Xτύπος στην Καλύβα

Ας μου συγχωρεθεί τόσο το πρώτο πρόσωπο, όσο και ο προσωπικός χαρακτήρας της εισαγωγής, αλλά υπήρχε μια εποχή που περίμενα τη νέα ταινία του Μ. Νάιτ Σιάμαλαν σαν παιδάκι που ανυπομονεί να ανοίξει τα δώρα κάτω από το χριστουγεννιάτικο δέντρο. Η ενσυναισθητική στάση απέναντι στους χαρακτήρες, η ιδιοφυής πλανοθεσία, η αρραγής ατμόσφαιρα, οι υπομονετικοί ρυθμοί, ο μελαγχολικός τόνος και η σεβαστική διάθεση προς τα είδη με έκαναν να νιώθω το σινεμά του σπίτι μου. Κάτι συνέβη στον σκηνοθέτη τα τελευταία χρόνια. Δεν γνωρίζω αν είναι κρίση ηλικίας, αν περνά τη «μαύρη» περίοδό του, δεν πολυσυμφωνώ και με τον ψυχολογισμό του δημιουργού κατά την κριτική αποτίμηση – άλλωστε, όταν δεν γνωρίζεις τον άνθρωπο, μόνο προβολές μπορείς να κάνεις. Μπορείς, όμως, να μιλήσεις για την καλλιτεχνική του ιδιοσυγκρασία, όπως προκύπτει μέσα από το έργο του.

Στα μάτια μου, τα σοβαρά προβλήματα ξεκινούν ήδη από τον «Διχασμένο» και πιο συγκεκριμένα από το φινάλε του, που φανερώνει μια έκδηλη ροπή προς την περιαυτολογία και την πόλωση. Τελειώνει, κι αντί να συζητάς για το τραύμα και τους κατατρεγμένους, θεματικές που (καμώνεται πως) παίρνει στα σοβαρά ως εκείνη την ώρα, και, γενικότερα, αντί να μελετάς την ταινία που είδες, σου ζητά να κουβεντιάσεις για την ταινία που θα δεις και για τον ίδιο τον Σιάμαλαν και την «κασκαρίκα» που σου έστησε. Ήρθε μετά και το «Glass», που σκότωσε την καλύτερη, ίσως, ταινία του και στον επίλογο σκύλεψε το πτώμα της για να μιλήσει για παγκόσμιες συνωμοσίες που στόχο έχουν να καταστείλουν τις φωνές αντίδρασεις και να πλήξουν τις ιδιοφυίες και τους ξεχωριστούς ανθρώπους, και βρίσκεσαι να αναρωτιέσαι σε ποια μέρη του διαδικτύου σουλατσάρει και σε τι είδους σοσιομιντιακά γκρουπ συμμετέχει ο δημιουργός του.

Και έπειτα ακολούθησε το «Old», που θα μπορούσε να τελειώσει άψογα, με ένα λυρικό πλάνο-σεκάνς που συνοψίζει όλη την ταινία και ίσως να αποτελεί την πιο ποιητική στιγμή της φιλμογραφίας του, μα δυστυχώς είχε και συνέχεια. Μια συνέχεια που επινόησε ο ίδιος ο δημιουργός του, ξεστρατίζοντας από το graphic novel που διασκεύασε. Επειδή θέλουμε να αποφύγουμε τα spoilers για όσους δεν έχουν δει την ταινία, θα πούμε μόνο ότι αποτελεί το πιο κακόβουλο σχόλιο που θα μπορούσε να φανταστεί άνθρωπος για τους καιρούς που γυρίστηκε, ένα σχόλιο που σε έκανε για ακόμα μια φορά να αναρωτιέσαι σε ποια μέρη του διαδικτύου σουλατσάρει και σε τι σοσιομιντιακά γκρουπ συμμετέχει ο δημιουργός του.

