Στον ένα μήνα που κυκλοφορεί στις αμερικανικές αίθουσες το «Zero Dark Thirty» της Κάθριν Μπίγκελοου, για την δεκαετή έρευνα της CIA για τον Οσάμα Μπιν Λάντεν, οι έντονες διαφωνίες για τον τρόπο που η ταινία απεικονίζει τα βασανιστήρια των κρατούμενων από την CIA και την επακόλουθη συλλογή πληροφοριών, έχουν πνίξει όποια άλλη συζήτηση για αυτήν – ίσως και δίκαια, δεδομένης της αμφιλεγόμενης προσέγγισης της ταινίας στο όνομα της απόλυτης ουδετερότητας.
Πριν λίγες μέρες ο Μάικλ Μουρ, γνωστός για τις προβοκατόρικες δηλώσεις του και τις φιλελεύθερες πολιτικές του ιδέες, μπήκε στη δημόσια συζήτηση με ένα κείμενο που, αναπάντεχα θα έλεγε κανείς, υποστηρίζει την ταινία. Ο σκηνοθέτης θεωρεί ότι όποιος δει την ταινία και την ωμή απεικόνιση των σχετικών σκηνών, θα καταλήξει να μισεί τα βασανιστήρια, και ότι στην πραγματικότητα η ταινία υποστηρίζει ότι τα βασανιστήρια ήταν αναποτελεσματική μέθοδος.
«Οκτώ χρόνια βασανιστήρια, ο Μπιν Λάντεν πουθενά. Δύο χρόνια ερευνητικής δουλειάς και μπουμ! Μπιν Λάντεν! Αυτό θα έπρεπε να πάρει κανείς από την ταινία: ότι η καλή έρευνα φέρνει αποτελέσματα και ότι τα βασανιστήρια είναι λάθος. […] Το “Zero Dark Thirty” θα σας κάνει να τα μισήσετε. Και θα σας κάνει χαρούμενους που ψηφίσατε έναν άνθρωπο [σ.σ. τον Μπαράκ Ομπάμα, που, όπως φαίνεται στην ταινία, έδωσε τέλος στην πρακτική αυτή] που σταμάτησε όλη αυτή τη βαρβαρότητα – και που ζήτησε από τους ανθρώπους στο Λάνγκλεϊ να χρησιμοποιήσουν – όπως και αυτός – το μυαλό τους.»
Τα πιο ενδιαφέρον σημείο των σκέψεών του για την ταινία, όμως, βρίσκεται στο υστερόγραφο του μηνύματός του. «Έχω ακούσει από φίλους μου να λένε ότι ακόμη κι αν οι συντελεστές δεν σκόπευαν να επιδοκιμάσουν τα βασανιστήρια, τότε ο μέσος θεατής θα το εκλάβει έτσι, λανθασμένα. Πιστεύω ότι η ευθύνη του καλλιτέχνη είναι να επικοινωνήσει κάτι με καθαρότητα και τέχνη. Αλλά δεν θα τον κατηγορήσω ποτέ γιατί δεν μείωσε το επίπεδο του έργου του έτσι ώστε τα κατώτερα μυαλά να το “καταλάβουν”. Έπρεπε ο Μπρους Σπρίνγκστιν να μην ονομάσει το άλμπουμ του “Born in the USA” για να μην το εκλάβουν κάποιοι σαν πατριωτικό χαιρετισμό;»
Πάντως ο θόρυβος που έχει δημιουργηθεί φαίνεται να έχει επηρεάσει την επικοινωνιακή στρατηγική της ταινίας. Ακόμη και η ίδια η Μπίγκελοου, που ίσως έχασε την ευκαιρία για ακόμη μια οσκαρική υποψηφιότητα εξαιτίας του μίνι σκανδάλου που έχει ξεσπάσει, αναγκάστηκε να προσαρμόσει τη στάση της. Ενώ τις πρώτες εβδομάδες, απέφευγε να σχολιάσει άμεσα το ντιμπέιτ, τις τελευταίες μέρες έχει (αναγκαστεί να) αποκηρύξει ανοιχτά την μέθοδο των βασανιστηρίων και να υπερασπιστεί με θέρμη την ουδέτερη προσέγγιση της ταινίας σε διάφορες συνεντεύξεις, χωρίς αυτό όμως να έχει ηρεμήσει καθόλου τα πνεύματα.
«Τα πράγματα που είναι καθαρά στον κόσμο, είναι και στην ταινία. Ο Οσάμα Μπιν Λάντεν σκοτώθηκε στο Αμποτάμπαν του Πακιστάν – αυτό είναι καθαρό. Και ό,τι είναι αμφιλεγόμενο στον κόσμο, είναι και στην ταινία. Αν ακούσεις τους ειδικούς στο θέμα […], όλοι θα πουν ότι προέκυψαν πληροφορίες από το πρόγραμμα κρατουμένων. Ίσως όταν τα σχετικά έγγραφα δεν είναι πλέον απόρρητα, θα ξέρουμε περισσότερα,» δήλωσε στο περιοδικό TIME. Δείτε στο παρακάτω βίντεο άλλη μια εμφάνισή της, αυτή τη φορά στην χιουμοριστική τηλεοπτική εκπ0μπή του Στίβεν Κολμπέρ, όπου η συζήτηση και πάλι περιστρέφεται γύρω από το θέμα.
Από τη μεριά του, ο σεναριογράφος Μαρκ Μπόλ σύγκρινε τις αντιδράσεις για την ταινία – και την έρευνα που θα διεξάγει η Γερουσία σχετικά με τις πιθανόν απόρρητες πληροφορίες που απέσπασε από πηγές στην CIA ο Μπολ – με τον διαρκή έλεγχο κάτω από τον οποίο βρίσκονταν καλλιτέχνες την εποχή του Μακαρθισμού. «Νομίζω ότι αυτό θα αποθαρρύνει άλλους σεναριογράφους ή συγγραφείς κάθε είδους από το να κάνουν επίκαιρες ταινίες και τα στούντιο από το να κυκλοφορήσουν. Δεχόμαστε την κριτική. Αλλά υπάρχει διαφορά ανάμεσα στην κριτική και την επίσημη έρευνα. Αυτό περνά μια γραμμή που κανείς δεν έχει περάσει από την δεκαετία του ’40 και μετά, όταν μιλάμε πια για έρευνες της κυβέρνησης για ταινίες.»
Θα έχετε την ευκαιρία να διαμορφώσετε τη δική σας γνώμη όταν η ταινία, στην οποία πρωταγωνιστεί η Τζέσικα Τσαστέιν, βγει στις ελληνικές αίθουσες στις 21 Φεβρουαρίου.
