινία, «Ιδιωτικό Σύμπαν», που συμπεριλαμβάνεται στο τμήμα Μικρές Αφηγήσεις. Στο πρόγραμμα φέτος βρίσκουμε και το πολύ ενδιαφέρον «Μαρτσέλα» που η ίδια γύρισε το 2006 και συμμετέχει στο επετειακό αφιέρωμα των 15 χρόνων.

Ιδιωτικό Σύμπαν

Η δημιουργός μίλησε με συγκίνηση για την ολοκλήρωση του φετινού της ντοκιμαντέρ το οποίο (παρ)ακολουθεί τη ζωή της των στενών της φίλων Γιάνα και Πετρ από το 1974. (Ναι, το υλικό της είναι τόσο μεγάλο). Η ταινία ξετυλίγει την πορεία της οικογενείας από τη στιγμή που γεννιέται το πρώτο τους παιδί, ο Χόνζα, στιγμή που ο Πετρ ξεκινάει να καταγράφει το χρονικό της οικογένειας σε ένα ημερολόγιο και που εξακολουθεί να το κάνει εδώ και 37 χρόνια.

Αφορμή στάθηκε, όπως σημείωσε η ίδια, η πρώτη της ταινία μικρού μήκους με θέμα το πώς μεταμορφώνει μια γυναίκα η μητρότητα. «Διάλεξα τη φίλη μου Γιάννα. Όταν ο γιος ήταν δύο χρονών αποφάσισα να παρακολουθήσω το παιδάκι που γεννήθηκε μπροστά στο φακό μου και την οικογένειά του. Με ένα 2χρονο αγοράκι δεν μπορείς να φανταστείς πως θα εξελιχθεί η ταινία, αλλά εγώ παραδέχομαι την κινηματογραφική αβεβαιότητα και λεω ότι το σενάριο το γράφει η ζωή»

Με μια ιδιαίτερη οικειότητα η σκηνοθέτης είναι παρούσα σε πολλές στιγμές της οικογενειακής καθημερινότητας χωρίς όμως να έχει στόχο την απεικόνιση δραματικών και αδιάκριτων στιγμών. Χρησιμοποιώντας παράλληλα αρχειακό υλικό από το κρατικό κανάλι της τότε Τσεχοσλοβακίας, η πορεία της οικογένειας εξελίσσεται παράλληλα με αυτή της ίδιας της χώρας. Από τη μονότονη αλλά και ανέμελη όπως φαίνεται εποχή του σοσιαλισμού μέχρι στις μέρες μας.

Το πιο όμορφο όμως στοιχείο της ταινίας είναι ότι ο αφηγητής της είναι ο ίδιος ο Πετρ ο οποίος διαβάζει μέρος από τα ημερολόγια που έχει γράψει κοιτάζοντας παράλληλα και αυτός -όπως και εμείς- το ίδιο οπτικοακουστικό υλικό, το παρελθόν του. 

Ξεκινώντας τη καταγραφή πριν ακόμα εμφανιστεί η γενιά των «video-diaries» αλλά παραδίνοντας το τελικό υλικό σαν μια κληρονομιά τους, η Χελένα Τρεστίκοβα -χωρίς βέβαια να κινηματογραφεί τον εαυτό της- μετατρέπει σε εικόνα την «αυτοβιογραφία» της οικογένειας. Άδικα περιμένει ο θεατής να γίνει μάρτυρας ακραίων γεγονότων και μεγάλων αλλαγών. Η οικογένεια της Γιάνα και του Πετρ είναι μια «συνηθισμένη» οικογένεια, και αυτός είναι σημαντικός λόγος για να καταγραφεί.

Προτάσεις

Είναι δύσκολο να προτείνεις κάποιες ταινίες ανάμεσα στις πολλές των επόμενων ημερών αλλά ας ξεχωρίσουμε για σήμερα και αύριο τα: «They Glow In The Dark» του Παναγιώτη Ευαγγελίδη, «Ο Εξ αίματος αδελφός» του Στιβ Χούβερ, «O Αόρατος Πόλεμος» του Κέρμπι Ντίκ, «Στάχτη» του Χέρμπερτ Σβέινμπγιορνσον, «Ο Λάκκος» του Ρικάρδο Ίσκαρ, και «Η Πράξη του Φόνου» των Τζόσουα Όπενχαϊμερ, Κριστίν Σιν και ενός τρίτου που για λόγους ασφαλείας παραμένει ανώνυμος.

Πέρα βέβαια από τις προτάσεις, τα ερωτήματα και οι επιθυμίες που προκύπτουν από τις προσωπικές μας αναζητήσεις στο φεστιβάλ μάλλον οδηγούν στα καλύτερα αποτελέσματα.