Φέι Ντάναγουεϊ: Όταν το «Νέο Χόλιγουντ» βρήκε την femme fatale του

83 σήμερα μια ηθοποιός που σφράγισε την εποχή που το Χόλιγουντ άλλαζε όψη και τρόπους και μέσα σε λιγότερο από μια 15ετία ένδοξης καριέρας δημιούργησε έναν θρύλο που την ακολουθεί ως σήμερα.

Από τον Ηλία Δημόπουλο
Φέι Ντάναγουεϊ: Όταν το «Νέο Χόλιγουντ» βρήκε την femme fatale του

 

Με ένα όσκαρ από τρεις υποψηφιότητες, Έμι, BAFTA και τρεις Χρυσές Σφαίρες από δέκα υποψηφιότητες, η Φέι Ντάναγουεϊ ξεκίνησε από τις εκβολές του Καζάν και του Άρθουρ Πεν, βρήκε γρήγορα τον ρόλο της Μπόνι στο «Μπόνι και Κλάιντ», παρά τις αρχικές επιφυλάξεις του συμπρωταγωνιστή της και παραγωγού Γουόρεν Μπίτι και ο δρόμος άνοιξε. Με μια σειρά ρόλων που επευφημούσαν την ασυνήθιστη όσο και σαρωτική ομορφιά της, μια στόφα που θύμιζε μεγάλη κλασσική σταρ στην όψη αλλά πρόδιδε τη νευρωτική επιμέλεια του ρόλου όπως τον ήθελε η νέα γενιά της βιομηχανίας, η Ντάναγουεϊ κατάφερε και να δημιουργήσει τη φήμη της δύσκολης συνεργάτιδας, να κερδίσει τον σεβασμό του ανδρικού κατεστημένου και να αρθρώσει μια σοβαρή φιλμογραφία τουλάχιστον μέχρι τις αρχές του '80.

Από εκεί και μετά, ο αδυσώπητος χρόνος, η αδυναμία αποδοχής του (βλέπε παραμορφωτική πλαστική χειρουργική) αλλά και το απτόητο ταλέντο συνέθεσαν μια φιλμογραφία εντελώς άνιση και κάποτε εντελώς αναντίστοιχη του μεγέθους της, επιτρέποντας πάντως κάποια φωτεινά διαλείμματα να θυμίζουν τι στυλάτο, προσηλωμένο ερμηνευτικό δυναμό υπήρξε. Να είναι γερή.

  • «Μπόνι και Κλάιντ» (1967) του Άρθουρ Πεν  Η Φέι χάνει σχεδόν 15 κιλά για τον ρόλο προκειμένου να πλησιάσει την ανθρώπινη όψη του πεινασμένου κραχ, βέβαια με Ντάναγουεϊ και Μπίτι η αληθοφάνεια και η κα
    «Μπόνι και Κλάιντ» (1967) του Άρθουρ Πεν

    Η Φέι χάνει σχεδόν 15 κιλά για τον ρόλο προκειμένου να πλησιάσει την ανθρώπινη όψη του πεινασμένου κραχ, βέβαια με Ντάναγουεϊ και Μπίτι η αληθοφάνεια και η καθημερινότητα όψης είναι όνειρο απατηλό, όμως κι έτσι, το θράσος της, η θηλυκή επιθετικότητα, η μαγκιά και τρομερή της εστίαση έφτιαξαν έναν αξέχαστο χαρακτήρα και συν-συνέθεσαν ένα φιλμ που παρά τα προβληματικά του σημεία παραμένει η κομβική στιγμή που το Χόλιγουντ οραματίστηκε την επόμενη δεκαετία του.
  • «Υπόθεση Τόμας Κράουν» (1968) του Νόρμαν Τζούισον  «Πάντα ήθελα να παίξω μ' έναν σταρ της παλιά εποχής», δηλώνει το θράσος προσωποποιημένο της Φέι για τον Στιβ ΜακΚουίν, αυτήν την σχεδόν ιταμή τσαχπιν
    «Υπόθεση Τόμας Κράουν» (1968) του Νόρμαν Τζούισον

    «Πάντα ήθελα να παίξω μ' έναν σταρ της παλιά εποχής», δηλώνει το θράσος προσωποποιημένο της Φέι για τον Στιβ ΜακΚουίν, αυτήν την σχεδόν ιταμή τσαχπινιά την περνάει και στον ρόλο ενδεδυμένη την φυσική της αριστοκρατικότητα, ο ΜακΚουίν, απροβλημάτιστος από την 11ετή διαφορά ηλικίας, κάνει μια βόλτα στο πάρκο με τα κοστούμια και το trademark ύφος του και η «Υπόθεση Τόμας Κράουν», υπερτιμημένη όσο κι αν την λες, μετατρέπεται εν μια νυκτί σε έμβλημα μιας εποχής, ένα φιλμ-χρονοκάψουλα που δεν χορταίνεις.
  • «Ο Συμβιβασμός» (1969) του Ελία Καζάν  Η πιο παραγνωρισμένη ταινία του Καζάν και μια από τις ωραιότερες κατά τον υπογράφοντα, έχει σαν ένα από τα πολλά όπλα της την παρουσία, την ορμή και την κλάση τη
    «Ο Συμβιβασμός» (1969) του Ελία Καζάν

