Στο «Passages» του Άιρα Σακς, ο Φραντς Ρογκόφσκι υποδύεται ένα σκηνοθέτη προς το τέλος των γυρισμάτων της τελευταίας του ταινίας και σε πολυετή γάμο με τον Μπεν Γουίσοου. Ο ήρωας συνάπτει για πρώτη φορά στη ζωή του ερωτική σχέση με γυναίκα, την Αντέλ Εξαρχόπουλος. Ευθύς και περήφανος, εξομολογείται στον σύζυγό του αυτή την απιστία αλλά δεν κρύβει τον πρωτοφανή ενθουσιασμό του. Και έτσι ο χαρακτήρας του Ρογκόφσκι αμφιταλαντεύεται, διαρκώς και δίχως σταματημό ή τύψεις, ανάμεσα στους δυο αυτούς έρωτες, πληγώνοντάς τους αμφότερους.
Το ερωτικό δίδυμο Ρογκόφσκι-Εξαρχόπουλος ανάβει φωτιές ενώ ο Γουίσοου δίνει μια ερμηνεία μαζεμένη, χωρίς αυτό να σημαίνει κενή συναισθήματος. Αντιθέτως, οι αντιδράσεις του στις απανωτές προδοσίες του συντρόφου του, συσσωρεύουν όλη την πίεση του χαρακτήρα σε απλές, ανθρώπινες αντιδράσεις όπως το τρέμουλο ενός χεριού ή το παιχνίδισμα των βλεφάρων. Ο Άιρα Σακς μας μιλάει για τα περάσματα πάσης φύσεως. Περάσματα από πόλη σε πόλη, από σπίτι σε σπίτι και από κρεβάτι σε κρεβάτι. Από το πάθος, στον έρωτα, στην αγάπη, στη συνήθεια και μετά στην περιφρόνηση, την απέχθεια και το μίσος. Όντας ο ίδιος σε μακροχρόνια σχέση με τον σύντροφό του, τραβάει παραλληλισμούς με τη δική του ζωή και ασκεί την αυτοκριτική του. Και επειδή το μόνο πέρασμα που αρνείται να διαβεί ο πρωταγωνιστής είναι αυτό της ωριμότητας, αποτυπώνει στην ταινία το τι θα συνέβαινε, αν ο ίδιος δεν το διάβαινε. Παύλος Κυριαζής
Η «Suzume» χάνει από μικρή ηλικία τη μητέρα της και υιοθετείται από τη θεία της. Μεγαλώνοντας στο νότιο κομμάτι της Ιαπωνίας, το βλέμμα της έφηβης Σούζουμε τραβάει ο Σότα, ένας όμορφος και μυστηριώδης νεαρός, μόνο που ένα υπερφυσικό συμβάν τον μετατρέπει σε μια τρίποδη παιδική καρέκλα. Μαζί ξεκινούν ένα οδοιπορικό, διασχίζοντας τη χώρα μέχρι το Τόκιο και ακόμα βορειότερα, σφραγίζοντας τις μεταφυσικές πύλες μιας άλλης διάστασης, στην προσπάθεια να αποτρέψουν θεομηνίες, που στα μάτια του κόσμου φαίνονται σαν κοινοί σεισμοί.
To Αdamant –από τον δικό μας «αδάμαντα» - είναι ένα πλωτό κέντρο ψυχικής υγείας στον Σηκουάνα, που οργανώνει δραστηριότητες για όσους πάσχουν από ψυχικές ασθένειες και ενισχύει την αίσθηση της κοινότητας. «Να αφήνεις κενά, έτσι ώστε να χωρέσουν οι εικόνες» προτρέπει μια επίκληση στην αυθεντία στην αρχή της ταινίας, θυμίζοντας το γνωστό, πολυχρησιμοποιημένο ρητό ενός μεγάλου ποιητή του πενταγράμμου που ισχυρίζεται ότι «στα πάντα υπάρχει μια ρωγμή, έτσι μπαίνει το φως».
