Κι η αλήθεια είναι πως η πολυπραγμοσύνη και η μεταμόρφωσή του μέσα στα χρόνια από έναν post punk βιντεοκλιπά σε μείζονα φιγούρα του ευρωπαϊκού σινεμά – και αξιοσημείωτη μορφή του παγκόσμιου – επιτείνει αυτή την «Σπίλμπεργκ του φτωχού» παρομοίωση. Η διαφορά είναι πως ο Μπεσόν δεν απόλαυσε ποτέ την κριτική υπεράσπιση και δεν έχει προσπαθήσει ποτέ (ως σήμερα) να κυνηγήσει την βραβευτική καταξίωση, έστω, διακηρύσσοντας καλλιτεχνικά μια κληρονομιά της μεγάλης γαλλικής σχολής περασμένων δεκαετιών.
Από την άλλη, ο Μπεσόν, μετά τον Μπενέξ (που πια κανείς δυστυχώς δεν αναφέρει – κι υπήρξε ωραιότατος σκηνοθέτης) και μαζί με τον Καράξ, συστήνουν την αγία τριάδα των φαντεζίστικων Γάλλων σκηνοθετών του ’80, σκηνοθετών που λάνσαραν ένα σινεμά φόρμας (ελαφρώς ή βαρέως άδικα κατηγορημένου ως σινεμά ανούσιου), παράλληλο με την αγγλική σχολή εκείνης της εποχής των Έϊντριαν Λάιν και Άλαν Πάρκερ. Η κριτική ποτέ δεν αγάπησε αυτό το σινεμά, ίσως γιατί οι επιδράσεις της ποπ κουλτούρας στο σινεμά αυτό νόθευε στα μάτια της την καλλιτεχνική καθαρότητα.
Όπως και να ‘χει ο Μπεσόν, όχι μόνο έχει κάνει αγαπημένες «ταινίες κοινού», μία εκ των οποίων έχει σφραγίσει την γενιά της σε ολόκληρη την Ευρώπη, αλλά έχει μετατραπεί σ’ έναν μεγιστάνα του σινεμά όντας παραγωγός και συχνότατα σεναρίστας τεράστιων επιτυχιών που παραδίδει ακόμα και σε άλλους σκηνοθέτες. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, της κυοφορίας, της διαρκούς ανησυχίας, της προσπάθειας να βρει την ιδέα που θα πιάσει το μεγάλο κοινό, της παραγωγής (έχει φτιάξει τρεις δικές του εταιρείες!) και της απόστασης κριτικής αποτίμησης και εμπορικής επιτυχίας, ο Μπεσόν έρχεται ακόμα πιο κοντά ίσως τελικά στα αμερικανικά πρότυπά του.
-
«Απέραντο Γαλάζιο» (1988)
Τίποτε άλλο να μην είχε κάνει, εγχάρακτο θα έμενε τα’ όνομά του στη μνήμη όσων το λατρεύουμε. «Φυσικά» η τότε κριτική το έθαψε (καλό είναι να μην εμπιστεύεσαι την κριτική όταν διακυβεύεται αισθησιασμός κι εφηβισμοί), όσο περνούν τα χρόνια όμως μένει ο απόηχος των επευφημιών ενός κοινού που στη Χοζοβιώτισσσα ορκίστηκε, στην Ίο κολυμπούσε, τις καταδύσεις ονειρεύεται, τους μελωδισμούς του Ερίκ Σερά δεν ξεχνά, την Ροζάνα Αρκέτ γουστάρει, τον Μαρκ Μπαρ και Ζαν Ρενό βλέπει σαν τις δύο όψεις του δικού του νομίσματος και το απέραντο γαλάζιο είναι ο δικός του προορισμός. Μάλλον μας αρέσει αυτή η ταινία Λικ, να το ξέρεις. -
«Λεόν» (1994)
