Ο Νταγκ Γιόχαν Χάουγκερουντ έχει κάθε λόγο να θεωρεί την τελευταία διετία ως την πιο επιτυχημένη της μέχρι τώρα καριέρας του. Γύρισε όχι μία, ούτε δύο, αλλά τρεις ταινίες, που όλες μαζί συναποτελούν μια τριλογία. Τα δύο πρώτα κεφάλαια, «Sex» και «Love» τα είδαμε στις ελληνικές αίθουσες πριν μερικούς μήνες.
Τώρα, την Πέμπτη 20/11, θα απολαύσουμε την κατακλείδα αυτής της τριλογίας, με την περισσότερο καταξιωμένη από τις τρεις ταινίες, το «Όνειρα», το οποίο τον περασμένο Φεβρουάριο απέσπασε τη Χρυσή Άρκτο στο Φεστιβάλ Βερολίνου από τα χέρια του προέδρου της κριτικής επιτροπής Τοντ Χέινς.
Ο Νορβηγός σκηνοθέτης, στη συνέντευξη που μας παραχώρησε, μας μίλησε για το πώς γεννήθηκε μέσα του η ιδέα για την τρίτη αυτή ταινία, τη θέση της μέσα στην τριλογία, τις θεματολογίες που ήθελε να εξερευνήσει και όλες τις προκλήσεις που αντιμετώπισε στη διαδικασία δημιουργίας του «Dreams».
Ποια ήταν η αρχική σπίθα ή ιδέα που σας ενέπνευσε να αφηγηθείτε την ιστορία της Γιοχάνε, μιας έφηβης της οποίας ο έρωτας για μια δασκάλα γίνεται ο καταλύτης για να έρθει η οικογένειά της αντιμέτωπη με μυστικά και απωθημένα;
Πρώτα απ’ όλα, όπως ίσως ξέρετε, αυτή η ταινία είναι μέρος μιας τριλογίας και όλες οι ταινίες αυτής τριλογίας γυρίστηκαν με και για συγκεκριμένους ηθοποιούς. Ήθελα, λοιπόν, να γράψω αυτό το σενάριο που ταίριαζε στην κοπέλα, την Έλα Οβερμπίε, που παίζει τη Γιοχάνε. Αυτό ήταν το σημείο εκκίνησης. Επειδή η Έλα ήταν 16 χρόνων, ήταν λογικό να γράψω για τον πρώτο έρωτα και τη σεξουαλική αφύπνιση. Για να το κάνω αυτό έπρεπε να ψάξω στη μνήμη μου και να γράψω για το δικό μου πρώτο έρωτα. Νομίζω πως η ταινία στην πραγματικότητα είναι για μένα αλλά μέσα από τα μάτια της Γιοχάνε. Το να ερωτεύεσαι είναι το ίδιο για όλους, κι έτσι προσπάθησα να θυμηθώ τον δικό μου πρώτο έρωτα.
Στην ταινία εξερευνάτε την πράξη της συγγραφής ως μορφή αυτό-ανακάλυψης και μεταμόρφωσης (η Γιοχάνε καταγράφει τα συναισθήματά της, η μητέρα κι η γιαγιά της αντιδρούν). Πώς βλέπετε τη σχέση ανάμεσα στο γράψιμο και την κινηματογραφική αφήγηση;
Όταν γράφεις την ιστορία μιας ζωής ή κρατάς ημερολόγιο στην πραγματικότητα κάνεις μοντάζ. Δεν μπορείς να γράψεις τα πάντα κι έτσι γράφεις για αυτά που σε ενδιαφέρουν και με τον τρόπο που θέλεις να φαίνονται τα πράγματα. Το γράψιμό σου δεν είναι απόλυτα ειλικρινές, αλλά κρατά μια ισορροπία ανάμεσα στην πραγματικότητα και τη δική σου αλήθεια. Αυτό κάνει η Γιοχάνε, κρατά κάτι που ήταν όμορφο κι έτσι αρχίζει να γράφει. Έχει να κάνει με τη δύναμη της λογοτεχνίας, που έχει μεγάλο αντίκτυπο πάνω μας και μας κάνει να πιστεύουμε ό,τι διαβάζουμε.
Η σχέση δασκάλας – μαθήτριας κουβαλά σημαντικές ηθικές, ψυχολογικές και συναισθηματικές εντάσεις. Πώς προσεγγίσατε την περιπλοκότητα της απεικόνισης του έρωτα ενός νέου ανθρώπου με μια δασκάλα αποφεύγοντας την ηθικολογία και τον αισθησιασμό;
Η ιστορία λέγεται από την οπτική του κοριτσιού κι εκείνη δεν έχει ηθικές αναστολές, είναι απλά ερωτευμένη. Αυτό της φαίνεται εντάξει, κι αν είναι εντάξει για εκείνη, είναι εντάξει και για μένα. Αυτό θα κάνει το κοινό να δει πέρα από τις ηθικές αναστολές που εγείρει η ιστορία, κι αυτό με ενδιαφέρει πολύ. Είναι μια ιστορία που εστιάζει στην τρυφερή διάσταση της σχέσης και ξεχνάμε την ηθική του θέματος. Επίσης αν είχαμε άτομα διαφορετικού φύλου δεν θα ήταν τόσο εύκολο, νομίζω πως επειδή είναι και οι δύο γυναίκες ο κόσμος κατά κάποιο τρόπο τείνει να το δεχθεί.
