Όταν έχεις γυρίσει κάτι του μεγέθους (όχι μόνο σε επίπεδο παραγωγής) του «1917» δικαιολογείσαι να στραφείς σε κάτι πιο μικρό και ήσυχο. Η «Αυτοκρατορία του Φωτός» του Σαμ Μέντες τοποθετείται γεωγραφικά στις νότιες βρετανικές ακτές, η δράση της εξελίσσεται σε ένα σινεμά, το Empire, και αφορά μια χούφτα ανθρώπων που ζουν κι εργάζονται εκεί, εστιάζοντας σε μια μανιοκαταθλιπτική υπεύθυνη, έναν νεοπροσληφθέντα μαύρο υπάλληλο και την πρωτίστως αγαπητική, μα δευτερευόντως και ερωτική σχέση που αναπτύσσεται μεταξύ τους. Ναι, είναι μια προβληματική ταινία, ναι, ο Μέντες εντάσσει ποικίλα τρέχοντα κοινωνικά ζητήματα στο σενάριο του, λες και είναι η πρώτη του ταινία και θέλει να μιλήσει για όλα και ναι, η για ακόμα μια φορά κτηνώδης ερμηνεία της Ολίβια Κόλμαν δεν βρίσκει άξιο συμπαραστάτη στο πρόσωπο του ανερχόμενου Μάικλ Γουόρντ.
Πέρα, όμως, από την επιθυμία του Μέντες να χωρέσει στο έργο κι εκείνα που αγαπά, ταινίες, μουσικές, τον Τένισον φυσικά – θυμάστε το «Skyfall»;- και πέρα από την σφραγίδα Ντίκινς στην όψη, υπάρχει μια καταπληκτική ιδέα στο επίκεντρο της ταινίας που την κάνει να διαφέρει από οποιαδήποτε άλλη αντίστοιχη έχουμε δει και αφορά τη σχέση μας με το σινεμά. Ενώ συνήθως οι ταινίες της αυτής συνομοταξίας πηγαίνουν από το σινεμά στη ζωή, ετούτη εδώ ακολουθεί αντίστροφη πορεία. Η ζωή λαμβάνει χώρα κυριολεκτικά πάνω από τον κινηματογράφο και γύρω από αυτόν. Η ηρωίδα της Κόλμαν πρώτα ζει, πρώτα αφήνεται να αγαπηθεί και δοκιμάζει να αγαπήσει κι έπειτα παρακαλά τον μηχανικό προβολής να της δείξει μια ταινία. Γιατί με το βίωμα, από «ψευδαίσθηση ζωής» οι ταινίες γίνονται, ξαφνικά, μια αντανάκλασή της. Αφού ζήσεις, για πρώτη φορά καταλαβαίνεις πραγματικά τι είναι αυτό που βλέπεις, όχι με τον τρόπο του τουρίστα, αλλά με εκείνον του συνοδοιπόρου και (συμ)πάσχοντα. Κι αυτές οι μικρές στιγμές ανάμεσα σε σένα, εκείνη τη δέσμη φωτός, το σελιλόιντ, τους ανθρώπους στην οθόνη και τους ανθρώπους μέσα σου, χτίζουν μια «αυτοκρατορία του φωτός» που κανείς δεν θα μπορέσει ποτέ να αλώσει. Γιάννης Βασιλείου
Με αποσκευές ένα ισχυρό buzz από το Σάντανς όπου κέρδισε το Μεγάλο Βραβείο της Επιτροπής, το «Nanny» προσγειώθηκε στη Θεσσαλονίκη φορτωμένο προσδοκίες για μια δυνατή εμπειρία στο πνεύμα του λεγόμενου αναβαθμισμένου τρόμου. Το αποτέλεσμα ωστόσο ήταν Nanny το παιδί να κάνει, στέλνοντας για ύπνο όσα θετικά είχαν ακουστεί για το ντεμπούτο της Νικιάτου Γιούσου.
