September Says

Πέντε χρόνια μετά την «Olla», η Αριάν Λαμπέντ επιστρέφει με την πρώτη προσωπική μεγάλου μήκους ταινία της στην Κρουαζέτ. Και η έμφαση παρακαλώ να μείνει στο προσωπικό καθώς το «September Says» είναι μια ταινία που μπορεί να θυμίζει πολλά, αλλά η μοναδικότητα στην καλλιτεχνική υπογραφή της σκηνοθέτιδος δεν τίθεται υπό καμία αμφιβολία.

Το σενάριο (επίσης δια χειρός Λαμπέντ) αναφέρεται σε δύο αδερφές, τη September και τη July. H πρώτη φαίνεται ατίθαση, αποφασισμένη και «χειριστική», ενώ η July εμφανίζεται κοινωνικά καχεκτική, να έχει ανάγκη (χωρίς απαραίτητα να επιζητά) συνεχώς την προστασία της αδερφής της. Η κορύφωση αυτής της αλληλεξαρτούμενης σχέσης είναι ένα παιχνίδι σαν το «Simon Says»: όποτε η September ζητάει κάτι απ' την αδερφή της αυτή πρέπει να το κάνει ασυζητητί αλλιώς χάνει μια ζωή. Διακριτικός παρατηρητής σε όλα αυτά η μητέρα τους, που χωρίς να μαθαίνουμε ποτέ το γιατί, φαίνεται επιπόλαια απασχολημένη με το να ξαναφτιάξει την από κοινού ζωή τους.

Το παρελθόν των τριών γυναικών είναι ένα από τα πολλά που αφήνονται στη φαντασία, αφού η Λαμπέντ επιχειρεί μια μη γραμμική σύνδεση των γεγονότων, συλλαμβάνοντας δύο ξεχωριστά στιγμιότυπα μέσα στο χρόνο. Τα κορίτσια αρχικά βρίσκονται παρίες σε ένα σχολείο που τους περιφρονεί για τις τρίχες τους και την αλλόκοτη συμπεριφορά τους, ενώ στη συνέχεια μετακομίζουν σε μια παραθαλάσσια περιοχή όπου φαίνεται να εναρμονίζονται καλύτερα με το περιβάλλον. Μια κλεφτή ματιά στην ερωτική ζωή της μητέρας, αποκαλύπτει το πλήρες φάσμα των όσων αποπειράται η σκηνοθέτις. Μέχρι ένα σημείο οι εσωτερικοί και εξωτερικοί συσχετισμοί μιας δυσλειτουργικής οικογένειας χωρίς πατέρα, καλύπτουν μια εξίσου εκκεντρική διερεύνηση του τρόπου που εκ διαμέτρου αντίθετοι άνθρωποι αλληλεπιδρούν. Από σκοπιά και θέση σαφέστατα θηλυκή, ενημερωμένη σε ύφος και εικόνα από το σύγχρονο βρετανικό κινηματογράφο και τις ηρωίδες της αγγλικής γοτθικής λογοτεχνίας.

Μια σονατίνα σε 16 και 32 mm, που έχει τον τρόπο της να γοητεύει και να ενοχλεί, φέροντας τα διαπιστευτήρια μιας συναρπαστικής νέας φωνής

Αυτές οι αναφορές μαζί με τη βασική ανατροπή του σεναρίου είναι ο λόγος που ενδεχομένως το «September Says» να θυμίσει ή να μπει εύκολα στη σύγκριση με ταινίες του πρόσφατου και του μακρινού παρελθόντος, εγχώριου και μη. Η Λαμπέντ μάλιστα χωράει μέσα τους κομμάτια απ' το δικό της κινηματογραφικό παρελθόν - αν δεν κάνω λάθος κάποια στιγμή ακούγεται απόσπασμα από ένα ντοκιμαντέρ με τη φωνή του Ντέιβιντ Ατένμπορο, οπότε ναι, θα μπορούσε να πει κανείς πως η ιστορία των δύο κοριτσιών έχει λίγο από το «Attenberg» μέσα του.

Όπως όμως συμβαίνει σ' όλα τα γοτθικά έργα, κι εδώ έχουμε να κάνουμε ξεκάθαρα με μια τέτοια περίπτωση, ελλοχεύει μία σκοτεινή τροπή. Μια σεναριακή αποκάλυψη και μια αλλαγή ύφους που ακόμη κι αν έχεις διαβάσει την προοικονομία της, δεν περιμένεις επ ουδενί την έντασή της. Το «September Says» ξαφνικά ισορροπεί ανορθόδοξα μεταξύ ταινίας ενηλικίωσης, ψυχοδράματος και ταινίας είδους. Και η Λαμπέντ αποδεικνύεται να απολαμβάνει την ανορθόδοξη φύση της ταινίας της, χωρίς να χάνει το βήμα της σε ένα φιλμ με τέτοια άκρα, που μοιάζει αδύνατο να διατηρηθεί η ισορροπία.

Όντως το κρεσέντο πριν το φινάλε τέμνει την ταινία στα δύο. Δύο μέρη όχι ίσης διάρκειας, αλλά με το ίδιο εκτόπισμα, που καλλιεργούν στο θεατή την αίσθηση του άνισου. Ακόμη και μ' αυτή την πρόδηλα προβληματική συνθήκη, το «September Says» παραμένει ένα τολμηρό και προκλητικό, με την καλύτερη έννοια του όρου, ντεμπούτο. Ένα φιλμ που στη μεγαλύτερη διάρκειά του δικαιώνει κάθε σκηνοθετικό ρίσκο, τόσο σε αισθητικό/αισθητηριακό όσο και εγκεφαλικό επίπεδο. Όμορφο και ενοχλητικό με έναν ολότελα δικό του τρόπο. Μια οιστριονική σονατίνα σε 16 και 32 χιλιοστά, που φέρει τα διαπιστευτήρια μιας συναρπαστικής νέας φωνής.