Πίσω από τις Θημωνιές

Δέκα χρόνια μετά το πολυβραβευμένο στην Δράμα και Νύχτες Πρεμιέρας «Red Hulk», η Ασημίνα Προέδρου επιστρέφει με το εντυπωσιακό κινηματογραφικό ντεμπούτο της στην μεγάλου μήκους «Πίσω από τις Θημωνιές» και, πίσω από τις κάμερες, ενορχηστρώνει με εξαιρετική ακρίβεια ένα οικογενειακό δράμα που σχολιάζει περίτεχνα τα οικονομικά, θρησκευτικά και πολιτικά αδιέξοδα μιας μικρής κοινωνίας, και κατ’ επέκταση μιας χώρας. Κεντρικά πρόσωπα της νεοελληνικής τραγωδίας, που εκκολάπτεται μεθοδικά γύρω από τη λίμνη της Δοϊράνης, είναι ο Στέργιος (Στάθης Σταμουλακάτος), ένας ψαράς πνιγμένος στα χρέη, η σύζυγός του Μαρία (Λένα Ουζουνίδου), μία θρησκευόμενη γυναίκα με χρέος στον Θεό και η κόρη τους Αναστασία (Ευγενία Λάβδα), μία νεαρή κοπέλα με χρέος στο προσωπικό της όνειρο. 

Στην εισαγωγική σκηνή της ταινίας, και εν μέσω μιας τοπικής γιορτής, μία παρέα μικρών παιδιών ανακαλύπτει ένα πτώμα πίσω από τις θημωνιές της λίμνης. Αντιπαραβάλλοντας τον ηλιόλουστο καιρό με την σκοτεινή ανακάλυψη και εκθέτοντας την διάθεση των ενηλίκων να διασκεδάσουν άμεσα τις ανήλικες εντυπώσεις ως ένα παραμύθι, η Ασημίνα Προέδρου ξεκινά την ιστορία της συλλαμβάνοντας την προσοχή του θεατή και την συγκρατεί απερίσπαστη μέχρι τους τίτλους τέλους. Αυτό που θα ακολουθήσει, χωρισμένο σε τρία ευδιάκριτα κεφάλαια που η σκηνοθέτις/σεναριογράφος αφιερώνει στα τρία μέλη της οικογένειας (Στέργιος, Μαρία, Αναστασία) είναι η καλοδομημένη εξιστόρηση των παθών και λαθών ενός αποδομημένου οικογενειακού και κοινωνικού συστήματος. 

Ένα οξυδερκές ντεμπούτο που αποπνέει αυτοπεποίθηση, ένα αξιοσημείωτο δείγμα σύγχρονου, καλογραμμένου και προσβάσιμου ελληνικού σινεμά

Το «Πίσω από τις Θημωνιές» τοποθετείται χρονικά το 2015, όταν η Ελλάδα βρέθηκε στο επίκεντρο της προσφυγικής κρίσης, και το γεγονός δρα ως καταλύτης στην ενεργοποίηση της οικογενειακής αντίδρασης. Στο ατμοσφαρικό περιβάλλον ενός πεπερασμένου γεωγραφικού χώρου, όπως η διασυνοριακή λίμνη της Δοϊράνης, η Προέδρου καταγράφει συμβολικά τα όνειρα των τριών πρωταγωνιστών της (στην αρχή κάθε κεφαλαίου) και παρατηρεί με συμπόνια την τραγωδία μέσα και γύρω από αυτήν. Ο Στέργιος θα αποφασίσει να μεταφέρει μετανάστες με τη βάρκα του έναντι αδράς αμοιβής. Η Μαρία ως κλειδοκρατόρισσα της ενορίας παρακολουθεί αμέτοχη το προσφυγικό δράμα. Η Αναστασία επαναστατεί άχαρα σε μία ύστερη απόπειρα χειραφέτησης. Αντιμέτωποι με τα αδιέξοδά τους, οι τρεις τους θα δρομολογήσουν τις εξελίξεις και, ως οφείλεται σε μία τραγωδία, η λύση (μα όχι η κάθαρση) θα επέλθει με μία «θυσία». Στο φινάλε, το εκτονωτικό παραδοσιακό γλέντι θα αποκαλύψει την γύμνια των υπαίτιων και ο ήχος του θα συγκαλύψει τα φονικά μυστικά της λίμνης.

Η σεναριακή ιδέα των ξεχωριστών κεφαλαίων, που δεν ακολουθούν τη λογική εναλλακτικών αφηγήσεων αλα Κουροσάβα αλλά εξυπηρετούν την πλοκή με τις αλληλοεπικαλύψεις των σκηνών και την υποκειμενικότητα των χαρακτήρων, λειτουργεί άψογα στην ταινία και παρακινεί τον θεατή στην ανασύνθεση μιας ψηφιδογραφίας. Σημαντικές ψηφίδες της, η Διεύθυνση Φωτογραφίας του Σίμου Σακερτζή, που εναλλάσσει την στατικότητα της υποβλητικής τοπογεωγραφίας με την αίσθηση του κατεπείγοντος του προσωποπαγούς δράματος, και οι καταπληκτικές ερμηνείες του καστ με ειδική αναφορά στην πρωταγωνιστική τριπλέτα. Ο Στάθης Σταμουλακάτος (Στέργιος) των Οικονομιδικών εκρήξεων διοχετεύει εδώ απερίφραστη οργή κι απελπισία, που αντηχεί τις θεατρικές ερμηνείες του στο «Στέλλα Κοιμήσου» και κυρίως στον «Άγριο Σπόρο», η Λένα Ουζουνίδου χρησιμοποιεί το καλοσυνάτο της πρόσωπο για να ανατρέψει τις προσδοκίες του κοινού με μύχια σκληρότητα και η πρωτοεμφανιζόμενη Ευγενία Λάβδα επωμίζεται θαρραλέα τον συναισθηματικό πυρήνα της ταινίας, αλλά και την (όποια) ελπίδα.

Καίρια καταγραφή της σύγχρονης ελληνικής παθογένειας, που υποθάλπει την συνενοχή για να διατηρεί την βιτρίνα γυαλιστερή, το «Πίσω από τις Θημωνιές» είναι ένα οξυδερκές ντεμπούτο που αποπνέει αυτοπεποίθηση. Με έξι σημαντικές διακρίσεις στο πρόσφατο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, η ταινία της Ασημίνας Προέδρου αποτελεί αξιοσημείωτο δείγμα σύγχρονου, καλογραμμένου και προσβάσιμου ελληνικού σινεμά που συνδιαλέγεται δημιουργικά με το παρελθόν (για παράδειγμα, ο «Φόβος» του Κώστα Μανουσάκη εικάζω πως είναι σαφής επιρροή) και - ακόμα πιο σημαντικό - έχουμε ανάγκη.