Στο Στοιχείο τους

Υπήρχε μια εποχή που κάποιοι πιστέψαμε (δεν μπορεί να ήμουν ο μόνος) ότι η Pixar είχε το αλάθητο. Για 15 χρόνια, μια ολόκληρη ενηλικίωση δηλαδή, ο «μακρυχέρης» Τζον Λάσετερ και τα τρμερά παιδιά του πέτυχαν ένα καταπληκτικό σερί, που δεν είχε προηγούμενο στην ιστορία των στούντιο.

Κι η εταιρεία όχι απλά δεν έτρωγε τα παιδιά της, αλλά τα βοηθούσε να μεγαλώσουν τεχνικά και καλλιτεχνικά, να ανοίξουν τα φτερά τους, να πετάξουν για άλλες πολιτείες, να φάνε (μεγαλοπρεπώς οι επιφανέστεροι εξ αυτών) τα μούτρα τους και να επιστρέψουν μετά σαν δημιουργικοί σύμβουλοι ώστε να διαλέξουν διαδόχους ανάμεσα στις ορδές των σχεδιαστών που μπορούσαν να φέρουν εις πέρας τα πιο ευφάνταστα απ' τα κινούμενα σχέδια του δυτικού animation.

Επί της ουσίας πρόκειται για μια παραλλαγή στο κλασικό σαιξπηρικό πρότυπο, όπου η Ιουλιέττα είναι ένα πραγματικά φλογερό κορίτσι και ο Ρωμαίος κομματάκι νερουλός

Μέχρι που τα παιδιά μεγάλωσαν και κάπου εκεί ήρθε το δεύτερο μέρος των «Αυτοκινήτων». Το σημείο καμπής που τέλειωσε το σερί κι έφερε την Pixar σε μια άτυπη κρίση ταυτότητας. Τότε ξεκίνησαν οι δοκιμές στο μοντέλο της Ντίσνεϊ (η σχέση της Pixar με την οποία, ήταν πολύ μυστήρια), οι περίεργες αναθέσεις, η αναζήτηση των επόμενων σκηνοθετών/καλλιτεχνικών διευθυντών που θα πρέπει να ανανεώσουν ένα αναγνωρισμένο προϊόν, βασιζόμενοι σε animated δόγματα και παραδοσιακές συνταγές. Και γι' αυτό θα αποτύχουν συστηματικά να συναντήσουν τη λάμψη του παρελθόντος, με μοναδική φωτεινή εξαίρεση τον Πιτ Ντόκτερ και «Τα Μυαλά που Κουβαλούσε».

Σαν γνήσιο τέκνο της Pixar ο Ντόκτερ διάλεξε το πιο δικό του παιδί για διάδοχο, τόσο του ιδίου όσο και της πιο επιτυχημένης ταινίας του, μιας και το «Στο Στοιχείο Τους» έχει προκαλέσει δικαιολογημένα πολλές συγκρίσεις με το «Inside Out». Ιδίως στο στυλ και την αποτύπωση οπτικά αφηρημένων εννοιών. Ο Πίτερ Σον λοιπόν (το παιδάκι απ' το «Up» και δημιουργός του «Καλόσαυρου»), ενηλικιώνεται σκηνοθετικά με μια ρομαντική κομεντί τοποθετημένη σε μια animated κόπια της Νέας Υόρκης, όπου κάθε ένα απ' τα boroughs φιλοξενεί κι ένα διαφορετικό στοιχείο της φύσης. Επί της ουσίας πρόκειται για μια παραλλαγή στο κλασικό σαιξπηρικό πρότυπο του ρομάντζου, όπου η Ιουλιέττα είναι ένα πραγματικά φλογερό κορίτσι, με το τσαγανό της, με το ταμπεραμέντο της, με τα όλα της. Μόνο που δεν έχει κλάψει και δεν έχει ερωτευτεί ποτέ. Ο Ρωμαίος από την άλλη είναι κομματάκι νερουλός, εργάζεται ως επιθεωρητής ασφαλείας της Πόλης των Στοιχείων και αρέσκεται στο να εκφράζει τα χειμαρρώδη συναισθήματα του, συνήθως κάνοντας μούσκεμα τους πάντες τα πάντα γύρω του. Αμφότεροι ζουν με τις οικογένειές τους, αμφότεροι γνωρίζουν πως η συμπάθεια μεταξύ τους δεν αρκεί, αφού φωτιά και νερό είναι εκ φύσεως μη συμβατά.

