Κολέκτιβ

Ένα οξύ ντοκιμαντέρ πολιτικής βαρύτητας που διεξάγεται στην αρένα που δίνονται οι πραγματικές μάχες. Με το ένα πόδι στην ευθύνη και την δυνητική ισχύ της 4^ης Εξουσίας και το άλλο στις αίθουσες των ενηλίκων της πολιτικής διοίκησης. Είναι μεγάλη η πίστη που δείχνει ο Νανάου στην επιμονή και το σθένος των πρώτων, είναι πολύς και ο σεβασμός του σε αυτούς που αποτολμούν ρηξικέλευθες πολιτικές στάσεις. Σεβασμός που εξουδετερώνεται ίσως μόνο από την πικρία του για την σημερινή κατάσταση της λαϊκής πολιτικής συνείδησης.

Η ιστορία, με επίγνωση των γνωστικών ορίων του υπογράφοντος και θεμέλιο ότι ένα ντοκιμαντέρ δεν είναι ποτέ αντικειμενικό αλλά απηχεί πάντοτε τον Λόγο του δημιουργού του, είναι η εξής: Μετά την τραγωδία του Colectiv και την πτώση των λαϊκιστών της σοσιαλδημοκρατικής κυβέρνησης της Ρουμανίας, δημιουργήθηκε μια κυβέρνηση τεχνοκρατών, δίχως κομματικές διασυνδέσεις, με σκοπό την εξυγίανση από την καταιγιστική διαφθορά της χώρας. Μέρος της διαφθοράς αυτής δεν ήταν άλλο από τις δοτές διοικήσεις των νοσοκομείων, που ήταν άνδρα ρεμούλας, κακοδιαχείρισης (άρα) και υλικοτεχνικής ανεπάρκειας, και την (συνεπακόλουθη πάντα) ανηθικότητα των ιατρών που «λαδώνουν την διοίκηση για να παίρνουν συγκεκριμένα χειρουργεία που οι ασθενείς λαδώνουν καλύτερα» και αδιαφορούν για τις αδυναμίες του νοσοκομείου.

...πέρα από την περιγραφή, το «Κολέκτιβ» ανυψώνεται επειδή στο βάθος μιλά για εμάς

Οι περιγραφές της διαφθοράς στο ντοκιμαντέρ, ικανές να ψαλιδίσουν και τις ελπίδες των αισιοδοξότερων, είναι τέτοιες που να κάνουν χώρες σαν τη δική μας, που δεν της είναι και άγνωστη δα λέξη η διαφθορά, να σταυροκοπιούνται. Ας πούμε συνοπτικά ότι στην χρόνια παθογένεια της Ρουμανίας (κομμουνιστική, μετακομμουνιστική, λαϊκιστική, ο Νανάου δεν υπεισέρχεται ποτέ σε μια γενική συζήτηση), τα νοσοκομεία λαμβάνουν αραιωμένα αντισηπτικά, με αποτέλεσμα να μην υπάρχει αντισηψία και οι ασθενείς να πεθαίνουν από βακτηριακές λοιμώξεις. Έτσι κατέληξαν, εγκαυματικώς αναίτια, οι 38 άνθρωποι του Colectiv. Η σοσιαλδημοκρατική κυβέρνηση διατυμπάνιζε ότι η χώρα μπορεί να καλύψει νοσοκομειακά το γεγονός, ενώ οι ιθύνοντες γνώριζαν την έλλειψη αντισηψίας.

Η κυβέρνηση των τεχνοκρατών, με Υπουργό Υγείας τον Βλαντ Βοϊτσουλέσκου, έναν πρώην ακτιβιστή για θέματα ασθενών/νοσηλευομένων, αρχίζει σταδιακά να αντιλαμβάνεται την άβυσσο της διεφθαρμένης διοίκησης. Τα νοσοκομεία διοικούνται από πρόσωπα που θυμίζουν σε εμάς ιδιοκτήτες κέντρων της παραλιακής, ποδοσφαιρικών ομάδων (ή και τα δύο) και κοινών φυσιογνωμιών του ποινικού δικαίου (ή και τα τρία λοιπόν), που διαχειρίζονται τεράστιους προϋπολογισμούς νοσοκομείων προς ίδιον όφελος. Η λογική πολιτική (όχι «απολιτικά» τεχνοκρατική) πράξη είναι η αντικατάστασή τους, αλλά και η ριζική αλλαγή του τρόπου τοποθέτησής τους, άρα και ο ακρωτηριασμός των υπόγειων διασυνδέσεων προσώπων-φαρμακευτικών-κράτους. Το αυτό επιχειρεί, μεταξύ άλλων, ο Βοϊτσουλέσκου, συνάμα βαλλόμενος από ένα νέο λαϊκιστικό σκάνδαλο-τέχνασμα που ξεσπά εναντίον του, όταν δεν δίνει άδειες μεταμοσχεύσεων σε νοσοκομεία πλημμελώς καταρτισμένα μετεγχειρητικά. Η Δήμαρχος, και μέλος του σοσιαλδημοκρατικού κόμματος, τον καταγγέλλει ακατάπαυστα, με τον γνώριμο τρόπο των πολιτικάντηδων. Στις επόμενες εκλογές το κόμμα της θα έπιανε τα ιστορικά μεγαλύτερα ποσοστά του.

