Eλένη Αλεξανδράκη: «Αν το σινεμά φύγει από την αίθουσα θα ξεριζωθεί από το φυσικό του περιβάλλον»

Η δημιουργός της «Νοσταλγού» και του ντοκιμαντέρ «Κωστής Παπαγιώργης: Ο πιο Γλυκός Μισάνθρωπος» μιλά στο cinemagazine.gr για τη νέα της ταινία με τίτλο «Ξεριζωμένοι», για την έννοια των ριζών, για τον νευραλγικό ρόλο της κινηματογραφικής αίθουσας για την επιβίωση του σινεμά και για τις «πολιτικές σκοπιμότητες» της πανδημίας.

Συνέντευξη στον Γιάννη Βασιλείου
Eλένη Αλεξανδράκη: «Αν το σινεμά φύγει από την αίθουσα θα ξεριζωθεί από το φυσικό του περιβάλλον»

Το νέο ντοκιμαντέρ της Ελένης Αλεξανδράκη με τίτλο «Ξεριζωμένοι» έκανε την πρεμιέρα του στο πλαίσιο του 25ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης. «Από τον ελληνικό εμφύλιο μέχρι τον πόλεμο στο Αφγανιστάν, από τα χρόνια του Φράνκο μέχρι τα χρόνια του Covid 19, από το γαλλικό νησί Ρεϋνιόν στον Ινδικό Ωκεανό μέχρι τη Σιβηρία, πολλά παιδιά ξεριζώθηκαν βίαια από το φυσικό τους περιβάλλον για πολιτικούς λόγους», όπως αναφέρει το δελτιο τύπου. Η δημιουργός επιχειρεί να φωτίσει άγνωστες πτυχές της ιστορίας, μέσα από τις μαρτυρίες τους.

Επικοινωνήσαμε με τη δημιουργό του ντοκιμαντέρ και της κάναμε μερικές ερωτήσεις, σχετικές με τη νέα της απόπειρα στο σινεμά τεκμηρίωσης.

Tι σας τράβηξε στο συγκεκριμένο θέμα;

Η ιδέα του βιασμού της παιδικής ψυχής. Αυτή είναι η καρδιά του θέματος που με ενδιαφέρει. Το πώς για να εξυπηρετηθούν διάφορες πολιτικές σκοπιμότητες ανά τον κόσμο, τα παιδιά γίνονται θύματα εκμετάλλευσης με πρόσχημα την προστασία τους. Συμπονώ και συμπάσχω με όλους αυτούς που έχασαν κάποια στιγμή την ταυτότητά τους γιατί ξεριζώθηκαν από το φυσικό τους περιβάλλον και υποχρεώθηκαν να ζήσουν, να σκεφτούν, να υπάρξουν με τις προδιαγραφές που μια εξουσία τους επέβαλε.

Ξεκινήσατε από κάποια ιστορία παιδικού ξεριζωμού και στη συνέχεια αναζητήσατε κι άλλες αντίστοιχες ή είχατε αποφασίσει εξαρχής ότι το ντοκιμαντέρ σας θα απαρτίζεται από πολλές αντίστοιχες ιστορίες;

Ερευνώντας την ιστορία του Γιάννη Ατζακά για μια ταινία μυθοπλασίας που ετοιμάζω από το βιβλίο του ΘΟΛΟΣ ΒΥΘΟΣ, ανακάλυψα με έκπληξη εκατοντάδες ιστορίες ξεριζωμών και εκμετάλλευσης παιδιών σε παγκόσμιο επίπεδο. Όταν συνειδητοποίησα την τόσο μεγάλη έκταση αυτή του θέματος σκέφτηκα να κάνω αυτή την ταινία, να ρίξω δηλαδή μια κάπως σφαιρική ματιά πάνω στον χώρο και τον χρόνο της ανελέητης πολιτικής.

Πώς αντιλαμβάνεστε εσείς η ίδια την έννοια των ριζών;

Σαν το οξυγόνο. Ένα δέντρο με τις ρίζες του ρουφάει ουσίες από τη γη για να μπορέσει να ζήσει. Αν ξεριζωθεί, μετά από λίγο θα πεθάνει. Έτσι είμαστε κι εμείς. Αν μας ξεριζώσουν χάνουμε το έδαφος κάτω από τα πόδια μας. Χάνουμε τον εαυτό μας. Και θέλει πολύ αγώνα για να τον ξαναβρούμε. Οι άνθρωποι που δίνουν τις μαρτυρίες τους στην ταινία μου είναι καταπληκτικοί για το πως τα κατάφεραν να επανέλθουν στο «χώμα» που θρέφει τις ρίζες τους. Η Ρεζβάνα από το Αφγανιστάν που είναι νεότερη και έχει την πιο πρόσφατη και την πιο τραγική ιστορία, ακόμη αναζητάει την ταυτότητά της. Δεν μπορεί να ξαναβρεί εύκολα τις ρίζες της καθώς και η Ευρωπαϊκή νομοθεσία δεν την βοηθάει πραγματικά. Είναι όμως τόσο συνειδητή και τόσο χαρισματική που είμαι σίγουρη ότι θα καταφέρει τελικά κι αυτή να ισορροπήσει. Ρίζα δεν είναι μόνο η πατρίδα. Ρίζα είναι η κυρίως η ζεστασιά, η θαλπωρή, η φλόγα του κεριού, η ίδια μας η ψυχή.

