Ήταν δεδομένο ότι το αφιέρωμα στον πολύ σημαντικό δημιουργό Πατρίσιο Γκουσμάν θα ήταν από τα γεγονότα που θα ξεχώριζαν στο πρόγραμμα του φεστιβάλ. Ο βαθμός όμως της ανταπόκρισης από το κοινό ήταν ένα στοίχημα που κερδήθηκε από τους διοργανωτές. Οι αίθουσες είναι ασφυκτικά γεμάτες σε όλες τις προβολές του αφιερώματος και πιο σημαντικό, ο κόσμος είναι πολύ συγκινημένος αλλά και χαρούμενος (αν είναι δόκιμη η λέξη σε αυτή την περίπτωση) που ήρθε κοντά στο έργο του.
Η κορύφωση για το αφιέρωμα ήταν η χθεσινή μέρα με την πραγματοποίηση της ανοιχτής συζήτησης με τίτλο «Από τη Μάχη της Χιλής στην Ευρώπη της κρίσης: Λάθη, διδάγματα και ελπίδες». Ο δημιουργός, ο οποίος δεν μπόρεσε να ταξιδέψει στη Θεσσαλονίκη λόγω πρόσφατου ατυχήματος, συμμετείχε μέσω Skype στο πάνελ, το οποίο συντόνισε ο Δημήτρης Κερκινός και αποτελούνταν από τον σκηνοθέτη ντοκιμαντέρ Γιώργο Αυγερόπουλο, τον αναπληρωτή καθηγητή στο Τμήμα Πολιτικών Επιστημών του ΑΠΘ Γιάννη Σταυρακάκη και τον μεξικανό δημοσιογράφο και ακαδημαϊκό Φερνάντο Μορένο.
Ο Πατρίσιο Γκουσμάν αρχικά αναφέρθηκε στο ιστορικό και κοινωνικό πλαίσιο που οδήγησε στην άνοδο του Αλιέντε στην εξουσία και παραδέχτηκε ότι εκείνη η εποχή τον σημάδεψε: «Ήταν μια εξαιρετική στιγμή λαϊκής κινητοποίησης γύρω από μια λαϊκά εκλεγμένη κυβέρνηση, με στόχο να χτυπήσει τον κοινό εχθρό. Μια χώρα βιώνει κάτι τέτοιο μια φορά στα 100 χρόνια».
Ο ακόμα παθιασμένος δημιουργός σημείωσε επίσης το πόσο σημαντική είναι η ιστορική μνήμη για την κοινωνία στη Χιλή σήμερα: «Η ιστορική μνήμη δεν είναι μια αφηρημένη, θεωρητική έννοια, δεν είναι μόδα, αλλά κατάκτηση της κοινωνίας, όπως ήταν κάποτε τα δικαιώματα των γυναικών, των αυτοχθόνων και των ομοφυλοφίλων. Όμως είναι ακόμα μια ανοιχτή πληγή στη Χιλή και όλοι κάνουν σα να μη συμβαίνει τίποτα, ο κόσμος λέει ‘’εγώ δεν ξέρω, δεν είδα’’. Είμαστε ένας λαός που δεν αναλαμβάνει την ευθύνη για το παρελθόν του».
Ο ρόλος του ντοκιμαντέρ στη διατήρηση της ιστορικής μνήμης, είναι θεμελιώδης, σύμφωνα με τον σκηνοθέτη: «Αυτό συμβαίνει επειδή το ντοκιμαντέρ λειτουργεί ως αντιπληροφόρηση, μπορεί να πει ελεύθερα τα πράγματα που το κράτος και οποιοσδήποτε κύκλος εξουσίας αποσιωπά».
