Η πιο βαθιά εστιασμένη ταινία του Κριστιάν Μουντζίου στη σημερινή Ρουμανία είναι ταυτόχρονα η πιο οικουμενική του με ένα θέμα που αγγίζει πολλές γωνιές του κόσμου και ειδικά την Ευρώπη. Μαζί, είναι και η περισσότερο φιλόξενη σε αλληγορικούς συμβολισμούς και αναγνώσεις. Πράγμα ελαφρώς απρόσμενο αν κρίνουμε από τα εξαιρετικά διαυγή μα καθόλου απλουστευτικά φιλμ που μας είχε χαρίσει ως τώρα ο κορυφαίος σύγχρονος Ρουμάνος δημιουργός, άξιος κάτοχος Χρυσού Φοίνικα για το «4 Μήνες, 3 Εβδομάδες και 2 Ημέρες», ο οποίος επιστρέφει στο Διαγωνιστικό των Καννών πέντε χρόνια μετά το στιβαρό «Graduation».
Όλες του οι ταινίες μιλούν πάντα για τη Ρουμανία, ωστόσο η εντοπιότητα του «R.M.N.» υπογραμμίζεται - από σύμπτωση, όπως ο ίδιος λέει - από τον τίτλο κιόλας, με τις τελείες ανάμεσα στα σύμφωνα της εθνικής ονομασίας να μπορούσαν ενδεχομένως να υποδηλώνουν έναν κοινωνικό κατακερματισμό, ως συνέπεια της ξενοφοβίας και του ρατσισμού που αποτελούν το κυρίως θέμα μιας ανά στιγμές συγκεχυμένης ιστορίας.
Η ιστορία ξεκινά με ένα αγοράκι να περπατά στο δάσος στο δρόμο για το σχολείο κι έπειτα ένα επικό κουτουλίδι που ο πατέρας του μικρού, ο Ματίας, εργάτης σφαγείου στη Γερμανία, σκάει σε προϊστάμενο που τον αποκαλεί «τεμπέλη γύφτο». Κρατάμε την προσβολή καθώς με τον επαναπατρισμό του μετανάστη πατρός σε χωριό της Τρανσιλβανίας όπου τον περιμένουν η γυναίκα του, ο μικρός που για άγνωστο λόγο έχει πάψει να μιλά και μια ερωμένη, ο ρατσισμός, οι απειλές και οι ύβρεις θα φουντώσουν, ως αποτέλεσμα της απόφασης του τοπικού αρτοποιείου να προσλάβει μετανάστες εκμεταλλευόμενο ένα ευρωπαϊκό επιδοτούμενο πρόγραμμα. Κοινώς, ο ρατσισμός στο «R.M.N.» φουντώνει σε έναν τόπο που όχι μόνο έχει στείλει άπειρους μετανάστες στο εξωτερικό, αλλά και εντός μιας κοινότητας που έχει δεχτεί τη σύνδεση με τους Ρομά ως ύβρη.
Η ειρωνεία της ρατσιστικής έξαρσης σε έναν ήδη πολυεθνικό τόπο αποτελεί τον πυρήνα της προβληματικής του Μουντζίου
Το μυστήριο με την αλαλία του μικρού, ο υπό κατάρρευση γάμος, η παράλληλη σχέση του Ματίας και η ασθένεια του ηλικιωμένου πατέρα του, συναντιούνται με την αυξανόμενη ένταση των χωριανών για την έλευση μεταναστών από τη Σρι Λάνκα, σε έναν τόπο που μέχρι τώρα συνυπήρχαν ειρηνικά Ούγγροι και Ρουμάνοι. Η ειρωνεία της ρατσιστικής έξαρσης σε έναν ήδη πολυεθνικό τόπο αποτελεί τον πυρήνα της προβληματικής του Μουντζίου. Όμως η προσέγγισή του δεν περιορίζεται σε ένα εύκολο ανάθεμα της τοπικής κοινότητας, θέτοντας ως ηθική πυξίδα της αφήγησης τον χαρακτήρα της ερωμένης που εργάζεται ως υπεύθυνη προσωπικού στο αρτοποιείο. Με σταθερό εργαλείο τα μονοπλάνα που αγαπά, ισχυρά σημαίνοντα όπως το δάσος το οποίο προοδευτικά παίρνει μορφή ψυχαναλυτικού Ασυνειδήτου - ατομικού και συλλογικού, αλλά και ένα προσωποκεντρικό δράμα με αρκετές ασάφειες που θα μείνουν τελικά αξεδιάλυτες, ο Ρουμάνος δημιουργός μιλά για τα δυναμικά εντός μιας κλειστής κοινωνίας, αφουγκραζόμενος ως ένα βαθμό την αντανακλαστική φύση των φόβων που προκύπτουν μπροστά στο φάσμα της όποιας αλλαγής, υπογραμμίζοντας παράλληλα πόσο εύκολα και παράλογα χτίζεται η έχθρα για τον απέναντι, τον ξένο.
