Σε (ακόμη) μία ιδιαίτερη χρονιά, στην οποία το σινεμά μπερδεύεται με «περιεχόμενο», οι κινηματογραφικές αίθουσες «στενάζουν» άμα δεν παίζουν μπλοκμπάστερ και το κοινό που ενδιαφέρεται για νέες προτάσεις εξαντλείται στην φεστιβαλική τους προβολή, οι ταινίες είναι εδώ για να αποδείξουν πως τα κινηματογραφικά ταξίδια θα συνεχίσουν.

Το επιτυχημένο πείραμα της Γιορτής του Σινεμά, η θετική κίνηση των θερινών, το ενδιαφέρον στα κινηματογραφικά φεστιβάλ, η ανυπομονησία για τις ταινίες-event, είναι μερικά μόνο από τα ενθαρρυντικά δείγματα. Κόντρα στις ποικίλες, πολυπαραγοντικές δυσκολίες, η Ιστορία έχει αποδείξει άλλωστε πως το σινεμά κάνει πάντα την μεγάλη ανατροπή. Εδώ και 100+ χρόνια.

Μέσα από προσωπικές ιστορίες φτασμένων δημιουργών, μέσα από τολμηρά κινηματογραφικά ντεμπούτα, μέσα από ανεξάρτητες αφηγηματικές εκπλήξεις, μέσα από θεαματικές περιπέτειες που μόνο το σελιλόιντ καταγράφει, μέσα από επίκαιρες κοινωνικές παρατηρήσεις, μέσα από μαγικά παραμύθια απόδρασης, μέσα από ένα απαύγασμα τέχνης και τεχνικής. Οι ταινίες θα είναι πάντα εδώ για να μας προσκαλούν «μέσα» τους. Το μόνο που απαιτούν από εμάς, είναι η διάθεση για «έξω». Και νομίζω πως όλοι/-ες μας, το έχουμε ανάγκη.

Αποχαιρετούμε το 2022 με τις 20 ταινίες που ξεχωρίσαμε. Μπορεί να τις αναφέρουμε στον τίτλο ως καλύτερες, αλλά ουσιαστικά πρόκειται γι' αυτές που μας «έβαλαν μέσα». Γι' αυτό και δεν τις αξιολογήσαμε σε σειρά, αλλά τις παραθέτουμε αλφαβητικά. 

Σας ευχόμαστε ολόψυχα καλή χρονιά και να βρίσκετε πάντα ταινίες που θα κρατάτε «μέσα» σας. Πάνος Γκένας

Διαβάστε ακόμη:

«Aftersun» της Σάρλοτ Γουέλς

Στην πρώτη της σκηνοθετική δουλειά, αντλώντας από εύθραυστα προσωπικά βιώματα, η Σάρλοτ Γουέλς πραγματοποιεί διακριτικά και ανεπαίσθητα κάτι θαυμαστό: βρίσκει τον ενστικτώδη τρόπο για να εκφράσει συναισθήματα και τριγμούς υποσυνείδητους που δύσκολα αποτυπώνονται σε λέξεις. Ταυτόχρονα αναμοχλεύει μια ξεχασμένη γεωγραφία της μνήμης, το πολύτιμο σημείο στο οποίο ένας πατέρας και ένα παιδί ήρθαν για πρώτη και ίσως για έσχατη φορά πραγματικά κοντά. Λουκάς Κατσίκας

«Drive my Car» (Doraibu mai kâ) του Ριουσούκε Χαμαγκούτσι

Ανεπιτήδευτη κινηματογραφική γλώσσα, απλότητα που δίνει σταδιακά τη θέση της σε κάτι βαθύτερο και πιο σύνθετο, υπόκλιση στην παντοδυναμία του σεναρίου, σκηνοθεσία που ξέρει να εκτιμά τις στάσεις και τις σιωπές (χαμένες αρετές του μοντέρνου σινεμά), με τρίωρη διάρκεια που δεν θα ξενίσει τους ανυπόμονους θεατές, το «Drive my Car» είναι ένα σχεδόν ελεγειακό φιλμ. Μιλά χαμηλόφωνα και θεραπευτικά. Λουκάς Κατσίκας

