Η επιστροφή του Κριστιάν Μουντζίου στο Φεστιβάλ όπου έχει χτίσει κρίσιμο μέρος της διεθνούς φήμης του, με επιστέγασμα τον Χρυσό Φοίνικα για το «4 Μήνες, 3 Εβδομάδες και 2 Ημέρες», μας φέρνει ακόμα μία ιστορία από την πατρίδα του, τη Ρουμανία. Ο ίδιος πάντως, στο πλαίσιο της συζήτησης που κάναμε μαζί του, ξεκαθαρίζει ευθύς εξαρχής πως το «R.M.N.» όπως είναι ο τίτλος της νέας του ταινίας, «δεν αφορά μονάχα τη χώρα μου». Παρότι εξηγεί ότι «βασίζεται σε αληθινή ιστορία που συνέβη εκεί πρόσφατα, σε ένα χωριό της Τρανσιλβανίας συγκεκριμένα, κατοικημένο κυρίως από Ούγγρους και έχει να κάνει με περιστατικό σχετικό με μετανάστες εργάτες».

Το «R.M.N.» μας μεταφέρει πράγματι σε ένα μικρό ρουμανικό χωριό όπου η τοπική κοινωνία, αν και παραδοσιακά πολυεθνική στη σύνθεσή της, καταλήγει να αναστατώνεται από τον ερχομό μιας χούφτας εργατών μεταναστών από τη Σρι Λάνκα. Κεντρικός χαρακτήρας είναι ένας Ρουμάνος που επιστρέφει βιαστικά από Γερμανία, βρίσκοντας στον τόπο του διάφορες οικογενειακές εκκρεμότητες να τον περιμένουν. (Περισσότερα για την ταινία καθώς και η άποψή μας εδώ).

Από το photocall των συντελεστών του «R.M.N.»

Το σινεμά είναι τελικά κάτι το τόσο αφηρημένο: κάνεις κάτι, νομίζεις ότι σημαίνει ένα πράγμα και για τον θεατή σημαίνει κάτι διαφορετικό

Ο πολυβραβευμένος δημιουργός που είχε καταγράψει την τελευταία παρουσία του στην Κρουαζέτ το 2016 με το «Graduation», εμφανίστηκε στο στρογγυλό τραπέζι όπου συμμετείχε και το ΣΙΝΕΜΑ ιδιαίτερα ορεξάτος για συζήτηση, αναλαμβάνοντας μάλιστα ανά στιγμές ρόλο συντονιστή. Υπερασπιζόμενος τον οικουμενικό χαρακτήρα του «R.M.N.», δεν κρύβει την έκπληξή του για το γεγονός πως πολλοί στις Κάννες εξέλαβαν τον τίτλο της ταινίας ως ευθεία αναφορά στην πατρίδα του. «Ποτέ δεν περίμενα ότι ο κόσμος θα νομίσει πως ο τίτλος βγαίνει από τη Ρουμανία, το όνομα της χώρας μου. Μου έκανε εντύπωση η ερμηνεία που δόθηκε εδώ». Για να σημειώσει αμέσως μετά, με ύφος ελαφρά αυτοκριτικό, «για αυτό όμως το σινεμά είναι τελικά κάτι το τόσο αφηρημένο: κάνεις κάτι, νομίζεις ότι σημαίνει ένα πράγμα και για τον θεατή σημαίνει κάτι διαφορετικό».

Με τι ασχολείται όμως το «R.M.N.»; Ο ρατσισμός και ο φόβος για τον άλλο και την κοινωνική αλλαγή, ειδικά σε μια μικρή κοινωνία όπως αυτή που βλέπουμε εδώ, αποτελούν σίγουρα τον θεματικό πυρήνα, όμως η συζήτηση γύρω από τη σημασία του τίτλου δίνει απαντήσεις και ως προς την οπτική γωνία του Μουντζίου: «αναφέρεται στη μαγνητική τομογραφία του εγκεφάλου. Κατά βάση η ταινία μιλά για ένα κάποιου τύπου στιγμιότυπο της κοινωνίας, μια τομογραφία του μυαλού και της συμπεριφοράς μας. Την ανάγκη του να διερευνούμε κάπου κάπου τι πιστεύουμε για διάφορα πράγματα». Σημειώνοντας επίσης πως «είναι ένα φιλμ για το πώς έχουν τα πράγματα στον κόσμο μας σήμερα, για την ανθρώπινη φύση και συμπεριφορά». 

Γιατί όμως βλέπουμε ένα χωριό εθνοτικά πολυσύνθετο να ξεσπαθώνει για τον ερχομό μεταναστών; Ειδικά από τη στιγμή που πολλοί ντόπιοι έχουν πάρει εδώ και χρόνια τον αντίστροφο δρόμο για ένα καλύτερο μέλλον αλλού; Η απάντηση κατά τον σκηνοθέτη κρύβεται στον «πολύ γρήγορο ρυθμό με τον οποίο αλλάζουν οι καταστάσεις γύρω μας στη σημερινή εποχή, τέτοιος που δεν είναι πάντα εύκολο να τον ακολουθήσουμε. Οι άνθρωποι, ειδικά σε μια κοινότητα τόσο μικρή όσο αυτή που δείχνω εδώ, δεν καταλαβαίνουν γιατί πρέπει να αλλάζουν τα πράγματα. Και δεν ερωτήθηκαν ποτέ τι πιστεύουν για αυτό».