Απαντώντας σε ερώτηση σχετικά με το εάν η Ευρώπη και η Ελλάδα μπορεί να αντλήσει διδάγματα από την περίπτωση Αλιέντε, ο Πατρίσιο Γκουσμάν τόνισε: «Η διακυβέρνηση του Αλιέντε ήταν μια μοναδική στο είδος της εμπειρία, είναι πολύ δύσκολο να εξαχθεί ένα συμπέρασμα πιο γενικό. Κάθε χώρα πρέπει να βρει το δικό της δρόμο. Ο Αλιέντε αναζήτησε τη δημοκρατική οδό, τη συναίνεση. Ήθελε να αποφύγει τις ρήξεις, προσπάθησε να συνενώσει όλες τις δυνάμεις, γιατί ήξερε ότι αν διαρραγεί ο κρατικός μηχανισμός δεν μπορεί να υπάρξει κρατική επανάσταση. Από την άλλη, η δεξιά ήθελε εμφύλιο. Το έσχατο μέσο του ήταν ένα λαϊκό δημοψήφισμα και τότε συνέβη το πραξικόπημα».
Το λόγο πήρε αμέσως μετά ο δημοσιογράφος Φερνάντο Μορένο, ο οποίος σημείωσε: «Όταν μιλάμε για μνήμη μπορούμε να πέσουμε στην κοινοτοπία ότι το παρελθόν ήταν καλύτερο. Όσο μεγαλώνει κανείς, γίνεται δέσμιος της νοσταλγίας. Ένα ‘’αντίδοτο’’ για αυτό είναι να δουλεύεις με νέους ανθρώπους, γιατί μαθαίνεις από αυτούς. Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι η μνήμη είναι κάτι που διαμορφώνεται καθημερινά». Με τη σειρά του, ο δημοσιογράφος και σκηνοθέτης ντοκιμαντέρ Γιώργος Αυγερόπουλος σχολίασε ότι εάν υπάρχει μια αόρατη γραμμή που συνδέει τη χούντα του Πινοσέτ με την Ευρώπη της κρίσης, αυτή ονομάζεται «νεοφιλελευθερισμός». «Ό,τι έζησε η Χιλή, που ήταν πειραματόζωο του Φρίντμαν και των ‘’παιδιών του Σικάγο’’, το ζει τρεις δεκαετίες μετά η Ευρώπη.
Τέλος ο Γιάννης Σταυρακάκης, ανατρέχοντας στους λόγους επικράτησης του πρώιμου καπιταλισμού, σημείωσε ότι ήταν εξαρχής πολιτικοί και όχι οικονομικοί, ενώ πρόσθεσε ότι το ίδιο συνέβη και στην περίπτωση του Αλιέντε, θέτοντας σε κίνδυνο συμφέροντα του διεθνούς συστήματος και των εγχώριων ελίτ. «Θα έπρεπε να μας βάλει σε σκέψεις η σχέση δημοκρατίας και καπιταλισμού. Είμαι βέβαιος ότι όλα αυτά που συνέβησαν στη Χιλή ακούγονται οικεία. Είναι το ίδιο πλαίσιο, μόνο που αντί για τα ‘’παιδιά του Σικάγο’’ εδώ έχουμε τους τεχνοκράτες, με μπροστάρη το ΔΝΤ. Μέσα από το έργο του Π. Γκουσμάν, αναρωτιόμαστε μήπως τα πειραματόζωα του σήμερα έχουν κάτι από τα πειραματόζωα του χθες».
Ο Πατρίσιο Γκουσμάν κατά τη διάρκεια της συζήτησης ερωτήθηκε για το εάν τελικά το ντοκιμαντέρ συμβάλλει στο να περάσουμε στη δράση ή απλώς ενημερώνει για όσα αποκρύπτει η εξουσία. «Βλέπουμε πολλά ντοκιμαντέρ π.χ. για το ζήτημα του νερού ή για τα ανθρώπινα δικαιώματα, τα οποία είναι κακής ποιότητας, είναι βαρετά και τελικά δεν συγκινούν το κοινό», απάντησε, προσθέτοντας: «Δεν μπορείς να κάνεις ντοκιμαντέρ μόνο με καλές προθέσεις, πρέπει να συγκινήσεις το κοινό, να χτίζεις την αφήγηση, να βρίσκεις χαρακτήρες που να συγκινούν το κοινό. Τα περισσότερα ντοκιμαντέρ παρουσιάζουν απλά μια θέση, χωρίς ουσία. Το θέμα αυτό καθαυτό δεν εγγυάται το καλλιτεχνικό αποτέλεσμα. Πρέπει να κάνουμε ποιητικά, δημιουργικά ντοκιμαντέρ, με φαντασία. Αυτό είναι το καθήκον μας».