«Elvis» του Μπαζ Λούρμαν

Όσο κι αν ο Όστιν Μπάτλερ ιδρώνει και ανεβάζει πυρετούς στον εξαιρετικά δύσκολο ρόλο τού να ενσαρκώνει μια από τις πιο αναγνωρίσιμες φιγούρες του 20ού αιώνα, πραγματικός σταρ της ταινίας παραμένει ο σκηνοθέτης. Στα 60 του χρόνια, και περιέργως στη μόλις έκτη ταινία του, ο Μπαζ Λούρμαν επιμένει να αντιλαμβάνεται το σινεμά ως ένα ηχηρό και δαπανηρό πάρτι και τον εαυτό του ως ύψιστο οικοδεσπότη και διασκεδαστή. Λουκάς Κατσίκας

«EO» του Γέρζι Σκολιμόφσκι

Ο Σκολιμόφκσι  δεν προσεγγίζει τον μπρεσονικό«Μπαλταζάρ» από την ασφαλή αφετηρία ενός ρεβιζιονιστή, αλλά ακραιφνώς πειραματιζόμενος, αποδεικνύει για μια ακόμη φορά στην καριέρα του πως είναι ένας Δημιουργός (με Δ κεφαλαίο), που κατοικεί κάποια parsec μπροστά από την εποχή του. Θοδωρής Καραμανώλης

«The Fabelmans» του Στίβεν Σπίλμπεργκ

Στα μάτια μου το «The Fablemans» είναι το origin ενός σούπερήρωα. Του δικού μου σουπερήρωα. Ενός παιδιού που θέλησε να τιθασεύσει τις «συγκρούσεις» στο σπίτι και στο σχολείο, ενός εφήβου που θέλησε να αποκτήσει τον έλεγχο του δικού του αφηγήματος, ενός σκηνοθέτη που τάχθηκε από νωρίς στην υπηρεσία του θεάματος, ενός ανθρώπου που έμαθε πως η Τέχνη και η Οικογένεια θα τον κάνουν κομμάτια και γι' αυτό όρισε την δική του «οικογένεια» στα πλήθη των θεατών που προσέλκυσε η τέχνη του. Επιστρέφοντας στο διαζύγιο που διαμόρφωσε το σύγχρονο Χόλιγουντ, ο Στίβεν Σπίλμπεργκ σπάει για πρώτη φορά τον τέταρτο τοίχο και ξεφυλλίζοντας το πιο προσωπικό, κινηματογραφικό του λεύκωμα, παραδίδει μία από τις πιο τρυφερές ταινίες της καριέρας του. Πάνος Γκένας

«Top Gun: Maverick» του Τζόζεφ Κοζίνσκι

Το «Top Gun:Maverick» είναι ένα φιλμ το οποίο, αντί να μεταφέρει τη λογική της μικρής οθόνης στη μεγάλη, αναδεικνύει τα προτερήματα της τελευταίας, προσφέροντας θέαμα προορισμένο να βιωθεί εκεί. Θέαμα που θα παραμένει ζωντανό, όσο ο Τομ Κρουζ θα συνεχίσει να τρέχει εκεί έξω σαν θεματοφύλακας κινηματογραφικών αξιών μιας άλλης εποχής, αλλά και σαν σύμβολο αιώνιας νιότης. Γιάννης Βασιλείου

«Ο Άγνωστος» (The Stranger) του Τόμας Μ. Ράιτ

Υποβλητικό θρίλερ υπερβατικών διαθέσεων, εκλεκτικών συγγενειών με τα γραπτά του Κόρμακ ΜακΚάρθι, ευλογημένο με δυο ερμηνείες κτηνώδεις, καθεμιά με διαφορετικό τρόπο, και καταραμένο να προσπεραστεί από μια μερίδα θεατών που προτιμά το Κακό στην επιφανειακή, κουτσομπολίστικη εκδοχή της true crime παραγωγής των ημερών, αντί να κοιτάξει την Άβυσσο κατάματα. Γιάννης Βασιλείου