Βρίσκετε αναλογίες ανάμεσα στα έξι παιδιά που «ξεριζώθηκαν» λόγω πολιτικών συγκυριών και αφηγούνται την ιστορία τους ως μεγάλοι και στα παιδιά που έμειναν για ένα διάστημα μέσα στο σπίτι κατά τη διάρκεια του λοκντάουν;

Ναι, βέβαια υπάρχουν αναλογίες, γιατί και τα παιδιά της πανδημίας έχουν αποκοπεί από την καθημερινότητά τους, τους φίλους τους, το σχολείο, τα πρώτα φλερτ τους, τις πρώτες παρακινδυνευμένες πράξεις τους κτλ. που στην ηλικία μεταξύ 10 και 14 ετών είναι κατά κάποιο τρόπο το οξυγόνο τους…

Θεωρείτε ότι και σε αυτή την περίπτωση, όπως στις άλλες έξι, τα παιδιά είναι θύματα πολιτικών σκοπιμοτήτων;

Ναι βλέπω ότι η πανδημία εξυπηρέτησε παγκόσμιες πολιτικές σκοπιμότητες. Πιστεύω δηλαδή ότι ο εγκλεισμός που βιώσαμε κι εμείς και τα παιδιά εξασφάλισε την καταστολή μας σε διάφορα επίπεδα.

Το ντοκιμαντέρ σας βρήκε διανομή στις αίθουσες, αυτό όμως είναι η εξαίρεση στον κανόνα. Ποιες κινήσεις θα έπρεπε να γίνουν και ποια μέτρα πιστεύετε ότι θα έπρεπε να ληφθούν ώστε το αναπτυσσόμενο ελληνικό ντοκιμαντέρ να βρει την επαφή του με το κοινό;

Κατ’αρχήν δεν ξεχωρίζω ντοκιμαντέρ από μυθοπλασία και θεωρώ ότι δικαιούνται εξίσου την διανομή. Είναι και τα δύο ΤΑΙΝΙΕΣ και μάλιστα εγώ προσωπικά κάνω και τα δύο με την ίδια αγάπη. Βρίσκω πολύ λάθος να μιλάμε μόνο για το ντοκιμαντέρ, όταν η κινηματογραφική αίθουσα κινδυνεύει, γιατί ο κόσμος προτιμάει να βλέπει απομονωμένος τις ταινίες σπίτι του. Ο κινηματογράφος, το ντοκιμαντέρ, η φικτιόν, είναι μια τέχνη που πρέπει να βλέπεται συλλογικά μέσα στην σκοτεινή αίθουσα έτσι ώστε το μυαλό και το βλέμμα να βυθίζεται μέσα στην τεράστια οθόνη και στον υπέροχο κόσμο της ταινίας. Η εμπειρία αυτή είναι μοναδική και οφείλουμε να τιμούμε το cinema πηγαίνοντας στις αίθουσες. Ο εγκλεισμός μας εξαιτίας του Covid επηρέασε πάρα πολύ αρνητικά την προσέλευση στο σινεμά, και υπάρχει κίνδυνος να κλείσει και το Ideal και το Astor, να μην ξανανοίξει ποτέ το Αττικόν και ο Απόλλωνας και το Σταρ που ήταν μεν ένα σινεμά που έπαιζε ταινίες πορνό αλλά που θα μπορούσε να γίνει ένα καταπληκτικό σινεμά τέχνης. Ακόμα και τα φεστιβάλ τώρα κάνουν τις μισές τους προβολές διαδικτυακές. Είναι μοιραίο και είναι κρίμα. Αν το σινεμά φύγει από την κινηματογραφική αίθουσα θα είναι ξεριζωμένο από το φυσικό του περιβάλλον και θα χάσει την ταυτότητά του, όπως ακριβώς και τα παιδιά στην ταινία μου.

INFO
Η ταινία  «Ξεριζωμένοι» κυκλοφορεί στις ελληνικές αίθουσες την Πέμπτη 16 Μαρτίου από την Feelgood Entertainment.