Μπερλινγκουέρ: Η Μεγάλη Ελπίδα

O Ενρίκο Μπερλινγκουέρ (Έλιο Γκερμάνο) ηγείται του Κομμουνιστικού Κόμματος Ιταλίας σε μια κρίσιμη και ταραχώδη περίοδο για την πολιτική ζωή της χώρας, όπου ο ιδεολογικός διχασμός κυριαρχεί και οι σπίθες ενός εμφύλιου σπαραγμού μοιάζουν διαρκώς έτοιμες να ανάψουν. Οραματιζόμενος μια ενωμένη φιλεργατική κυβέρνηση και αποθαρρύνοντας τις συγκρούσεις και τις βίαιες εκδηλώσεις αντιπολίτευσης, ο Μπερλινγκουέρ κάνει εχθρούς τόσο στο εσωτερικό, όσο και στο εξωτερικό, καθώς η ηγεσία της Σοβιετικής Ένωσης τον αντιμετωπίζει ως υπερβολικά μετριοπαθή. Οι δυσκολίες για τον Μπερλινγκουέρ θα κορυφωθούν όταν ο ηγέτης των Χριστιανοδημοκρατών Άλντο Μόρο πέσει θύμα απαγωγής.

Ήδη από τη δεκαετία του 1970, όταν και λαμβάνει χώρα η δράση του «The Great Ambition», ο ιταλικός κινηματογράφος έχει παράδοση στα πολιτικά δράματα. Ήταν αναπόφευκτο, λοιπόν, να δούμε κάποια στιγμή μια βιογραφία ενός από τους ανθρώπους που σημάδεψαν την πολιτική πορεία της γειτονικής χώρας κατά τη δεκαετία εκείνη, γεγονός που μοιάζει σαν να κλείνει έναν κύκλο – η ταινία σχολιάζει έμμεσα το ρόλο του κινηματογράφου στην αποτύπωση της Ιστορίας, τόσο μέσω πλάνων αρχείου που παρεμβάλλονται σε όλη τη διάρκειά της, όσο και μέσω των τελικών πλάνων από την πραγματική κηδεία του Ενρίκο Μπερλινγκουέρ, στην οποία παραβρέθηκαν και προσωπικότητες του εγχώριου κινηματογράφου, όπως ο Φεντερίκο Φελίνι, ο Μικελάντζελο Αντονιόνι και ο Μαρτσέλο Μαστρογιάνι.

Το φιλμ του Αντρέα Σέγκρε είναι, ευτυχώς, κινηματογράφος. Λυπηρό που έχουμε φτάσει να επαινούμε τα αυτονόητα, όμως στην εποχή του streaming και της προσαρμογής όλων των θεαμάτων στις απαιτήσεις της μικρής οθόνης αξίζει να αναγνωρίσουμε την επιμέλεια που επιδεικνύει ο σκηνοθέτης και το συνεργείο του στην ανάπλαση της εποχής, στο camerawork, στην κίνηση εντός του κάδρου, στο ρυθμό και στο βάθος πεδίου. Σε αντίθεση με την πλειοψηφία των σύγχρονων ευρωπαϊκών (και όχι μόνο) βιογραφικών ταινιών, στο «The Great Ambition» δεν έχουμε διαρκώς φλουταρισμένα κάδρα με ομιλούσες κεφαλές. Ο Σέγκρε ξέρει να χειρίζεται οπτικά το διάλογο, να ανεβάζει την ένταση μέσω του καδραρίσματος και της κίνησης της κάμερας, να κινηματογραφεί σκηνές πυκνού διαλόγου σαν η κάμερά του να είναι ένας από τους συνομιλητές.

Από την άλλη, το φιλμ δεν ξεπερνά ποτέ το επίπεδο μιας καθ’ όλα συμβατικής βιογραφίας, παραθέτοντας τα πιο σημαντικά γεγονότα της πολιτικής διαδρομής του βιογραφούμενου σε παρατακτική σειρά με ένδειξη για το μέρος και την ημερομηνία, συστήνοντας ένα σωρό χαρακτήρες που δεν χρησιμεύουν σε τίποτα απολύτως δραματουργικά – πέραν, ίσως, του να εξάρουν το ενδιαφέρον των θεατών που έχουν πάθος με τη συγκεκριμένη ιστορική περίοδο – και μην αποτολμώντας να θίξει τα πιο αιχμηρά και διχαστικά θέματα της δράσης του Μπερλινγκουέρ. Ο τελευταίος πάνω κάτω αγιογραφείται, χωρίς όμως η ταινία να παίρνει θέση για τις πολιτικές του απόψεις, κάτι όχι απαραίτητα αρνητικό, που όμως κρατά το θεατή διαρκώς σε μια απόσταση από τον κεντρικό χαρακτήρα, αφού δεν υπάρχει κάποιο άλλο θέμα στο σενάριο που να τραβά την προσοχή.

Τουλάχιστον ο Έλιο Γκερμάνο κατορθώνει να σηκώσει στις πλάτες του το βάρος μιας απαιτητικής ερμηνείας και να δικαιώσει τον σκηνοθέτη για την επιλογή του. Η ίδια η ταινία, πάλι, ενώ παρακολουθείται ευχάριστα, μοιάζει περισσότερο με μάθημα εκλαϊκευμένης πολιτικής ιστορίας, παρά με καλλιτεχνικό έργο που θα σκάψει βαθύτερα από τη γνώση που μπορεί να μας προσφέρει μια απλή έρευνα στη Wikipedia και θα αναδείξει την ανθρώπινη εμπειρία πίσω από κομβικής σημασίας ιστορικά γεγονότα του περασμένου αιώνα. Δε χωρά, επομένως, καμία σύγκριση με το σπουδαίο ιταλικό πολιτικό σινεμά του παρελθόντος, τόσο του μακρινού όσο και του πιο πρόσφατου (βλ. «Il Divo» του Πάολο Σορεντίνο).