Αφηγείστε την ιστορία από την οπτική της Γιοχάνε, εντάσσοντας στην αφήγηση φαντασιώσεις και όνειρά της. Πώς συνεργαστήκατε με το διευθυντή φωτογραφίας σας για να αποδώσετε αυτήν την ονειρική αίσθηση και να θολώσετε τα όρια ανάμεσα στην πραγματικότητα και τη φαντασία;
Ήταν πολύ σημαντικό αυτό γιατί έπρεπε να ξεκινά από το σενάριο. Συνήθως κινηματογραφώ πιο αντικειμενικά, εδώ όμως ήμουν καθαρά υποκειμενικός στην αφήγησή μου, χρησιμοποιώντας soft focus, απαλούς φακούς. Έπρεπε να πω την ιστορία από την οπτική ενός κοριτσιού και να κάνω το κοινό να αισθανθεί όπως εκείνη. Από την αρχή δουλέψαμε προς αυτή την κατεύθυνση με το διευθυντή φωτογραφίας μου.
Η ταινία δείχνει επίσης τις αντιδράσεις της μητέρας και της γιαγιάς, τα ανεκπλήρωτα όνειρά τους, τη δική τους αίσθηση του χρόνου και της ταυτότητας. Γιατί ήταν σημαντικό για εσάς να συμπεριλάβετε αυτές τις οπτικές μαζί με την ιστορία της έφηβης κοπέλας;
Η ταινία σχετίζεται με τις εμπειρίες μου πάνω στον πρώτο έρωτα. Όμως τώρα είμαι ενήλικας και ήθελα να εξερευνήσω πώς η σεξουαλική επιθυμία εξελίσσεται μέσα στο χρόνο, ανάλογα με τις γενιές. Ήθελα, επίσης, να δώσω στις ηθοποιούς που παίζουν τη γιαγιά, τη μητέρα και τη δασκάλα εξίσου ενδιαφέροντες ρόλους με τη Γιοχάνε. Σκέφτηκα πως όταν διαβάζεις ή βλέπεις μια ταινία για κάποιον που είναι ερωτευμένος σκέφτεσαι αμέσως τη δική σου ζωή και το πώς όλα έχουν γίνει όπως έχουν γίνει, αν έχεις χάσει κάτι ή αν προσδοκείς κάτι. Όλες αυτές οι σκέψεις έπρεπε να γίνουν κομμάτι της ταινίας. Βοήθησαν και οι συζητήσεις με τους ηθοποιούς που αναπτύξαμε μαζί αυτά τα θέματα.
Οι θεατές που δε γνωρίζουν το προγενέστερο έργο σας, τι ελπίζετε να κρατήσουν από το «Dreams», τι συζητήσεις ελπίζετε να πυροδοτήσετε σχετικά με τον έρωτα, τον πόθο, την αυτό-έκφραση ή την οικογένεια;
Ακριβώς αυτά που αναφέρατε. Έχω μιλήσει με πολύ κόσμο που έχει δει την ταινία σε πολλές διαφορετικές χώρες και συχνά μου αναφέρουν ότι τους έκανε να θυμηθούν τον πρώτο τους έρωτα, ανάμεσά τους και πολλοί νέοι άνθρωποι. Θα ήταν καλό επίσης αν ξεκινούσαν συζητήσεις πάνω στα ηθικά ζητήματα της ταινίας.
Έχοντας ολοκληρώσει αυτό το κεφάλαιο, τι ακολουθεί για εσάς ως σκηνοθέτη; Θα επιστρέψετε σε παρόμοια θέματα ερωτικής αναζήτησης και ταυτότητας, ή θέλετε να ασχοληθείτε με διαφορετικού είδους σχέδια;
Όχι εντελώς διαφορετικό, νομίζω, αλλά ίσως λίγο. Θα ήθελα να συνεχίσω να δουλεύω σε μεγαλύτερα σχέδια. Ήταν σημαντική εμπειρία να δουλέψω σε μια τριλογία με τους ίδιους ανθρώπους για μεγάλο χρονικό διάστημα, χτίζοντας μια σχέση εμπιστοσύνης. Μου άρεσε πολύ αυτό και ήθελα να το ξανακάνω. Έχω αρκετές ιδέες.
INFO
Η ταινία «Όνειρα» κυκλοφορεί 20 Νοεμβρίου στις αίθουσες από την Filmrade.
