Σκοτώστε τον Τζόκεϊ

Αργεντίνικος σουρεαλισμός και ανταλλαγές φύλων στη νέα ταινία του Λουίς Ορτέγκα που όσο «τραβάει» από διαφορετικά κινηματογραφικά είδη, άλλο τόσο αταξινόμητη παραμένει μέσα στην ιδιαιτερότητά της, γεγονός που την καθιστά ταυτόχρονα πρόκληση και παγίδα για όσους πιστέψουν ότι θα δουν ένα αθλητικό δράμα ή μια ιπποδρομική, γκανγκστερική περιπέτεια. Το «Σκοτώστε τον Τζόκεϊ» δεν είναι τίποτα ακριβώς από αυτά, αλλά και την ίδια στιγμή είναι.

Ο Ρέμο Μανφρεντίνι (Μπισκαγιάρτ), ένας πάλαι ποτέ εξαίσιος αθλητής, έχει πάρει την κάτω βόλτα εξαιτίας μιας πληθώρας καταχρήσεων – αλκοόλ και ναρκωτικά κατά βάση. Η αλλοπρόσαλλη συμπεριφορά του έχει, αναμενόμενα, δημιουργήσει προβλήματα τόσο στην εγκυμονούσα σύντροφό του και επίσης διάσημη τζόκεϊ Αμπρίλ (Κομπρέρο), όσο και στον μαφιόζο επιχειρηματία με τα άλογα του οποίου τρέχει ο Ρέμο. Η κατάσταση πρόκειται να γίνει ακόμα χειρότερη, όταν μετά από ένα ατύχημα που οριακά θα του στοιχήσει τη ζωή, ο Ρέμο βρεθεί σε ένα προσωπικό μεταίχμιο που απαιτεί απαντήσεις σε μερικά καίρια ερωτήματα μέλλοντος, ατομικής ύπαρξης και ταυτότητας, ερωτήματα που δεν επιδέχονται εύκολες λύσεις, αλλά και πότε η ζωή ήταν εύκολη;

Η αρχή γίνεται με μια σκηνή σε ένα μπαρ που σκηνοθετικά πρόκειται να ακολουθήσει όλη την υπόλοιπη ταινία και που μαρτυρά από νωρίς την παρουσία του Τίμο Σάλμινεν, μόνιμου συνεργάτη του Άκι Καουρισμάκι, στη θέση του διευθυντή φωτογραφίας. Αισθητικά η ταινία δανείζεται από το «καουρισμακικό» σύμπαν το deadpan χιούμορ, τους φαινομενικά εκκεντρικούς χαρακτήρες που όμως ενδύονται μια φυσιολογική καθημερινότητα, καθώς και τη στακάτη πρόζα με τους ηθοποιούς να εμπλέκονται σε διαλόγους που, σχεδόν, απαιτούν από τον θεατή να τους αποδεχτεί ως αράδες ενός ηθοποιού («μεταμφιεσμένος» τέταρτος τοίχος γαρ) και όχι ως λεκτική ανταλλαγή ενός ήρωα, ενός χαρακτήρα.

Σαφώς και δεν πρόκειται για μια ταινία με κλασική αφηγηματική ροή, δεδομένου πως η αφήγηση μοιάζει κατακερματισμένη σε μικρά σκετς, περισσότερο ενισχύοντας μια αφαιρετική διήγηση στιγμών και λιγότερο μια υπόθεση με «στρωμένη» πλοκή. Υπάρχουν πολλά να αναλυθούν εδώ ή ο Ορτέγκα θέλει απλώς να χωρέσει τον κόσμο του σε μια ταινία, αυτό όμως δεν είναι βέβαιο ότι θα πετύχει. Ας πούμε υπάρχει η διάθεση για μια καταγραφή της ρευστότητας των φύλων και της ανθρώπινης υπόστασης εν γένει, καθώς και μια διάθεση για διακωμώδηση του παράλογου της ίδιας μας της ύπαρξης, όμως αυτά δεν είναι εγγυημένο ότι θα πετύχουν, ιδιαίτερα όταν δεν αποτελούν κομμάτι μιας ενιαίας ιστορίας.

Αυτό αποτελεί το κύριο αγκάθι εδώ. Δεν υπάρχει ένα συγκεκριμένο πλαίσιο μέσα στο οποίο δρουν οι ήρωες, μονάχα μια αφηρημένη σύλληψη αντίδρασης από την οποία δεν γνωρίζεις τι να περιμένεις. Το ξάφνιασμα είναι μεν καλοδεχούμενο, όταν όμως αποπροσανατολίζει από την όποια κεντρική ιδέα, βρίσκεσαι ξαφνικά στη θέση ενός παρατηρητή μάντη που δεν αντιλαμβάνεται όχι το τι βλέπει, αλλά γιατί το βλέπει.

Αισθητικά ο Ορτέγκα κατασκευάζει ένα σύμπαν ιδιορρυθμίας και ταπεραμέντου ανάλογου των καλύτερων στιγμών του Αλμοδοβάρ, ενώ φαίνεται πως διαθέτει και ένα προσωπικό όραμα μέσα στο οποίο οι επιρροές των παλιών «χωνεύονται» σε ένα νέο και καθόλα ελκυστικό αποτέλεσμα. Το θέμα είναι πως όταν έχεις ένα τόσο ιντριγκαδόρικο περιτύλιγμα, αναμένεις και ένα σχετικά παρόμοιο περιεχόμενο που να σιγοντάρει το κινηματογραφικό μέσο. Εδώ υπάρχει η ματιά, αλλά κάπως λείπει η στοχευμένη ουσία.