Οι έντονες ταξικές επισημάνσεις στην ιστορία της Αΐσα (Άνα Ντιόπ), μιας νεαρής μετανάστριας από τη Σενεγάλη που προσλαμβάνεται από ευκατάστατο ζευγάρι Νεοϋορκέζων (Μισέλ Μόναχαν και Μόργκαν Σπέκτορ στους ρόλους) ως νταντά για το κοριτσάκι τους, μπερδεύονται με το φολκλόρ, μια γοργονοειδή φιγούρα που αναδύεται από τις πολιτιστικές καταβολές της ηρωίδας αναστατώνοντας τον ύπνο και τον ξύπνιο της μέσα από ανεξήγητα οράματα, ένα φλερτ με τον αφροαμερικανό θυρωρό του πολυτελούς συγκροτήματος όπου διαμένει το ζευγάρι, και βέβαια την αγωνία της κοπέλας να φέρει στην Αμερική τον γιο της που την περιμένει στην άλλη άκρη του Ατλαντικού.
Η ηρωίδα της Ντιόπ μπορεί να γίνεται εύκολα συμπαθής, όμως όσα επιχειρούν να αναβαθμίσουν τον horror παράγοντα της ιστορίας της αποδεικνύονται ένα συνονθύλευμα αφόρητα σχηματικών καταστάσεων σχετικών με τη μητρότητα, την ταξικότητα και το ανήκειν. Με όλα αυτά να μένουν στο φινάλε σε μία ακατανόητη εκκρεμότητα, λες και έσβησε η λάμπα του προβολέα. Πραγματικά, σταματάει ο νους του ανθρώπου τι ήταν αυτό που έχτιζε επί εννέα χρόνια η Γιούσου, τι είδε στο «Nanny» η Amazon που έσπευσε να το αγοράσει, αλλά και πόση παραπάνω κενότητα και σοβαροφάνεια μπορεί να καμουφλαριστεί πίσω από το trend του αναβαθμισμένου τρόμου. Νεκτάριος Σάκκας
Bασισμένος στην αληθινή ιστορία του πρώτου συμφώνου συμβίωσης που υπεγράφη ανάμεσα σε αξιωματούχους του αυστριακού στρατού, του στρατού, δηλαδή, μιας χώρας που δεν θα έλεγες ότι τα τελευταία χρόνια πρωτοστατεί στην προάσπιση των ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων, ο «Yπολαχαγός Αισμάγιερ» ακολουθεί τον ομώνυμο ήρωα, που όταν φορά τη στολή γίνεται μια καρικατούρα του R. Lee Ermey στο «Full Metal Jacket», σε μια πορεία που θα οδηγήσει στην αποδοχή της σεξουαλικής του ταυτότητας. Η λανθάνουσα (και μη) ομοερωτική φύση των στρατιωτικών ασκήσεων και των καψωνιών σε σημεία προσεγγίζει τη σάτιρα του macho μιλιταριστικού προτύπου, και, γενικά, υπάρχει αρκετό χιούμορ στο έργο, πρωτίστως, όμως, αποτελεί το πέρα για πέρα δραματικό πορτρέτο ενός χαρακτήρα και μια κατάθεση στο queer cinema. Αν την δεις ως τέτοια, είναι ευκολότερο να δικαιολογήσεις τη στροφή της στο τελευταίο εικοσάλεπτο, καθώς θέλει να δώσει στον ήρωα εκείνο που στερήθηκαν άλλοι αντίστοιχοι και στο συγκεκριμένο σινεμά τη feelgood mainstream νότα που παραδοσιακά στερείται.
Ενστάσεις υπάρχουν, η καρκινική υπο-πλοκή θυσιάζει αυτό που ο σκηνοθέτης (εσφαλμένα) εκτιμά ως χρέος απέναντι στην αλήθεια, με δεδομένο ότι επί της ουσίας δεν αλλάζει κάτι για τον χαρακτήρα - ο ίδιος ο σκηνοθέτης στο Q & A είπε ότι σκεφτόταν να το αφήσει εκτός αλλά τελικά το έβαλε επειδή σχετίζεται με τη ζωή και τον θάνατο, τρέχα γύρευε δηλαδή- χρειάζονται, όμως, και τέτοια αβαρή crowdpleasers στα φεστιβάλ, το κοινό καταχειροκρότησε, οπότε μην απορήσετε αν δείτε την ταινία να αποκτά buzz μέσα στην χρονιά. Γιάννης Βασιλείου
Το εκτός συναγωνισμού «Lola» αποδείχθηκε μία εκτός προγράμματος έκπληξη που χάρηκε ιδιαίτερα το κοινό του Ολύμπιον. Όπου Λόλα ονομάζεται η μυστηριώδης συσκευή που φτιάχνουν οι νεαρές αδελφές Τομ και Μαρς, μέσω της οποίας έχουν τη δυνατότητα να βλέπουν το μέλλον. Με τον Β’ Π.Π. να έχει μόλις ξεσπάσει, το σκηνοθετικό ντεμπούτο του Ιρλανδού Άντριου Λέγκι αναρωτιέται τι θα είχε αλλάξει στον κόσμο αν μπορούσε να ακουστεί εν έτει 1941 το Space Oddity του Μπόουι, αλλά και ποια θα ήταν η έκβαση στον «Πόλεμο της Βρετανίας», αν η βρετανική πλευρά είχε το πλεονέκτημα να «δει» έγκαιρα τις κινήσεις της Λουφτβάφε.
