Φεράρι

Μακροχρόνιο σχέδιο του Μάικλ Μαν, το οποίο χρειάστηκε να περάσουν δύο δεκαετίες μέχρι να βρει τον οριστικό δρόμο του στη μεγάλη οθόνη, το «Ferrari» είναι σαφέστατα μια προσωπική υπόθεση για τον 80άχρονο σκηνοθέτη και όχι μόνο επειδή η πραγματοποίησή του στάθηκε κοπιώδης και εκπληρώθηκε έπειτα από άφθονες ματαιώσεις. Βλέποντας κανείς την ταινία, εύκολα μπορεί να αντιστοιχίσει τη φιγούρα του πεισματάρη και τελειομανούς Ένζο Φεράρι, μεγιστάνα της περίφημης αυτοκινητοβιομηχανίας, με εκείνον του Μάικλ Μαν καθώς η ανεξήγητη εμμονή, η ανυποχώρητη διάθεση και ο περφεξιονισμός αποτελούν κινητήρια δύναμη και για τους δυο άντρες και το «Ferrari» είναι μια ξεκάθαρη παραδοχή αυτών των χαρακτηριστικών από τον σκηνοθέτη της «Έντασης», του «Insider» και του «Ανθρωποκυνηγού».

Ο ήρωας της ταινίας έρχεται, επιπλέον, να προστεθεί και γίνεται άξιο μέλος ενός σύνθετου ανδροκρατούμενου σύμπαντος που έχει μονοπωλήσει από την αρχή το έργο του Μαν, αποτελούμενου από παρορμητικές και σχεδόν αυτοκαταστροφικές περιπτώσεις αρσενικών οι οποίοι είναι διατεθειμένοι να ρισκάρουν τα πάντα στο όνομα ενός σκοπού που αποκτά νόημα και ιερότητα μόνο στο μυαλό τους, ίσως γιατί υπηρετεί έναν αυστηρά δικό τους ηθικό κώδικα. Όπως μας έχουν αποδείξει παλαιότερα φιλμ του Μαν, εντούτοις, το κόστος για τους ήρωες αυτούς είναι πάντοτε μεγάλο και κάθε νίκη στο τέλος, αν προκύψει, είναι ουσιαστικά μια πύρρειος νίκη. 

Βλέποντας κανείς την ταινία, εύκολα μπορεί να αντιστοιχίσει τη φιγούρα του εμμονικού και τελειομανούς Ένζο Φεράρι με εκείνον του Μάικλ Μαν

Τοποθετημένο την καθοριστική χρονιά του 1957, το «Ferrari» συναντά τον μεσήλικα πλέον επιχειρηματία σε μια κρίσιμη καμπή της προσωπικής και επαγγελματικής του ζωής. Η αυτοκρατορία του απειλείται με χρεοκοπία, ο γάμος με τη σύζυγο και συνεταίρο του φθίνει, η ερωμένη του τον πιέζει να αναγνωρίσει με το επώνυμό του τον γιο που έχουν αποκτήσει μαζί και ένας ιδιαίτερα απαιτητικός αγώνας ταχύτητας πλησιάζει και αναμένεται να κρίνει την τύχη της εταιρείας.

Χτίζοντας τη δράση γύρω από τις επιτακτικές αυτές παραμέτρους, η ταινία αφοσιώνεται στο πορτραίτο ενός υποβλητικού και εκ πρώτης όψεως συναισθηματικά δύσκαμπτου άντρα ο οποίος περιμένει όσοι τον ακολουθούν να ανταποκρίνονται στις υψηλές απαιτήσεις του και να τον συναγωνίζονται σε πυγμή. Με την ψιλόλιγνη σιλουέτα, το ενίοτε ασταθές και αβέβαιό του βάδισμα και ένα βλέμμα που προδίδει ότι πίσω του συμβαίνουν περισσότερα απ' όσο μας αφήνει να μαντέψουμε, ο Άνταμ Ντράιβερ ερμηνεύει αξιοπρεπώς έναν έκπτωτο αριστοκράτη ο οποίος αγωνίζεται να σώσει το βασίλειό του προτού χρειαστεί να συμβιβάσει τις αρχές ή το όραμά του. Γύρω του, όπως συμβαίνει στις περισσότερες πλοκές του Μαν, οι γυναίκες κρατούν δορυφορικό αλλά καταλυτικό εν τέλει ρόλο, κι εδώ το καθήκον αυτό έρχεται να εκπληρώσει επάξια η Πενέλοπε Κρουζ, μοναδική ηθοποιός της ταινίας που επιβάλλεται ερμηνευτικά σε αντίθεση με την ισχνή Σέιλιν Γούντλεϊ και την (δυστυχώς) διακοσμητική Σάρα Γκάντον.

Έχοντας ως πλοηγό ένα πυκνογραμμένο σενάριο από τον Τρόι Κένεντι Μάρτιν, ο οποίος δεν πρόλαβε να δει τη δουλειά του να μεταφράζεται σε φιλμ καθώς απεβίωσε το 2009 (έχοντας υπογράψει μεταξύ άλλων στο παρελθόν την πρωτότυπη «Ληστεία αλά Ιταλικά» και την πολεμική μαύρη κωμωδία «Kelly's Heroes»), ο Μάικλ Μαν δίνει (αναμενόμενα) επικές διαστάσεις σε ένα δράμα τριών ουσιαστικά χαρακτήρων (ο Φεράρι, η σύζυγος και η ερωμένη του), έστω κι τους πλαισιώνει ένας ολόκληρος μικρόκοσμος από συγγενείς, οικείους και συνεργάτες. 

Η ταινία επιβεβαιώνει για ακόμη μια φορά τον σκηνοθέτη ως έναν από τους τελευταίους εκπροσώπους ενός μεγαλοπρεπούς και κλασικού σινεμά 

Ο σχολαστικός έλεγχος, που είναι άλλωστε και ένα από τα ζητούμενα της τέχνης του Μαν, βρίσκεται κι εδώ σε πλήρη εφαρμογή, με τον αστραφτερό επαγγελματισμό να ορίζει με πειθαρχία κάθε πλάνο. Αυτή τη φορά ωστόσο η  δεξιοτεχνία του μοιάζει προσγειωμένη και λιγότερο επιδεικτική, οι εντάσεις είναι μετρημένες και η αφήγηση στρογγυλεμένη, έστω κι αν όλα προετοιμάζουν για το πιο θεαματικό κομμάτι του φιλμ, όπως αποδεικνύεται η περιβόητη (και τραγική) κούρσα Mille Miglia-ένα ξεκάθαρο tour de force από μέρους του σκηνοθέτη. 

Ακόμα και το ήσυχο φινάλε, με την απουσία κάποιας βροντερής κορύφωσης που αρκετοί θεατές ενδέχεται να εκλάβουν ως αδυναμία, μοιάζει με ψύχραιμη κατακλείδα σε μια ταινία την οποία φαίνεται να απασχολούν περισσότερο οι εσωτερικές παρά οι εξωτερικές διαδρομές και όπου η ααγήνη του κινδύνου γίνεται ο τρόπος με τον οποίο ένας άνθρωπος προσπαθεί να εξοικειωθεί με το βάρος της απώλειας και τη βεβαιότητα του θανάτου.