Για να τους ενώσει λοιπόν η Pixar πρέπει να πάει ενάντια στη φύση της κι η αλήθεια είναι πως το σενάριο ακολουθεί αρκετές αναπάντεχες κατευθύνσεις, που σε έναν βαθμό ανατρέπουν τις προσδοκίες που δημιουργεί το πρώτο μισό και η γνωριμία μας με τα βασικά στοιχεία του «Elemental». Ο Σον αποπειράται να συνδυάσει ένα κείμενο που υφολογικά κινείται πολύ κοντά στο «Inside Out», με αυτοβιογραφικά στοιχεία από εμπειρία του σαν παιδί μεταναστών στην Αμερική (αν απορείτε πως συνδέεται η μετανάστευση με το ρομάντζο, ο ασιατικής καταγωγής Σον έκανε την επανάστασή του απέναντι στους γονείς του νυμφευόμενος μια λευκή Αμερικανή). Παρ' όλ' αυτά, αρκετά απ' τα ενδιαφέροντα στοιχεία που απαρτίζουν το σεναριακό πυρήνα μένουν μετέωρα κι άλλα απλά ανολοκλήρωτα, ενώ τον πρώτο λόγο έχει πάντα η «χημεία» και η πρόζα μεταξύ της Φλόγας και του Νηρέα.  

Σε τεχνικό κι αισθητικό επίπεδο η Pixar εξακολουθεί να μην έχει αντίπαλο μεταξύ των στούντιο

Κάπως έτσι ο θεατής καταλήγει σε μία «ούτε κρύο, ούτε ζέστη» ημίρρευστη κατάσταση. Κάπου βολικά και άνετα δηλαδή απ' όπου μπορεί να απαριθμήσει τη φαντασία και να χαζέψει άφοβα τα όσα φοβερά και τρομερά περνούν ως οπτικά γκαγκ απ' την οθόνη. Καθότι σε τεχνικό κι αισθητικό επίπεδο η Pixar εξακολουθεί να μην έχει αντίπαλο μεταξύ των στούντιο. Χάνεται όμως κάπου ανάμεσα στις μυριάδες ιδέες και αναφορές της. Όπως χάνει αργά αλλά σταθερά το δρόμο προς το συναίσθημα. Μια εταιρεία που με μία ολιγόλεπτη εισαγωγή μας οδήγησε «Ψηλά στον Ουρανό», μας παρέσυρε σε ένα βαλς ερωτευμένων ρομπότ στο διάστημα, μας άφησε με το στόμα ανοιχτό στην ενδοσκόπηση του κριτικού «Ίγκο» μας, μας έβαλε να κρατιόμαστε χέρι χέρι με τα παιδικά μας παιχνίδια στο χείλος της καταστροφής, τώρα παίρνει τα δάκρυα που στράγγιξε όλα αυτά τα χρόνια και τα αμολάει σαν πίδακες στο πανί. Και με τα ίδια δάκρυα προσπαθεί να σώσει το φινάλε, που είναι δυστυχώς το λιγότερο πειστικό κομμάτι του φιλμ...

Το «Στο Στοιχείο Τους» σίγουρα δεν είναι κακό, είναι απλά απογοητευτικό. Ίσως επειδή έχει πνιγμένη μέσα του την πιθανότητα μιας καλύτερης ταινίας. Σε αντίθεση με τις περισσότερες από τις πρόσφατες παραγωγές της Pixar, έχει στη δομή της όλα τα (pun intented) στοιχειώδη από τη συνταγή της κλασικής περιόδου (γι' αυτό έχει και νόημα να τη δούμε στο πλαίσιο της ιστορικής αναδρομής). Παίζοντας με το νερό και τη φωτιά όμως, είναι πασιφανές πως αδυνατεί να βρει τη θερμοκρασία που θα φέρει τα ποιοτικά στοιχεία της σε μία ισορροπία.

Είναι πάντως πανέμορφο.