Η τομή που δοκιμάζει να κάνει με το «R.M.N.» πάνω στις ατραπούς της ανθρώπινης σκέψης - άλλωστε ο τίτλος παραπέμπει στην πραγματικότητα στο ακρωνύμιο που οι Ρουμάνοι χρησιμοποιούν για τη μαγνητική τομογραφία - δουλεύει καλύτερα στην ευρύτερη ανθρωπογεωγραφία της ιστορίας παρά στον άμεσο περίγυρο του Ματίας. Όχι τυχαία, η καλύτερη σκηνή της ταινίας είναι ένα σταθερό 25λεπτο πλάνο λαϊκού δικαστηρίου στο οποίο οι χωριανοί ξεσπαθώνουν ενάντια στο μεταναστευτικό ρεύμα που απειλεί τάχα τον τρόπο ζωής τους, τους παίρνει τις δουλειές (που δεν καταδέχονται να κάνουν) και έχει ξεκινήσει από τρεις μόλις μετανάστες. Ωστόσο, η απόπειρα του Μουντζίου να παντρέψει την ορθολογική παρατήρηση (βλ. μαγνητική τομογραφία) με μια αλληγορία που για πρώτη φορά εμφανίζεται τόσο ισχυρή σε ταινία του, αποτελεί ένα πάντρεμα που παρότι ενδιαφέρον μέσα στην παραδοξότητά του, καταλήγει μετέωρο.
Διαβάστε ακόμη:
Κάννες 2022: Στο «Decision to Leave» o Παρκ Τσαν-Γουκ μιξάρει νεο-νουάρ, ρομάντζο και μελό
Κάννες 2022: Το «Brother and Sister» του Αρνό Ντεπλεσάν είναι ένα φορτηγό με σπασμένα φρένα
Κάννες 2022: Με το φαντασμαγορικό «Three Thousand Years of Longing» ο Τζορτζ Μίλερ υπογράφει τις δικές του «Χίλιες και Μία Νύχτες»
Κάννες 2022: «Armageddon Time», μια ήσυχη, αυστηρά προσωπική ιστορία ενηλικίωσης από τον Τζέιμς Γκρέι
Κάννες 2022: Η μεγάλη φεστιβαλική επιστροφή του Τομ Κρουζ και όσα είπε στη συνέντευξη καριέρας που παραχώρησε
Ενημερωθείτε αναλυτικά για το πρόγραμμα του 75ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Καννών
Η Ελλάδα στις Κάννες: Η ελληνική παρουσία στο 75ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου των Καννών
Βρείτε συγκεντρωμένες όλες τις ανταποκρίσεις, κριτικές, νέα και αφιερώματα του φετινού Φεστιβάλ Καννών εδώ: www.cinemagazine.gr/cannes_2022/
Το ΣΙΝΕΜΑ / cinemagazine.gr ταξιδεύει στις Κάννες με την AEGEAN και σας προσφέρει καθημερινές ανταποκρίσεις. Το 75o Φεστιβάλ Κινηματογράφου Καννών διεξάγεται μεταξύ 17 - 28 Μαΐου 2022.