Ο Νανάου παρακολουθεί ταυτόχρονα τον δημοσιογράφο της Γκαζέτα, της μεγαλύτερης αθλητικής (!) εφημερίδας της Ρουμανίας, που αποκάλυψε το σκάνδαλο των αραιωμένων αντισηπτικών και ταυτόχρονα «διακόπτει» την αφήγησή του με μια επιζήσασα της πυρκαγιάς του Colectiv. Που είναι ίσως και το πιο συνταρακτικό κομμάτι του έργου, έτσι όπως η γυναίκα αυτή αντέχει, στωικά κι επίμονα, «ανώτερα» θα έλεγες, τον πόνο που μια διεφθαρμένη πολιτεία της επιφύλαξε για όλη της τη ζωή.

Όμως πέρα από την περιγραφή, το «Κολέκτιβ» ανυψώνεται επειδή στο βάθος μιλά για εμάς. Όχι για ένα δυστύχημα, όχι για μια αντισηψία που δεν υπήρξε ποτέ, ούτε για έναν πολιτικό δονκιχωτισμό. Για εμάς. Που συνήθως είμαστε στο πολιτικάντικο απυρόβλητο - άλλωστε ποιος ανδρώνει ανδρείκελα και τα στέλνει να μας κυβερνήσει; Που θέλουμε να ακούμε από τον εκλεγμένο μας αυτό που μας αρέσει – ο κόσμος γεμάτος από κυβερνήτες-εραστές που μας ψιθυρίζουν γλυκόλογα. Που έπαψε, κάπως, κάποτε, να μας απασχολεί «πώς θα κάνουμε κάτι εμείς για την χώρα μας κι όχι τι θα κάνει εκείνη για εμάς» και θελήσαμε μόνο την επιβεβαίωση της γνώμης, της τσέπης και του οίκου μας. Που υπήρξαμε και υπάρχουμε αδιάβαστοι, αβασάνιστοι παπαγάλοι απόψεων άλλων, που ουδέν ενδιαφέρον για εμάς απέδειξαν ότι ποτέ είχαν. Που εξακολουθούμε να αναπαράγουμε όχι αυτό που θα μας κάνει καλύτερους, αλλά εκείνο που ναρκισσιστικά θα μας κάνει να κοιτάξουμε ακόμα πιο αυτάρεσκα στον καθημερινό μας καθρέφτη.

Αν και το έργο περιφρουρείται από την κριτική και τις Ακαδημίες (Βραβείο Ντοκιμαντέρ Ευρωπαϊκής Ακαδημίας, δύο υποψηφιότητες για Όσκαρ – Διεθνής Ταινία και Ντοκιμαντέρ) θα υπάρξουν εκείνοι που θα δουν ψεγάδι στην αποσιώπηση και τον μη κατονομασμό μιας μακρόχρονης παρακμιακής πολιτικής ιστορίας. Άλλοι θα ενοχληθούν ίσως από την απολιτική «θαυμαστική» παρακολούθηση του τεχνοκράτη Βοϊτσουλέσκου (λάθος τους, α-κομματική, ιδεατά, είναι). Θα υπάρξουν και εκείνοι που είναι υπέρμαχοι της ρουμανικής (εκδοχής) σοσιαλδημοκρατίας – αν και αυτοί δύσκολα, δυστυχώς, να φτάσουν ως και την παρακολούθηση ενός τέτοιου έργου. Ίσως κάποιοι να βρουν ακόμα και μελοδραματικά, ή αποσκοπούντα στον εντυπωσιασμό, κάποια στοιχεία. Άλλοι θα χαράξουν εγχώριες τέμνουσες και παραλλήλους και θα πράξουν ανάλογα με το σοσιομιντιακό τους προφίλ. Άλλοι δεν θα βρουν τον έκδηλο προπαγανδισμό ατζέντας ενός Μάικλ Μουρ – ούτε την επιτηδευμένη του «συναρπαστική αφήγηση». Δεν πειράζει. «Αφήστε όλα τα λουλούδια να ανθίσουν», έλεγαν παλιά (αν και κάποιοι έκοβαν από τη ρίζα όσα δεν ευωδίαζαν ταιριαστά). Ας ελπίσουμε τουλάχιστον, με όσα του ελαττώματα, το «Κολέκτιβ» να προλάβει τον χρόνο του στην αίθουσα, να ιδωθεί. Ίσως εξαιτίας του απομείνουν και μερικοί που θα καταλάβουν ότι ποτέ κανείς λαός δεν προόδευσε επειδή του έλεγαν τα λάθη του για σωστά.