    Η πιο παραγνωρισμένη ταινία του Καζάν και μια από τις ωραιότερες κατά τον υπογράφοντα, έχει σαν ένα από τα πολλά όπλα της την παρουσία, την ορμή και την κλάση της Ντάναγουεϊ στον ρόλο της ερωμένης του σε ελεύθερη πτώση χαρακτήρα του Κερκ Ντάγκλας.
  • «Το Μεγάλο Ανθρωπάκι» (1970) του Άρθουρ Πεν  Νέα συνάντηση με τον άνθρωπο που της έστρωσε τον δρόμο, η ταινία δεν είναι πάνω της, είναι πάνω στον Ντάστιν Χόφμαν, αλλά η Φέι παίζει με φόρα και χάρη τον
    «Το Μεγάλο Ανθρωπάκι» (1970) του Άρθουρ Πεν

    Νέα συνάντηση με τον άνθρωπο που της έστρωσε τον δρόμο, η ταινία δεν είναι πάνω της, είναι πάνω στον Ντάστιν Χόφμαν, αλλά η Φέι παίζει με φόρα και χάρη τον ρόλο της σεξουαλικά στερημένης συζύγου ενός παππά που βρίσκει στον δρόμο της τον Χόφμαν και τον ενηλικιώνει. Κάτι σαν Mrs. Robinson αλλά σε γουέστερν δηλαδή.
  • «Chinatown» (1974) του Ρομάν Πολάνσκι  Μια μικρή αρνητική καμπή τριών ετών διορθώνεται εδώ, η Ντάναγουεϊ έχει πια μεγαλώσει, η σκανδαλιά στο μούτρο της αντικαθίσταται από μια μοιραία αίσθηση απαισιοδο
    «Chinatown» (1974) του Ρομάν Πολάνσκι

    Μια μικρή αρνητική καμπή τριών ετών διορθώνεται εδώ, η Ντάναγουεϊ έχει πια μεγαλώσει, η σκανδαλιά στο μούτρο της αντικαθίσταται από μια μοιραία αίσθηση απαισιοδοξίας, θα φταίει και που είχε χάσει τον, σύμφωνα με τις φήμες, έρωτα της ζωής της Μαρτσέλο Μαστρογιάνι, όπως και να 'χει όλ' αυτά ταιριάζουν τέλεια στον επίλογο (είδους, εποχής, σινεμά) που αρθρώνει το έργο, θρυλικές και οι κόντρες της με τον Πολάνσκι, δίκαιη και η υποψηφιότητα για όσκαρ, μετά την Ρόουλαντς εκείνη τη χρονιά (που δεν το πήρε πάντως ούτε αυτή) η καλύτερη ήταν.
  • «Οι Τρεις Μέρες του Κόνδορα» (1975) του Σίντνεϊ Πόλακ  Απαστράπτον ζεύγος με τον Ρέντφορντ σε μια ταινία που μοιάζει να βαραίνει από τον χρόνο που έχει περάσει - και δεν είναι πάντα καλό αυτό - ωστόσο
    «Οι Τρεις Μέρες του Κόνδορα» (1975) του Σίντνεϊ Πόλακ

    Απαστράπτον ζεύγος με τον Ρέντφορντ σε μια ταινία που μοιάζει να βαραίνει από τον χρόνο που έχει περάσει - και δεν είναι πάντα καλό αυτό - ωστόσο η ίδια είναι ξανά πολύ καλή, καλύτερη κι απ' τον συμπρωταγωνιστή της, στο ρόλο μια τρομοκρατημένης γυναίκας που αιχμαλωτίζεται από έναν διωκόμενο αθώο (βλέπε «39 Σκαλοπάτια») και, αναπόφευκτα, ο Ρέντφορντ είναι, τον ερωτεύεται. Αν και μια νεύρωση στα γουρλωμένα μάτια της διαφαίνεται - θα τους γίνει καλή χρήση δυο χρόνια μετά - η Ντάναγουεϊ είναι αρκετή για να δώσει βάθος σ' έναν μέτριο ρόλο.
  • «Το Δίκτυο» (1976) του Σίντνεϊ Λιούμετ  Ταινία προφητική, ταινία-σταθμός, οσκαρική και αγαπημένη σε πολύ κόσμο, ο υπογράφων αυτή τη φορά δεν είναι αρμόδιος να επικοινωνήσει θαυμασμό, το έργο είναι μια
    «Το Δίκτυο» (1976) του Σίντνεϊ Λιούμετ

