Ντάμπο (με υπότιτλους)

Η καλλιτεχνική δημιουργία του Τιμ Μπέρτον έχει προσδιοριστεί, ήδη από την αρχή της καριέρας του, μέσα από ένα κινηματογραφικό μωσαϊκό που υμνεί την περιθωριακή, ιδιόρρυθμη, ανεπιθύμητη μονάδα ενός ευπρεπούς συνόλου. Στην κόσμια εμφάνιση ο Μπέρτον έχει αντιτάξει γοητευτική αλλοκοτιά, γι’ αυτό και ήταν ο ιδανικός σκηνοθέτης για μία νέα ανάγνωση του «Ντάμπο».

Η πρωτότυπη ταινία που κυκλοφόρησε στις αίθουσες το 1941, βασισμένη στο παραμύθι των Χέλεν Άμπερσον και Χάρολντ Περλ, αποτελεί εδώ και δεκαετίες έναν από τους πλέον κοσμαγάπητους τίτλους της Ντίσνεϊ, μία από τις πιο επιτυχημένες και γνήσια συγκινητικές στιγμές της. Η ιστορία του μικρού ελέφαντα με το εκ γενετής σφάλμα και το προσωνύμιο «ηλίθιος» (dumb), που πέφτει θύμα bullying και στη συνέχεια χωρίζεται από τη μητέρα του (η σκηνή του νανουρίσματος με το «Baby Mine» λιώνει ακόμα καρδιές), είναι ένας λιτός ύμνος, διάρκειας μόλις 64 λεπτών, αφιερωμένος στον απόκληρο. Ο Ντάμπο θα μεταλλάξει το ελάττωμα σε προσόν και τα μεγάλα αυτιά θα τον απογειώσουν κυριολεκτικά. Το αφύσικο θα γίνει μαγεία.

Από τον καιρό του σουρεαλιστικου «Big Fish» («Απίθανες Ιστορίες») και του αιματοκυλισμένου, δολοφονικού κουρέα «Σουίνι Τοντ» έχει περάσει πάνω από μία δεκαετία. Η συνεργασία του Μπέρτον με τη Ντίσνεϊ στην «Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων» και η ξέφρενη πορεία της στα ταμεία, σηματοδότησε την απαρχή των «ζωντανών» ριμέικ απο πλευράς της εταιρείας, και μία δημιουργική κατάβαση στη «λαγότρυπα» για τον σκηνοθέτη, ο οποίος έκτοτε παρέδωσε τις πιο άνισες, άνοστες ταινίες του. Αποτελεί λοιπόν έναν εξαιρετικά ενδιαφέροντα κύκλο, το γεγονός πως μία νέα συνεργασία με τη Ντίσνεϊ, για ακόμα ένα «ζωντανό» ριμέικ, φέρνει τον Μπέρτον σε δημιουργικά νερά. Γιατί ο σκηνοθέτης του «Ψαλιδοχέρη» και του «Εντ Γουντ» εκμεταλλεύεται την ευκαιρία και παραδίδει στο «Ντάμπο» την πιο προσεγμένη δουλειά του εδώ και χρόνια.

Σύγχρονο, διασκεδαστικό, συγκινητικό και έτοιμο να απογειώσει με μαγικό ρεαλισμό και έμπνευση μία νέα γενιά θεατών

Ο Μπέρτον τιμά από τις πρώτες σκηνές τόσο την ταινία του ‘41, όσο και την ανάγκη για νέες ιδέες. Βρισκόμαστε στο Τσίρκο των Αδερφών(;) Μέντιτσι, με πρωτοστάτη τον Ντάνι Ντε Βίτο και έναν θίασο ζωντανών εκθεμάτων, λάθη της ανθρώπινης «φυσιολογίας», που μοιάζει να βγήκαν από τη φαντασία του Π.Τ. Μπάρνουμ. Όλοι οι χαρακτήρες του τσίρκου είναι λαβωμένοι. Τα «φρικιά» αναζητούν οικογένεια, ο Κόλιν Φάρελ - κάποτε περιζήτητος αναβάτης - επιστρέφει από τον Α’ Παγκόσμιο (η ταινία τοποθετείται το 1919) ακρωτηριασμένος, η σύζυγος και μητέρα των δυο παιδιών τους έχει πεθάνει, το τσίρκο δεν είναι πια υγιής επιχείρηση και η επένδυση σε μία έγκυο ελεφαντίνα, έχει απότοκο τον Ντάμπο, άλλο ένα λάθος.

