Όταν ένας σκηνοθέτης επιλέγει να ξεκινήσει την καριέρα του, εν έτει 1929, με το κοντινό πλάνο ενός ξυραφιού που σκίζει αργά το μάτι μιας γυναίκας, και να συνεχίσει για τα αμέσως επόμενα 15 λεπτά με μια ονειρική και συνειρμική αλληλουχία παράδοξων και αλλόκοτα μαγευτικών εικόνων, τότε το κινηματογραφικό ντεμπούτο του δεν θα μπορούσε να είναι τίποτα λιγότερο από πρωτόγνωρο. Αυτόν ακριβώς τον στόχο είχε ο Λουίς Μπουνιουέλ όταν αποφάσιζε να συνεργαστεί μαζί με τον ζωγράφο και τότε στενό φίλο του, Σαλβαδόρ Νταλί, στη σύλληψη του «Ανδαλουσιανού Σκύλου».
Οι δυο ραδιούργοι νεαροί κατόρθωσαν να αναστατώσουν τον καλλιτεχνικό κόσμο της εποχής και μαζί τα ήσυχα νερά της εκκολαπτόμενης κινηματογραφικής τέχνης με ένα αυθόρμητο σουρεαλιστικό ρυάκι από σεκάνς, εντυπώσεις και κλεισίματα του ματιού στο υποσυνείδητο, που κανείς βιώνει και αντιλαμβάνεται διαφορετικά και του οποίου οι σημασίες είναι προορισμένες να παίζουν διαχρονικά κρυφτούλι.
Μια δήλωση πίστης στην απελευθερωτική δύναμη της ερωτικής επιθυμίας και την επαναστατική φύση του ανθρώπινου πάθους
Αν και αξεπέραστος εκ πρώτης όψεως σε σοκ και αντίκτυπο, ο «Ανδαλουσιανός Σκύλος» ήταν μόλις ο πρόλογος για την οργανωμένη επίθεση που επρόκειτο να ακολουθήσει, έναν ακριβώς χρόνο μετά, με τη «Χρυσή Εποχή». Όπως συνέβη με την προηγούμενη συνεργασία τους, έτσι κι εδώ ο Νταλί τροφοδότησε τον σκηνοθέτη με αλλεπάλληλες εικόνες, που ξεπερνούσαν σε εξωφρενική ισχύ η μία την άλλη. Ο Μπουνιουέλ τις τακτοποίησε κατά βούληση και, αντίθετα, με την ασύντακτη λογική του «Σκύλου», εδώ τις ενσωμάτωνε σε μια πιο συνειδητή, έστω και αφαιρετική αφηγηματική δομή.
Η «Χρυσή Εποχή» επιχειρεί ένα ξέφρενο αλληγορικό ταξίδι, το οποίο κινείται χωροχρονικά με ηθελημένη αταξία (από την αρχαία Ρώμη μέχρι το σήμερα), αλλάζει τακτικά διαθέσεις και είδη (από ντοκιμαντέρ γίνεται δράμα εποχής και μετά σάτιρα, από σοβαρό αλλάζει σε φαιδρό και από δηκτικό σε χλευαστικό) και βομβαρδίζει την οθόνη με πλάνα πότε εξαιρετικής ομορφιάς, πότε αιφνίδιας βιαιότητας και πότε καθαρού παραλόγου, τα οποία φροντίζουν να κρατούν σε συνεχή αιφνιδιασμό το κοινό τους.
Ο Νταλί τροφοδότησε τον σκηνοθέτη με αλλεπάλληλες εικόνες, που ξεπερνούσαν σε εξωφρενική ισχύ η μία την άλλη
Πίσω από την αναπάντεχη εικονογραφία, τα τολμηρότατα σεξουαλικά υπονοούμενα που προκαλούν εντύπωση μέχρι σήμερα και τον ισοπεδωτικό αέρα που φυσάει ασταμάτητος μέσα από κάθε πλάνο, το αναρχικό μανιφέστο της «Χρυσής Εποχής» αφορά πρωτίστως την περίπτωση ενός τρελού έρωτα, όπως προσπαθεί να τον απολαύσει ένα ζευγάρι που χωρίζεται συνεχώς από θρησκευτικές, νομικές και κοινωνικές εθιμοτυπίες και επιχειρεί σε όλη την διάρκεια του φιλμ να ξανασμίξει και να ολοκληρώσει το ερωτοτρόπημά του.
Ο Μπουνιουέλ αντλεί από αυτό το εύρημα όχι μόνο μια αυστηρή κριτική στις ατέρμονες υποκρισίες και ψυχαναγκασμούς των πολιτισμένων κοινωνιών, όσο και μια δήλωση πίστης πάνω στην ακαταμάχητη έλξη μεταξύ δυο ατόμων, την απελευθερωτική δύναμη της ερωτικής επιθυμίας και την επαναστατική φύση του ανθρώπινου πάθους. Ταινία-σκάνδαλο στις μέρες της, αιτία απαγορεύσεων, επεισοδίων και ένθερμων αντιπαραθέσεων, η «Χρυσή Εποχή» επιβιώνει έναν αιώνα μετά ως ένα εξεγερτικό κάλεσμα στο μυαλό και τις αισθήσεις.
L’ AGE D’ OR
ΓΑΛΛΙΑ, 1930
Σκηνοθεσία: Λουίς Μπουνιουέλ Σενάριο: Λουίς Μπουνιουέλ, Σαλβαδόρ Νταλί Φωτογραφία: Αλμπέρ Ντιβερζέ Μουσική: Λουίς Μπουνιουέλ, Ζορζ Βαν Παρίς Πρωταγωνιστούν: Γκαστόν Μοντό, Λία Λις, Καριδάδ Ντε Λαμπρεντέσκ, Μαξ Έρνστ, Πιέρ Πρεβέρ Διάρκεια: 63’