Από την πρεμιέρα της ταινίας «R.M.N.» στις Κάννες

Αυτό που έκανε η πολιτική ορθότητα τελικά ήταν να αποτρέψει τον κόσμο από το να πει αυτό που πιστεύει. Δεν άλλαξε τίποτα ριζικά

Μακριά προφανώς από οποιαδήποτε υπόνοια δικαίωσης ξενοφοβικών συμπεριφορών και ρατσιστικής νοοτροπίας, σημειώνει πως ο μικρόκοσμος στο «R.M.N.» είναι επί της ουσίας «μια μειονότητα που εμφανώς λειτουργούσε σαν πλειονότητα απέναντι σε κάποιους άλλους. Και αυτό εξηγεί πόσο παράλογοι και εγωιστές μπορεί να είναι οι άνθρωποι». Σε μια προσπάθεια να εντοπίσει μια κάποια λύση σε ένα πρόβλημα που απασχολεί συνολικά την Ευρώπη τα τελευταία χρόνια, παραδεχόμενος ταυτόχρονα το εγωιστικό της ανθρώπινης φύσης, δηλώνει βέβαιος πως «μπορείς να διορθώσεις καταστάσεις μόνο αφού ξέρεις την αλήθεια και αφήσεις τους ανθρώπους να εκφραστούν».

Ένα σκεπτικό που τον οδηγεί στην πολιτική ορθότητα, την οποία δεν αφήνει έξω από το κάδρο των ευθυνών. «Αυτό που έκανε η πολιτική ορθότητα τελικά ήταν να αποτρέψει τον κόσμο από το να πει αυτό που πιστεύει. Δεν άλλαξε τίποτα ριζικά, ενώ οι άνθρωποι συνέχισαν να έχουν τις ίδιες αντιλήψεις με πριν. Και μετά έρχεται ένα Brexit ή η Μαρί Λεπέν στη Γαλλία και απορούμε λέγοντας ω θεέ μου πώς έγινε αυτό. Αλλά δεν ακούγαμε τον κόσμο». Η προτροπή του λοιπόν είναι σαφής: «Άκουσέ τους και προσπάθησε να αντιμετωπίσεις αληθινά προβλήματα και σταμάτα να γοητεύεσαι από θεωρίες περί ηθικής και πόσο φιλικοί και εύσπλαχνοι είμαστε κατά βάθος εμείς οι άνθρωποι. Για να καταλήξει με ένα «ε λοιπόν στην πραγματικότητα μερικές φορές δεν είμαστε καθόλου έτσι. Διεξάγεται ένας πόλεμος τώρα που μας δείχνει πόσο λίγα πατήματα χρειαζόμαστε για να δούμε τον άλλο σαν εχθρό».

Αν τα όλα παραπάνω δεν μπορεί παρά να ακούγονται φουλ απαισιόδοξα, πράγμα που και του επισημαίνεται, ο Μουντζίου έχει και μια θετική νότα να αντιτείνει, εστιάζοντας στην αναγνώριση της διαφορετικότητας. Παίρνοντας μάλιστα για παράδειγμα το ολιγομελές μας τραπέζι αλλά και το πλημμυρισμένο από κόσμο Φεστιβάλ. «Είμαστε πολλοί άνθρωποι εδώ, προσπαθώντας να δείξουμε σεβασμό σε κοινές αξίες, αλλά δεν υπάρχει τίποτα το κακό στο να δεχτούμε ότι υπάρχουν και διάφορες μεταξύ μας. Πρέπει να αποδεχτούμε αυτές τις διαφορές με το να μιλάμε για αυτές. Για να επιστρέψει αναφερόμενος στο σύμπαν της ταινίας του λέγοντας, «απλά για κάποιες κοινότητες βαθιά ριζωμένες στην παράδοση, κάτι τέτοιο παίρνει λίγο παραπάνω χρόνο. Και χρειάζεται να επενδύσουμε περισσότερο χρόνο και προσπάθεια σε αυτό».

INFO
Ολόκληρη η συνέντευξη θα δημοσιευτεί με την κυκλοφορία του «R.M.N.» στις ελληνικές αίθουσες.

Διαβάστε ακόμη:
Κάννες 2022: Στο «Crimes of the Future» ο Ντέιβιντ Κρόνενμπεργκ βρίσκει σε ελληνικό έδαφος τον παλιό, καλό εαυτό του

Βρείτε συγκεντρωμένες όλες τις ανταποκρίσεις, κριτικές, νέα και αφιερώματα του φετινού Φεστιβάλ Καννών εδώ: www.cinemagazine.gr/cannes_2022/

Το ΣΙΝΕΜΑ / cinemagazine.gr ταξιδεύει στις Κάννες με την AEGEAN και σας προσφέρει καθημερινές ανταποκρίσεις. Το 75o Φεστιβάλ Κινηματογράφου Καννών διεξάγεται μεταξύ 17 - 28 Μαΐου 2022.