Στο ντοκιμαντέρ «Οn the Adamant» o φακός του Νίκολας Φιλιμπέρ παρατηρεί τους ανθρώπους της κοινότητας, καταγράφει τις δραστηριότητές τους, τους αφήνει να αφηγηθούν τις ιστορίες τους και να μιλήσουν για την εμπειρία τους, αναζητώντας (μάλλον) τις «εικόνες» ανάμεσα στα «κενά» του ιδιαίτερου τρόπου που λειτουργεί το μυαλό τους. Ισορροπεί όμως σε μια πολύ λεπτή ηθική γραμμή. Τους χαρίζει μεν την ιδιωτικότητα της κρίσης τους – αλίμονο- αλλά όταν κάνει ερωτήσεις που ενδέχεται να τους ζορίσουν και αφήνει τονπλάνο λίγο παραπάνω, νιώθεις σαν να θέλει να πάρει κάτι πιο έντονο από τον άνθρωπο μπροστά του και αυτό καθόλου όμορφα δεν σε κάνει να νιώθεις για τις προθέσεις του. Όταν δε, χρησιμοποιεί από το υλικό που κατέγραψε το σημείο όπου ένας από τους ασθενείς εκθειάζει το αποτέλεσμα μιας παλιάς τηλεοπτικής εκπομπής που άφηνε την κάμερα να καταγράφει τους ανθρώπους, επισημαίνοντας την αλήθεια και την σπουδαιότητα του θεάματος, νιώθεις τον ναρκισσισμό να χτυπάει κόκκινο και συνειδητοποιείς ότι τελικά ο ντοκιμαντερίστας στην πραγματικότητα δεν ισορροπεί, αλλά τσαλαπατά αυτή τη λεπτή γραμμή ανάμεσα στην κοινωνικά ευαίσθητη δημιουργία και στην εκμετάλλευση ενός ευαίσθητου κοινωνικού θέματος. Γιάννης Βασιλείου
Η τελευταία μας προβολή στη διοργάνωση πραγματοποιήθηκε σε γεμάτη αίθουσα και αυτό, σε συνάρτηση με τη φύση της ταινίας, μας θύμισε τι χάσαμε τα τελευταία χρόνια, που στερηθήκαμε αυτή την κοινή εμπειρία. Μας είχε λείψει να γελάμε μαζικά, να βλέπουμε τους ανθρώπους γύρω μας να παραδίνονται αμαχητί σε μια κλασική αφήγηση, καμωμένη με τον τρόπο των Αμερικανών, που γνωρίζουν πώς να γραπώσουν τον θεατή από τον γιακά, που κατέχουν την (εσχάτως χαμένη) τέχνη του ενήλικου crowdpleaser. Το «Blackberry» του Kαναδού Ματ Τζόνσον αφηγείται, κατά βάση, την άνοδο και την πτώση του συνιδρυτή της εταιρείας, τη μετατροπή ενός ιδεαλιστή, καινοτόμου, συνεσταλμένου νεαρού σε φιλελεύθερο κτήνος και μαζί της την υπενθύμιση ότι η τέταρτη βιομηχανική επανάσταση, αν και έδωσε την αρχική εντύπωση της εκδίκησης όχι της γυφτιάς, αλλά της μεσαίας τάξης, τελικά δεν αποτέλεσε τίποτε άλλο από την πανομοιότυπη στα παράγωγά της συνέχεια του ίδιου ανθρωποφαγικού, ανταγωνιστικού κοινωνικοοικονομικού μοντέλου, βάσει του οποίου οργανώθηκε ο μεταπολεμικός δυτικός πολιτισμός.
Συγγενές με το «Social Network», δανείζεται από εκείνο ακόμα και το (τραγικά) ειρωνικό εύρημα του φινάλε του, αντικαθιστώντας το refresh του φιντσερικού Φόστερ Κέιν, με τα «παράσιτα» - θα καταλάβετε, όταν δείτε την ταινία. Εννοείται, άλλα τα μεγέθη φιλμοκατασκευής, νοηματικής πυκνότητας στοχοθεσίας και, τελικά, σημασίας της ταινίας σε σχέση με τον προκάτοχό της, αλλά την δουλειά την κάνει, έχοντας ως κωμικό MVP τον Γκλεν Χάουερτον σε ρόλο από εκείνους που φτιάχνουν καριέρες και δίνοντας στον Τζέι Μπαρούσελ του «Million Dollar Baby» έναν πρωταγωνιστικό ρόλο που μοιάζει κοντά στη φιλμική περσόνα του, αλλά τελικά τον βγάζει από την comfort zone του, με ευτυχή αποτελέσματα. Με κριτήριο την εμπειρία μέσα στην αίθουσα, ήταν ο ιδανικός τρόπος για να κλείσουμε το φεστιβάλ. Ευχόμαστε η ταινία να βρει το (ευρύ) κοινό της, το οποίο, αν της δώσει μια ευκαιρία, πιστεύουμε πως θα την αγκαλιάσει . Γιάννης Βασιλείου
Το ΣΙΝΕΜΑ cinemagazine.gr ταξιδεύει στο Βερολίνο με την AEGEAN. Το 73o Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Βερολίνου πραγματοποιείται 16 - 26 Φεβρουαρίου 2023.
Βρείτε συγκεντρωμένες όλες τις ανταποκρίσεις του ΣΙΝΕΜΑ cinemagazine.gr από τη Μπερλινάλε 2023 εδώ.