Η ατμόσφαιρα που χτίζει όμως ο Μπέρτον δεν είναι μονότονα ζοφερή. Μέσα από τα σκοτεινά τραύματα, οι πολύχρωμοι χαρακτήρες επιβιώνουν και η ελπίδα για αλλαγή τροφοδοτεί τις ανάγκες τους. Ο Ντάμπο είναι ο καταλύτης που θα δρομολογήσει τις εξελίξεις. Το σενάριο πατά τα συναισθηματικά κουμπιά που συνδέουν το κοινό με την αυθεντική ταινία (ο πελαργός, το «Baby Mine», ακόμα και η παραισθησιογόνα παρέλαση των ροζ ελεφάντων είναι εδώ), τη στιγμή που δικαιολογεί ως ριμέικ - περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη, σχεδόν κατά γράμμα, κινηματογραφική επαναδιατύπωση των ντίσνεϊ παραμυθιών - την επανεμφάνιση του Ντάμπο στις αίθουσες. Το δεύτερο μισό της ταινίας, είναι άλλωστε κάτι εντελώς νέο από αυτό που έχετε ήδη δει.

Το μικρό ελεφαντάκι είναι ένα θαύμα των οπτικών εφέ. Καλοσχεδιασμένο, ρεαλιστικό, γλυκύτατο (όπως πρέπει) στην εμφάνιση, συναισθηματικά ανταποδοτικό μέσα από την κίνηση και (κυρίως) το βλέμμα. Τριγύρω του, το λαμπερό καστ συμπληρώνει - δεν επισκιάζει - τον βασικό πρωταγωνιστή. Ο Κόλιν Φάρελ σε μία ήσυχη, συγκινητική ερμηνεία, φέρνει στο νου τον πατέρα της «Μαγικής Ομπρέλας», η ταινία δίνει στον Μπέρτον μία διασκεδαστικότατη αφορμή για επανασύνδεση με τον Μπάτμαν και τον Πιγκουίνο του (απολαυστικά εξεζητημένος Μάικλ Κίτον και πιο χαλαρός ο Ντάνι Ντε Βίτο), μόνο που αυτή τη φορά οι ρόλοι καλού - κακού είναι αντίστροφοι, η Εύα Γκριν όπως πάντα είναι μία θαυμάσια παρουσία στο ρόλο της γαλλίδας ακροβάτισσας και τα μικρά παιδιά, σε συμμαχία με τον μικρό Ντάμπο, αποτελούν το κλειδί της ανατροπής. Αρκετά σημαντικό το γεγονός πως η Ντίσνεϊ κρατά την παράδοση των δυναμικών νεαρών κοριτσιών και υπογραμμίζει με το χρέος του παραμυθιού ένα πρότυπο.

Καλοδεχούμενη, οικολογική ανάγνωση μιας παιδικής ιστορίας που παραμένει επίκαιρη

Μιας και βρισκόμαστε σε ταινία του Τιμ Μπέρτον, η φωτογραφία, η καλλιτεχνική διεύθυνση, τα κοστούμια και η μουσική, συνεπικουρούν τα μέγιστα στο θέαμα και ουσιαστικά συνδιαλέγονται με την πλοκή. Ο σκηνογράφος Ρικ Χάινρικς των γοτθικών καταβολών του «Ακέφαλου Κεβαλάρη» (είχε κερδίσει το Όσκαρ) και του «Μια Σειρά από Ατυχή Γεγονότα», αλλά και του δραματουργικά πρωτότυπου «Οι Τελευταίοι Τζεντάι», σχεδιάζει ένα ευφάνταστο παιχνίδι ανάμεσα στην αισθητική του τσίρκου και στην αρτ ντεκό. Η στενή συνεργάτης του Μπέρτον, Κολίν Άτγουντ, ντύνει το freak show αλλά και την πολυτελή κάστα με ευρηματική ειρωνεία (η παρέλαση του θιάσου στο λούνα παρκ Dreamland μοιάζει σαν καρναβαλική απόδοση του «Θριάμβου της Θέλησης») και ο Ντάνι Έλφμαν σιγοντάρει μελωδικά την κωμωδία και το δράμα.

Κάτι περισσότερο από απλό ριμέικ, που δεν θέλει (ούτε μπορεί ασφαλώς) να ξεπεράσει τον προκάτοχό του, ο «Ντάμπο» είναι η καλοδεχούμενη, οικολογική ανάγνωση μιας παιδικής ιστορίας που παραμένει επίκαιρη, κοινωνικά και πολιτικά. Ο Μπέρτον παραδίδει μια οικογενειακή ταινία χωρίς να ξεχνά τις αφηγηματικές σκιές που την κάνουν ακόμα πιο ενδιαφέρουσα. Από τον αυθεντικό «Ντάμπο» ως την λυτρωτική απόδραση του «Ε.Τ.», αυτό το κινηματογραφικό παραμύθι είναι σύγχρονο, διασκεδαστικό, συγκινητικό και έτοιμο να απογειώσει με μαγικό ρεαλισμό και έμπνευση μία νέα γενιά θεατών. Τέλος καλό, όλα καλά.

Δείτε εδώ που προβάλλεται η ταινία μεταγλωττισμένη