    Ταινία προφητική, ταινία-σταθμός, οσκαρική και αγαπημένη σε πολύ κόσμο, ο υπογράφων αυτή τη φορά δεν είναι αρμόδιος να επικοινωνήσει θαυμασμό, το έργο είναι μια στομφώδης, κραυγάζουσα, υστερική ηθικολογική τρύπα στην φιλμογραφία ενός μεγάλου σκηνοθέτη κι από τον βόρβορο δεν σώζεται ούτε η Ντάναγουεϊ (που πήρε το όσκαρ της εδώ) στον σχηματικό (κι ας είναι ρεαλιστικός) ρόλο μιας επικεφαλής προγράμματος που δεν σταματά σε κανέναν και τίποτα τόσο ανερμάτιστη που είναι. Ας συμφωνήσουμε πως διαφωνούμε.
  • «Τα Μάτια της Λώρα Μάρς» (1978) του Ίρβιν Κέρσνερ  Γραμμένο από τον Τζον Κάρπεντερ την ίδια χρονιά της «Νύχτας με τις Μάσκες» αυτό ήταν (και παραμένει) ένα (τύπου) pov θρίλερ τρόμου αλλά και σχετικού
    «Τα Μάτια της Λώρα Μάρς» (1978) του Ίρβιν Κέρσνερ

    Γραμμένο από τον Τζον Κάρπεντερ την ίδια χρονιά της «Νύχτας με τις Μάσκες» αυτό ήταν (και παραμένει) ένα (τύπου) pov θρίλερ τρόμου αλλά και σχετικού χιτσκοκισμού που εκμεταλλεύτηκε άριστα τα...Μάτια της Φέι Ντάναγουεϊ και είπε, όχι αξέχαστα - πλην ημών που μεγαλώσαμε μ' αυτήν... - αλλά με στυλ και ομοιογενές ύφος, μια καλή ιστορία πάνω στο βλέμμα και την ηθική του. Η Ντάναγουεϊ πλησίαζε στην δύση της μεγάλης της δόξας.
  • «Mommy Dearest» (1981) του Φρανκ Πέρι  Από τον σκηνοθέτη του «Swimmer» περιμένεις κάτι καλύτερο, δεν το παίρνεις, η σκανδαλοθηρική πρώτη ύλη καπελώνει το έργο, όμως ξεχωριστά εντελώς η ερμηνεία της Ντ
    «Mommy Dearest» (1981) του Φρανκ Πέρι

    Από τον σκηνοθέτη του «Swimmer» περιμένεις κάτι καλύτερο, δεν το παίρνεις, η σκανδαλοθηρική πρώτη ύλη καπελώνει το έργο, όμως ξεχωριστά εντελώς η ερμηνεία της Ντάναγουεϊ στον ρόλο της Τζόαν Κρόφορντ είναι παραπάνω από αξιέπαινη, είναι μεγάλη - και η ηθοποιός σχεδόν στιγματίστηκε από την αδυναμία της να βγει απ' τον χαρακτήρα που ερμήνευε - έστω και στα διαλείμματα.
  • «Barfly» (1987) του Μπάρμπετ Σρέντερ  Μάλλον χωρίς διεκδικητή η τελευταία της μεγάλη στιγμή, ένας ανάλογος του ταλέντου της ρόλος, μ' έναν συμπρωταγωνιστή (Μίκι Ρουρκ στα μεγάλα του) που θα μπορούσε κ
    «Barfly» (1987) του Μπάρμπετ Σρέντερ

    Μάλλον χωρίς διεκδικητή η τελευταία της μεγάλη στιγμή, ένας ανάλογος του ταλέντου της ρόλος, μ' έναν συμπρωταγωνιστή (Μίκι Ρουρκ στα μεγάλα του) που θα μπορούσε και να μοιραστεί και να απευθύνει βάρος ερμηνευτικό, το «Barfly» είναι μια ταινία που θα μπορούσε να την βάλει ξανά στον χάρτη αλλά δεν συνέβη ποτέ. Στον ρόλο μιας αλκοολικής η Ντάναγουεϊ έδειξε πως η στόφα της διέθετε ακόμα κοιτάσματα έντασης κι εσωτερικότητας, δυστυχώς πολύ μακριά από τους (αναρίθμητους) ρόλους που βρήκε στην συνέχεια σε ρόλους που δεν μπορούν να πειράξουν την μεγάλη της δόξα, αλλά μπορούν, δυστυχώς, να λειτουργήσουν αποπροσανατολιστικά σε νεότερους σινεφίλ.