Αυτό εδώ έχει αδάμαστους λάτρεις (και κριτική εύνοια – για Μπεσόν), ακόμα κι αν δεν συγκαταλέγεσαι δεν μπορείς παρά να περνάς καλά, ενίοτε και πολύ συγκινητικά, με την σχέση του εκτελεστή που βλέπει παλιές ταινίες και της μικρούλας που βλέπει στο πρόσωπό του έναν μπαμπά (κι όχι μόνο) που θα την βγάλει από την κόλαση της καθημερινής της κακομεταχείρισης. Όλα τα λεφτά στο πως παίζει ο Ρενό την 13χρονη Πόρτμαν (όταν ήταν μια καλύτερη ηθοποιός, λέει η εδώ αναφορά μειοψηφίας), ο Μπεσόν δεν αποφεύγει τις αμερικανιές (κάποτε να το ορίσουμε αυτό), τους εντυπωσιασμούς και τις ευκολίες, έχει όμως και στιγμές λεπτότητας που τελικά εντυπώνουν το έργο σαν μια από τις πιο αγαπημένες «ταινίες κοινού» όλων των εποχών. -
«Το Πέμπτο Στοιχείο» (1997)
Τεράστιος προϋπολογισμός για ένα από τα concept έργα του Μπεσόν, που την τελευταία 20ετία γράφει, παράγει κι ενίοτε σκηνοθετεί κατά κόρον, επιστημονική φαντασία με σταρ (Μπρους Γουίλις) και...Μίλα Γιόβοβιτς (ο τρίτος γάμος του Μπεσόν, δεν κράτησε πολύ), μέτρια εισιτήρια στην Αμερική, πάμπολλα διεθνώς, για μια ταινία που κατά πολλές έννοιες είναι το αποκορύφωμα του σινεμά της «φόρμας Μπεσόν», μιας υπερβολικής φόρμας που λέει όσα θέλει να πει με εικόνα, κομμώσεις, ενδύματα κι έναν δικό του action ρυθμό, όχι της ηθικής εκλέπτυνσης, αλλά του μανιχαϊσμού και της, συχνά ισχυρής, εντύπωσης. Ορίσαμε και την αμερικανιά. -
«Lucy» (2014)
Αμέσως μετά το «Πέμπτο Στοιχείο», ο Μπεσόν έκανε μια επονείδιστη Ζαν Ντ’ Αρκ με την Γιόβοβιτς (1999 – και χώρισαν, εύλογο), επικεντρώθηκε για αρκετό καιρό στην συγγραφή και την παραγωγή (όποτε ορίστε τα «Ταξί», τα «Taken», τα «Transporter» και οι Τζετ Λι) για να ξαναρχίσει σιγά-σιγά να σκηνοθετεί κιόλας. Παρακάμπτω τρεις κόμικ Αρθούρους που δεν έχω δει (και μάλλον σοφά έχω πράξει) για να προσγειωθώ στην «Lucy» με την Σκάρλετ Γιόχανσον, λίγο προτού αυτή απογειωθεί στο υπερδιάστημα ενός σεναρίου που δεν έχει κανέναν νόημα να ακολουθήσεις, αλλά (τυπικά) υπερσκελίζεται από αυτή την μανιακή προσήλωση του Μπεσόν στα concept ειδικά εφέ του που πολλές φορές λες και είναι το πρώτο κινούν μιας ιστορίας του. Τα υπερφυσικά εισιτήρια τού δίνουν ένα δίκιο, το άλλο είναι πως μπορείς και να το κλείσεις στο μισάωρο και να είναι σαν να το είδες όλο.
Yπήρξε ένα τρελό πανκ παιδί που αγαπήσαμε στηn πρώτη μας νιότη, είναι ωραίο που κάνει το σινεμά που τον αντιπροσωπεύει, ίσως κάπου μπροστά του να παραμονεύει μια ακόμα ταινία που θα πλησιάσει την πρώτη του δεκαετία.