Ο «Χτύπος στην Καλύβα» βασίζεται και πάλι σε προϋπάρχον υλικό, ένα βιβλίο του Πολ Τρέμπλεϊ με τίτλο «The Cabin at the End of the World». Για να σας προλάβουμε, η ταινία δεν έχει twist ή μάλλον θα έχει twist μόνο για όσους έχουν διαβάσει το βιβλίο, καθώς το παίρνει και καταλήγει στο ιδεολογικά αντίθετο άκρο – περισσότερα επ’ αυτού σε λίγο. Η εισαγωγή της ταινίας είναι φανταστική. Ξεκινά από κοντινό σε μια ακρίδα μέσα στο δάσος, ένα έντομο συνδεδεμένο με την Παλαιά Διαθήκη και τις πληγές που έστειλε ο Θεός. Ένα μικρό κοριτσάκι έρχεται σαν κυνηγός και αιχμαλωτίζει την ακρίδα στο βάζο της, όπου συλλέγει ακρίδες – ένα αθώο παιχνίδι στα μάτια του παιδιού, μια σαδιστική πράξη αν το δεις από την πλευρά της ακρίδας. Ένας ογκώδης άντρας φαίνεται στο βάθος – ένας άλλος, μεγαλύτερος κυνηγός;- που πλησιάζει το κοριτσάκι. Έχει μια πάρα πολύ ευγενική συμπεριφορά, συνομιλεί μαζί της και μετά της ζητά συγγνώμη για αυτό που πρέπει να κάνει. Τρεις ακόμη άνθρωποι με χειροποίητα όπλα στα χέρια εμφανίζονται στο βάθος και το κοριτσάκι αντιλαμβάνεται για τα καλά ότι βρίσκεται σε κίνδυνο και σπεύδει για βοήθεια στην καλύβα των δυο γονιών της, του  Έρικ και του Άντριου – εξαίρετος ο Τζόναθαν Γκροφ, σε μια ερμηνεία εγγύτερη στον τόνο του έργου από εκείνη του Μπεν Άλντριτζ, ο οποίος παίζει (αδικαιολόγητα) με τη μηχανή γυρισμένη στη μεγάλη σκάλα σε όλη τη διάρκεια.

Ακολουθεί το γνώριμο πια στο σινεμά του Σιάμαλαν μοτίβο της πολιορκίας – το έχουμε δει και στον «Οιωνό» και στο «Συμβάν»-  κι έπειτα αυτό που φαινόταν σαν θρίλερ οικιακής εισβολής, μετατρέπεται σε δράμα θρησκευτικού προσανατολισμού, όταν οι ξένοι γνωστοποιούν τον λόγο της εισβολής τους. Ένα από τα μέλη της οικογένειας πρέπει να θυσιαστεί για να αποτρέψει την επερχόμενη Αποκάλυψη, που ο Θεός φέρεται να παρουσίασε στους τέσσερίς τους σε μια σειρά από κοινά οράματα. Ακολουθούν μερικά επαναλαμβανόμενα set-pieces αγωνίας (;), ο Ντέιβ Μπαουτίστα αξιοποιεί στο έπακρο εκείνη την γήινη, μελαγχολική περσόνα που είδαμε για λίγα λεπτά στην αρχή του «Blade Runner 2049», ενώ τα δελτία ειδήσεων δείχνουν εικόνες της «Αποκάλυψης» - ένα εύρημα που είχαμε δει και στο «Συμβάν», μόνο που εκεί οι εμβόλιμες σκηνές είχαν και κάποιο…εύρημα να επιδείξουν. Μέχρι ενός σημείου πρόκειται απλώς για την πιο ανιαρή ταινία του δημιουργού της, ανία που εδράζεται στην επανάληψη και στην ψυχαναγκαστική επεξηγηματικότητα των διαλόγων.

Όταν όμως έρχεται η κορύφωση, εκεί αντιλαμβάνεσαι ότι μετά τον «Άφθαρτο», ο Σιάμαλαν θέλει να αναθεωρήσει (και καταλήγει να σκοτώσει) και τον «Οιωνό» του. Αν εκείνη η ταινία έκλεινε με μια κατακλείδα που αναδείκνυε την θετική, παρηγορητική πλευρά της πίστης, την οποία έβλεπε ως αντίδοτο απέναντι στην τυχαιότητα και στη μοναξιά, εδώ έχουμε να κάνουμε με μια πραγματεία στον φονταμενταλισμό, μια θρησκόληπτη δημιουργία που μας ζητά να ευχαριστήσουμε τον Θεό της Παλαιάς Διαθήκης για τις συμφορές που μας στέλνει, ώστε να μας συνετίσει και να μας ελεήσει. Να ευχαριστήσουμε έναν Θεό πιο εκδικητικό κι από εκείνο των Γραφών, ο οποίος, τουλάχιστον, την τελευταία στιγμή έστειλε άγγελο για να κρατήσει το χέρι του Αβραάμ και να γλιτώσει τον Ισαάκ .

Λυπούμαστε ειλικρινά για αυτή την δυσάρεστη εξέλιξη ενός άλλοτε συμπονετικού και φιλεύσπλαχνου δημιουργού. Λυπούμαστε ακόμα περισσότερο, γιατί ανοίξαμε την πόρτα της καλύβας μετά τον χτύπο και αντικρίσαμε έναν μυωπικό, σκοταδιστικό ιεροκήρυκα, έναν οπαδό της πιο νοσηρής εκδοχής του δόγματος «πίστευε και μη ερεύνα», που ήρθε να μας μιλήσει για τον Κύριο ημών, τον μόνον αναμάρτητο και αρμόδιο για να μας υποβάλλει στην πυρωμένη τιμωρία που μας αξίζει, θέτοντας σαδιστικά διλήμματα που παραπέμπουν περισσότερο σε μια κοσμική παγίδα του Jigsaw. Ο Θεός (του σινεμά) να μας φυλάει.