Η Παναγία των Παρισίων Φλέγεται

Στην σειρά των απίστευτων, αλλά όχι και τόσο απίθανων, ιστοριών που ζούμε τα τελευταία χρόνια, η πυρκαγιά στην σκεπή της Παναγίας των Παρισίων είναι από εκείνα που ανοιγόκλεινες τα μάτια σου από θλιμμένη δυσπιστία. Θα ήμασταν τελικά η γενιά που θα κατάφερνε να ισοπεδώσει το κτίσμα των περίπου 800 ετών; Θα ήταν αυτή η εποχή που θα αντίκριζε ένα καρβουνιασμένο παρανάλωμα στην θέση του συμβολικού μεσαιωνικού κτιρίου στην πλατεία του Ιωάννη Παύλου του ΙΙ; Χρειάστηκαν σχεδόν 100 χρόνια για να οικοδομηθεί και θα έπαιρνε 2-3 μέρες να χαθεί. Η τυπική απόσταση ανάμεσα στην δημιουργία και την καταστροφή.

Τελικά τα κακό απεφεύχθη, η προσπάθεια των πυροσβεστών, του μόνου από ιδιοσυγκρασίας ηρωικού επαγγέλματος, τελεσφόρησε και το σπίτι του Κουασιμόδου στέκει ακόμα στη θέση του, αντί μόνο στη μνήμη όσων το αντίκρισαν κάποτε στη ζωή τους. Το υλικό μιας ταινίας με διθυραμβικό τέλος αλλά και εξαντλητικό σασπένς (όπου οι ήρωες δεν γνωρίζουν την έκβαση που οι θεατές απολαμβάνουν) ήταν δεδομένο, η έννοια του «too soon» αγνοείται σήμερα και την αποστολή ανέλαβε ένας παλιόφιλος, ο Ζαν-Ζακ Ανό, που δεκαετίες πριν θριάμβευε σε ταινίες-γεγονότα. Ταινίες («Η Αρκούδα», «Ο Πόλεμος για την Φωτιά», «Το Όνομα του Ρόδου») που σταθερά ο κόσμος αγάπησε και η κριτική εγκλωβίστηκε στην εσωστρέφειά της. 

Ο Ανό χρησιμοποιεί εντυπωσιακά οπτικό υλικό από την ημέρα εκείνη (κινητά, κάμερες, drones), και το έχει με θαυμαστό ρεαλισμό ενσωματώσει στην έξοχη σκηνογραφική δουλειά του Ζαν Ραμπάς

Για ακόμα μια φορά ο Ανό παραδίδει ένα έργο που έχει τρωτά σημεία να του καταλογίσεις – περισσότερο όλων την τετριμμένη, ανασφαλή ανάγκη του δραματοποιήσει φθηνά μια ιστορία που δεν χρειάζεται ούτε σταγόνα μελό, σάλτσας και σκηνών όπως αυτή με το γατάκι ή, πάνω απ’ όλα, του παιδιού που προσεύχεται. Ειδικά το τελευταίο θα μπορούσε να είναι θρυαλλίδα για το έργο (για κάποιους κριτικούς και θεατές θα είναι), είναι όμως ενδεικτική της αμετακίνητής του σκηνοθετικής και σεναριακής απεύθυνσης στην θεοσεβούμενη όψη/εξήγηση/σημασία των γεγονότων: «Η Παναγία των Παρισίων Φλέγεται» είναι υπογεγραμμένη από μια χριστιανική και (ευγενώς) νατιοναλιστική νοοτροπία, σαν παρακαταθήκη -και διαθήκη- ενός δημιουργού που στη δύση του αποχαιρετά ρομαντικά έναν κόσμο που έχει αλλάξει. Κανένα πρόβλημα επί της αρχής, για τον υπογράφοντα, η εκτέλεση όμως περιέχει στιγμές απλοϊκότητας που κωδωνοκρούουν («the bells, the bells»!!) στα αυτιά σου.

Και είναι κρίμα, διότι αλλιώς θα είχαμε να κάνουμε με μια γεμάτη αρετές ταινία-καταστροφής, μια «Εκκλησία της Κολάσεως» για να παραφράσουμε την κλασική ταινία του ‘74, με αφθονία «έτοιμου» συναισθηματικού κύρους, ιστορικό βάρος και ενδιαφέρον που δεν χρειάζεται απλοϊκό στήριγμα στην λατρευτική πατερίτσα. Ο Ανό έχει χρησιμοποιήσει εντυπωσιακά οπτικό υλικό από την ημέρα εκείνη (κινητά, κάμερες, drones), το έχει με θαυμαστό ρεαλισμό ενσωματώσει στην έξοχη σκηνογραφική δουλειά του Ζαν Ραμπάς (έναν επαγγελματία κλάσεως που δουλεύει αραιά, αλλά μια ματιά στο έργο του θα σας πείσει), η οποία περιλαμβάνει ένα υπερμέγεθες σετ φλεγόμενης «Παναγίας των Παρισίων» (μνήμες Τσινετσιτά και «Ονόματος του Ρόδου» ξύπνησαν), ώστε να γυριστούν οι δαιδαλώδεις, ασφυκτικές σκηνές της κατάσβεσης. Η δε σκηνή που ο πρώτος εισερχόμενος πυροσβέστης βλέπει την θεόρατη (…) οροφή να δακρύζει φλογίτσες στην κύρια αίθουσα της Notre Dame, είναι αξέχαστη.

Ελεύθερος δε από συμβάσεις του είδους της καταστροφής, όπως ας πούμε την πάντα πληκτική εξιστόρηση δευτερευόντων χαρακτήρων, αφήνει τον βασικό χαρακτήρα να διηγείται τις πληγές του, τις λογιών ιστορίες που στεγάζει η καιόμενη σκέπη των 1300 δρύινων κορμών του (του 13^ου αιώνα!), το διακυβευόμενο δηλαδή της πύρινης καταστροφής. Μπορούσε να συγχρονίσει περισσότερο και καλύτερα το μνημειακό βάρος με την απειλή. Αλλά θα ήταν μια ταινία λιγότερο προσφιλής στον κόσμο που στοχεύει. Μεγαλουργεί όμως ατμοσφαιρικά στις τραγικές ειρωνείες του πρώτου ημιώρου, βοηθιέται αγωνιωδώς από την ιστορία του κλειδοκράτορα του φυλακίου του θεωρούμενου ως αυθεντικού Ακάνθινου Στέμματος (αλλά ομολογουμένως εκεί πρέπει να συμπονάς το ενδεχόμενο απώλειάς του), μοντάρει επιδέξια, αν και πάντα με άοκνη μουσική υπογράμμιση (από τον συνθέτη του Κάμερον στο επικείμενα «Avatar», Σάιμον Φράνγκλεν) και ευνοείται από την κυριολεκτική παρουσίαση της προσπάθειας της κατάσβεσης.

Μαζί με την σωτηρία του κτίσματος και των περιεχομένων του, είναι ο ύμνος αυτός στην συλλογικότητα, συνοψισμένος στην ιστορία των πυροσβεστών, που κάνει εν τέλει την ταινία του Ανό σημαντική προσθήκη στο είδος της καταστροφής και, ακόμα περισσότερο, ένα τελικά συγκινητικό έργο πάνω στο πώς παλεύουμε με νύχια και με δόντια να περισώσουμε ό,τι προλαβαίνουμε από τα -όπως εννοούμενα- σημαντικά που παραλάβαμε.