Δαχομέη

Μπορεί να μη γνωρίζεις ότι το Μπενίν λεγόταν κάποτε Δαχομέη, ούτε πως αυτή η χώρα της Δυτικής Αφρικής μοιράζεται με εμάς μια πολύ κοινή ιστορία που αφορά στην αρπαγή των δικών της αρχαιοτήτων από τους Γάλλους αποικιοκράτες το 1892, όμως η δεύτερη μεγάλου μήκους ταινία της Ματί Ντιόπ είναι εδώ για να ρίξει λίγο περισσότερο φως σε μια από τις πολυάριθμες, «σκοτεινές» γωνίες της Ιστορίας.

Βραβευμένη με τη Χρυσή Άρκτο στο πρόσφατο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Βερολίνου και επίσημη πρόταση της Σενεγάλης για το Όσκαρ Διεθνούς Ταινίας, η «Δαχομέη» είναι ένα ντοκιμαντέρ μικρής διάρκειας – μόλις 68 λεπτών – αλλά πηγαίας δύναμης και μεγάλης καλλιτεχνικής αξίας, όχι μονάχα για το περιεχόμενό της, αλλά και για την πρωτότυπη, αφηγηματική της επιλογή, με την Ντιόπ να δίνει, κυριολεκτικά, φωνή στα καλλιτεχνήματα που επιστρέφουν στη γενέτειρά τους, χρησιμοποιώντας ένα εκ των αγαλμάτων ως βασικό αφηγητή.

Με μια απόκοσμη, άφυλη φωνή που εσωκλείει, θαρρείς, τα πέρατα του σύμπαντος, το άγαλμα μοιράζεται τις σκέψεις του για την παρατεταμένη του αιχμαλωσία, την ξενιτιά, την αποικιοκρατική ιδιοτέλεια, τον συγκινητικό επαναπατρισμό, αλλά και τον φόβο του μη ανήκειν, εγείροντας ερωτήματα ενθύμησης και αποδοχής από τους απογόνους των πάλαι ποτέ δημιουργών του.

Σκηνοθετικά η κάμερα της Ντιόπ ακολουθεί από κοντά την προετοιμασία, το πακετάρισμα, την αποστολή και το στήσιμο των αρχαιοτήτων στο νέο τους σπίτι – το αληθινό τους σπίτι – εναλλάσσοντας τις διαδικαστικές σεκάνς, άλλοτε με σκηνές όπου πρωταγωνιστές είναι τα ίδια τα τεχνουργήματα και άλλοτε με κοντινά πλάνα των συντηρητών, των εργατών και του κόσμου που καταφτάνει για να θαυμάσει τον μοναδικό αυτόν πλούτο. Πρακτικά οι διαρκείς και σημειολογικά φορτισμένες εναλλαγές στο μοντάζ, καθοδηγούν την ίδια τη δημιουργό και κατ’ επέκταση εμάς τους θεατές σε ένα υψίστης σημασίας συμπέρασμα: κάθε λαός είναι άρρηκτα και για πάντα συνδεδεμένος με την παράδοση και την Ιστορία του.

Σε μια απόπειρα να ενώσει το παρελθόν με το παρόν και το μέλλον, η Ντιόπ παρακολουθεί, δίχως να επεμβαίνει, τις συζητήσεις των φοιτητών στο Πανεπιστήμιο του Μπενίν, αναφορικά με την επιστροφή των αρχαιοτήτων, την πολιτική σημασία της κίνησης αυτής και τις ανεπούλωτες, αποικιοκρατικές πληγές. Η κάμερά της λειτουργεί εδώ ως καταγραφέας μιας νέας ιστορικής πραγματικότητας που χρησιμοποιεί ως «σημείο μηδέν» τούτη την καίρια στιγμή, εναποθέτοντας στην νεότερη γενιά τις ελπίδες για ένα καλύτερο αύριο, εκεί όπου και οι υπόλοιποι θησαυροί – κάπου στους 7,000 – θα γυρίσουν κάποια στιγμή (σύντομα) πίσω στη χώρα που τους «γέννησε».

Μέσω της χρήσης ενός διακριτικού, μαγικού ρεαλισμού που συνοδεύει νοητά την κοινωνικοπολιτική πραγματικότητα της χώρας, η «Δαχομέη» είναι πρωτίστως ένα ντοκιμαντέρ για την διατήρηση της ιστορικής μνήμης, για τον λαό της και κάθε λαό που δεν παύει να διεκδικεί και να πιστεύει στην επιστροφή της πολιτιστικής του κληρονομιάς εκεί που της πρέπει, πίσω στη χώρα του.