Πιστό στη λογική του found footage και παραδομένο στην αφηγηματική γοητεία της εναλλακτικής ιστορίας («Watchmen», «Ο Άνθρωπος στο Ψηλό Κάστρο» κλπ), το «Lola» επιφυλάσσει αρκετά κωμικά απρόοπτα στα πρότυπα του μοναδικού «Zelig». Όμως πίσω από τις εύθυμες νότες του, κρύβεται πονηρά μία δυστοπική αλληγορία που - στα μάτια μας τουλάχιστον - απευθύνεται στη μετά-Brexit βρετανική προοπτική. Οι πρωταγωνίστριες στο «Lola», επαναστάτριες, ηρωίδες και προδότριες μαζί, αναλόγως την πλευρά από την οποία διαβάζεις την Ιστορία που επηρεάζουν, ενσαρκώνουν εύστοχα τον λεγόμενο απροσδιόριστο παράγοντα μέσω του οποίου ακόμα και οι αγνότερες των προθέσεων μπορούν να οδηγήσουν στην απόλυτη καταστροφή. Αυτός είναι και ο λόγος που εύκολα συγχωρείς την όποια αισθητική ανορθογραφία προκύπτει όταν η ψηφιακή κάμερα του Λέγκι προσπαθεί, όχι πολύ πειστικά, να μιμηθεί τα φιλμικά επίκαιρα. Νεκτάριος Σάκκας
Στο γερμανικό «A E I O U - A Quick Alphabet of Love», το νέο φιλμ από τη Νικολέτ Κρέμπιτς του προκλητικού «Wild» (Νύχτες Πρεμιέρας το ’16) η Σοφί Ρόις παίζει την Άνα, μια εξηντάρα ηθοποιό με λαμπρό παρελθόν αλλά αμφίβολο μέλλον που τα μπλέκει με 17χρονο κλεφτρόνι, το οποίο αναλαμβάνει να βοηθήσει κάνοντάς του λογοθεραπεία.
Το πρώτο μέρος του τίτλου μας προδιαθέτει για συμβολισμό, ο οποίος αποδεικνύεται εξίσου ρηχός με το βραχύβιο love story και την υποτυπώδη αστυνομική ιστορία που ξεκινά από το Βερολίνο και φτάνει ως την Κυανή Ακτή. Η Ρόις πάντως φορά με άνεση ένα ρόλο-σχόλιο ως προς το ageism απέναντι στις γυναίκες ηθοποιούς, ενώ συντονίζεται με την ενδιαφέρουσα περίπτωση του πρωτοεμφανιζόμενου Μίλαν Χερμς (ο συγκεκριμένος θυμίζει κάτι από Κίλιαν Μέρφι), παρά την υπερφόρτωση που εμφανίζει το μεταξύ τους ειδύλλιο μέσα από ένα voice over που δεν μας καθιστά σοφότερους για το τι τελικά διακυβεύεται. Νεκτάριος Σάκκας
Το ΣΙΝΕΜΑ cinemagazine.gr βρίσκεται στο 63ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης (3-13 Νοεμβρίου 2022) και θα σας προσφέρει καθημερινές ανταποκρίσεις.
Διαβάστε περισσότερα:
63ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης: Ενημερωθείτε αναλυτικά για το πρόγραμμα