«Αισθάνομαι Ζωντανός» (Living) του Όλιβερ Χερμάνους

Άξια διασκευή ενός κλασικού φιλμ, προικισμένη με το πάθος και τη σεναριακή φροντίδα του Καζούο Ισιγκούρο, το ριμέικ του Όλιβερ Χερμάνους διατηρεί αναλλοίωτο τον ουμανισμό του «Καταδικασμένου» του Ακίρα Κουροσάβα, δίνοντας απλόχερα στον Μπίλι Νάι το χώρο να καταθέσει μια ερμηνεία ζωής. Νεκτάριος Σάκκας

«Αζόρ: Ο Κώδικας του Τραπεζίτη» (Azor) του Αντρέας Φοντάνα

Ταυτόχρονα με το ψυχογράφημα της κερδοσκοπίας, ο Φοντάνα στήνει έναν σκηνοθετικό ορισμό του διαλογικού σασπένς, έχει εξαιρετική βοήθεια στην σκηνογραφία, ενώ πλην του κάπως τσιμπημένα επεξηγηματικού φινάλε, που δεν διαθλά όμως ποτέ τον έρποντα ρυθμό και τον μελανό τόνο του έργου, χαρακτηρίζεται από την διαύγεια και την κατευθυντική βεβαιότητα δημιουργού με φτασμένο προσωπικό ύφος και στόχευση. Ως ντεμπούτο αποτελεί πράγματι κάτι το εκπληκτικό. Ηλίας Δημόπουλος

«Απόφαση Φυγής» (Decision to Leave) του Παρκ Τσαν-γουκ

Η σκηνοθεσία του Παρκ Τσαν-Γουκ μοιάζει με την κίνηση ενός επιδέξιου DJ που στα decks έχει από τη μία έχει τη λογική κι από την άλλη το συναίσθημα, και με μία ανεπαίσθητη κίνηση στους διακόπτες κάνει το ιδανικό πέρασμα σε ένα φινάλε που γυρεύει να σπάσει το ντεσιμπελόμετρο. Θοδωρής Καραμανώλης

«Στην Αυλή του Σχολείου» (Playground) της Λορά Γουαντέλ

Πρόκειται για μια απτή απόδειξη του πώς το καλοσχεδιασμένο, άψογα δομημένο και σχεδόν τέλεια σεναριογραφημένο σινεμά, μπορεί μέσα σε 69 μόλις λεπτά να ξεδιπλώσει πλήρως μια περίπλοκη ιστορία, πολλαπλών εναλλαγών και σύνθετων συμπεριφορών. Ηλίας Δημόπουλος

«Βαγόνι Αριθμός 6» (Compartment No6) του Γιούχο Κουοσμάνεν

H δεύτερη μεγάλου μήκους ταινία του ήδη σημαντικού Κουοσμάνεν, είναι rail-movie για την ανθρώπινη επαφή κι ένα συναίσθημα που έρχεται σαν αντίδοτο στους σκοτεινούς καιρούς που ζούμε. Ακριβώς ό,τι περιμένει κανείς από μια ταινία που ξεκινάει με το «Love is the Drug» των Roxy Music (και συνεχίζει με το -γκουχ γκουχ- «Voyage, voyage» των Desireless). Θοδωρής Καραμανώλης

«Εγκλήματα του Μέλλοντος» (Crimes of the Future) του Ντέιβιντ Κρόνενμπεργκ

Σε ανοιχτή επικοινωνία με το μέχρι τώρα έργο του, ο Κρόνενμπεργκ υπογράφει την πιο αναλογική και ξεγυμνωμένη στα απαραίτητα δημιουργία του, ίσως και την πιο ελλειπτική. Φιλμάρει τα πάντα υπό ένα διαρκές λυκόφως, μια ατελείωτη νύχτα της ανθρωπότητας, με μια σκελετική πλοκή που ανακυκλώνει παλιότερες ιδέες και μεταβολίζει οτιδήποτε νοσηρό και γκροτέσκο με σκοπούς ψύχραιμους και όχι για την επίτευξη κάποιου εύκολου σοκ. Λουκάς Κατσίκας

«Κορσές» (Corsage) της Μαρί Κρόιτσερ

Μέσω μιας πλήρως αναθεωρητικής προσέγγισης και με μια αναρχική, υποδόρια επιθετικότητα, η Μαρί Κρόιτσερ αψηφά την πραγματική ζωή της Ελισάβετ της Αυστρίας και της Ουγγαρίας, ανταλλάσσοντάς την με έναν αντι-biopic τρόπο που επιχειρεί να εξορύξει την αλήθεια «μιας γυναίκας που φλέγεται». Ηλίας Δημόπουλος

