O Kόσμος είναι Δικός μου

Το 1961 ο Ρόμπερτ Ρόσεν είχε πια «καθαρίσει» από την περιπέτειά του με την Επιτροπή Αντιαμερικανικών Υποθέσεων, που λίγο έλειψε να του στοιχίσει ολόκληρη την καριέρα του. Είχε κατηγορηθεί πως υπήρξε μέλος του Κομουνιστικού Κόμματος της Αμερικής, κάτι που ποτέ δεν επαληθεύτηκε. Τελικά, κι ενώ είχε μπει «στο ψυγείο» όντας άνεργος για δυο χρόνια, κατέδωσε (όπως κι ο Καζάν άλλωστε) κάμποσους συναδέλφους του και επέστρεψε στη σόου μπίζνες.

Ο Ρόσεν υπήρξε ο ίδιος επαγγελματίας παίκτης και «στοιχηματζής» αμερικάνικου μπιλιάρδου, ήξερε από μέσα αυτόν τον κόσμο. Επί πολλά χρόνια σχεδίαζε μια ταινία με θέμα το μπιλιάρδο, τελικά χρειάστηκε το βιβλίο «The Hustler» του Ουόλτερ Τάβις για να υλοποιήσει το σχέδιό του. Ο Νιούμαν συμμετείχε τελικά μετά από πολλές καραμπόλες στο κάστινγκ (αρχικά ο ρόλος προοριζόταν για τον Μπόμπι Ντάριν), τα γυρίσματα πραγματοποιήθηκαν εντός έξι εβδομάδων σε πραγματικούς χώρους στη Νέα Υόρκη (το σφαιριστήριο Έιμς είναι το ίδιο θρυλικό μαγαζί, πλέον κατεδαφισμένο). Αν και αρχικά ο Ρόσεν σκόπευε στο να αναδείξει το ίδιο το σπορ, στην πορεία κατάληξε να χρησιμοποιήσει το μπιλιάρδο και την μικροκοινωνία των λούμπεν που ψωμίζεται από τα στοιχήματα, για να θίξει μεγαλύτερα υπαρξιακά και κοινωνικά θέματα και, σε ένα βαθμό να κριτικάρει την Αμερικανική κοινωνία της εποχής, μια κάποια ρεβάνς για τις διώξεις που υπέστη.

Ο Ρόσεν υιοθέτησε ένα νέο-νεορεαλιστικό, μινιμαλιστικό στυλ, χωρίς τα στερεότυπα του φιλμ νουάρ (άπληστες δυναμικές γυναίκες, θεία δίκη, εντυπωσιακοί φωτισμοί), γυρίζοντας μια ταινία με ελάχιστες σεκάνς, αξιοποιώντας τη σινεμασκοπική φωτογραφία του Γιουττζίν Σίφταν για να αναδείξει τους χώρους αλλά και τις αποστάσεις μεταξύ των ανθρώπων (στην ταινία κατά κανόνα οι χαρακτήρες κινούνται στα άκρα του σινεμασκοπικού κάδρου, με την χωρική απόσταση να υπογραμμίζει και την ψυχική τους απομάκρυνση). Οι βασικοί χαρακτήρες του έργου είναι διεφθαρμένοι από το χρήμα για χάρη του οποίου θα κάνουν τα πάντα, ο πρωταγωνιστής «Γρήγορος» Έντι (Νιούμαν), ο μεφιστοτελικός μάνατζερ Μπερτ Γκόρντον (Σκοτ), μόνο ο πρωταθλητής Μινεσότα Φατς (Τζάκι Γκλίζον στον μοναδικό δραματικό ρόλο της καριέρας του) διατηρεί κάποια απόσταση, απλώς παίζοντας το παιχνίδι του. Ο μοναδικός ενσυνείδητα ηθικός χαρακτήρας στην ταινία (η χωλή αλκοολική Σάρα Πάκαρντ, της Πάιπερ Λόρι) αδυνατεί να επιβιώσει, το φιλμ ολοκληρώνεται με τον θρίαμβο του κυνισμού και της απώλειας κάθε ηθικής αμφιβολίας μπροστά στην επιτυχία (το επονείδιστο «λούζερ» επιστρέφει σε κάθε συζήτηση μεταξύ Φέλσον, Γκόρντον, Πάκαρντ). Ο Ρότζερ Έμπερτ σημειώνει πως είναι η πρώτη φορά που κάτι τέτοιο εμφανίζεται σε ένα εμπορικό Αμερικανικό δράμα, όλα τα «success story» ήταν ως τότε ιστορίες χαρακτήρων του «καλού».

Αν και η κριτική αποδοχή της εποχής ήταν συγκρατημένη, το φιλμ γνώρισε αξιοσημείωτη επιτυχία στο box office και ο Ρόσεν δήλωνε ότι «μπορεί επιτέλους να είναι υπερήφανος για μια ταινία του που θα μείνει στην Ιστορία, το «The Hustler». Δυο χρόνια μετά θα γυρίσει το «Λίλιθ», την πιο παράξενη και αποτυχημένη ταινία του, και θα πεθάνει στα 57 του χρόνια. Πολλά χρόνια αργότερα, ο Μάρτιν Σκορτσέζε θα γυρίσει το σίκουελ της ταινίας «Το χρώμα του χρήματος», με κύριο χαρακτήρα τον μεσήλικα πλέον «Γρήγορο» Έντι Φέλσον και πρωταγωνιστές τον Πολ Νιούμαν και τον Τομ Κρουζ.