«Μαγνητικά Πεδία» (Magnetic Fields) του Γιώργου Γούση

Τα «Μαγνητικά Πεδία» είναι μία κινηματογραφική αγκαλιά που ξεπερνά το εύρος της οθόνης. Ένα τραγούδι που θέλει να το ακούσεις για να το κρατήσεις συντροφιά. Μία feelgood δημιουργία που έχουμε ανάγκη. Μία υπενθύμιση πως όσο υπάρχουν άνθρωποι, υπάρχουμε. Μαζί κι ένα από τα πιο υποσχόμενα ελληνικά κινηματογραφικά ντεμπούτα των τελευταίων χρόνων. Αφοπλιστικό και γενναιόδωρο. Πάνος Γκένας

«Μεγάλη Απόδραση» (Great Freedom) του Σεμπάστιαν Μάιζε

Μια ταινία πάνω στην Ελευθερία και την στέρησή της, μια ταινία πάνω στην μανιασμένη επιβολή των θεσμών στα ανθρώπινα, δεν μπορεί παρά να ποντάρει στην ενσυναίσθηση - ίσως και υπέρμετρα σε βάρος της διάνοιας θα πει κάποιος. Η ταινία του Μάιζε πάντως έχει πολλές στιγμές να ερεθίσει την ενσυναίσθηση αυτή. Ηλίας Δημόπουλος

«Πινόκιο του Γκιγιέρμο ντελ Τόρο» (Guillermo del Toro's Pinocchio) των Γκιγιέρμο ντελ Τόρο & Μαρκ Γκούσταφσον

Ο Γκιγιέρμο ντελ Τόρο διαβάζει εκ νέου το παραμύθι του «Πινόκιο» και σκαλίζει στις ξύλινες επιφάνειες των πρωταγωνιστών του μία παραβολή για την αιώνια υστεροφημία των απανταχού ατάκτων. Σε έναν κόσμο σκοταδισμού, φασιστικού καθεστώτος και αγκυλωμένης θρησκοληψίας, ο Πινόκιο είναι ένα ζωντανό αέναο σύμβολο που δεν έχει «δεσμά», ένα «αληθινό αγόρι» απέναντι σε ανθρώπους-μαριονέτες. Συνδυάζοντας ξανά την ιστορία με το παραμύθι, ο ντελ Τόρο αφηγείται έναν μύθο που νομίζαμε πως γνωρίζαμε, μία ιστορία συγκαλυμμένου πένθους και πολιτικού λόγου σαν να περπατάμε ξανά στον «Λαβύρινθο του Πάνα». Το βέβαιο είναι πως το δικό του «μια φορά κι έναν καιρό» είναι μία από τις καλύτερες ταινίες της χρονιάς. Κι αυτό δεν είναι ψέμα. Πάνος Γκένας

«Πίτσα Γλυκόριζα» (Licorice Pizza) του Πολ Τόμας Άντερσον

Από την υπερκινητική σκηνοθεσία και τη μεθυστική φωτογραφία μέχρι το ρυθμικό μοντάζ και την εκλεκτική χρήση τραγουδιών, η «Πίτσα Γλυκόριζα» είναι από μόνη της μια ανακούφιση. Επιστρέφει για λίγο το εξουθενωμένο αμερικανικό σινεμά σε μια παλιότερη εποχή (τα 70s) όπου οι σκηνοθέτες δούλευαν με διάθεση να δοκιμάσουν συνεχώς καινούργια πράγματα. Λουκάς Κατσίκας

«Χαμογέλα» (Smile) του Πάρκερ Φιν

Η απειλή φέρει το προσωπείο του χαμόγελου επειδή ο σατανικός ανταγωνιστής που εκπροσωπεί είναι η «τρομοκρατική οργάνωση» της ευφορίας και της θετικότητας. Είναι εκείνο το εξιδανικευμένο πρότυπο ψυχαναγκαστικής ευτυχίας, που αποκτά τρομακτικές διαστάσεις μέσω της σοσιομιντιακής διάδοσης και θεοποίησής του. Γιάννης Βασιλείου