ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ

Η Τελευταία Σταυροφορία

Indiana Jones And The Last Crusade / 1989
Κόστος: 48 εκατομμύρια δολάρια
Παγκόσμιες Εισπράξεις: 494 εκατομμύρια δολάρια

Καθυστερημένη εφηβεία

Μοιάζει λιγότερο με υπερβολή και περισσότερο με εφηβική τρέλα αλλά, σύμφωνα με τον ίδιο τον Στίβεν Σπίλμπεργκ, η «Τελευταία Σταυροφορία» ήταν το μέρος μιας υπόσχεσης που δεν μπορούσε να μην τηρήσει. Και επιπρόσθετα μια επίσημη απολογία για το «Ναό Του Χαμένου Θησαυρού». Ακόμη, λοιπόν, και αν ο Σπίλμπεργκ δεν ήθελε να φανεί αντάξιος της συμφωνίας που είχε κάνει μια δεκαετία πριν με τον Λούκας για να ολοκληρώσει μια τριλογία με ήρωα τον Δρ. Τζόουνς, η απογοήτευση του από τη συνέχεια των «Κυνηγών Της Χαμένης Κιβωτού» ήταν αρκετή για να τον πείσει να παραδώσει αυτό που μέχρι τότε (και για 19 χρόνια αργότερα) υπήρξε η τελική πράξη στη ζωή και το έργο του αξιότιμου δόκτορα Τζόουνς.

«Δεν ήμουν καθόλου ευχαριστημένος με τη δεύτερη ταινία. Ηταν πολύ σκοτεινή, πολύ υπόγεια και πολύ τρομακτική. Δεν υπάρχει ούτε ένα εκατοστό προσωπικού συναισθήματος στο Ναό Του Χαμένου Θησαυρού», θα δήλωνε ο Σπίλμπεργκ διανύοντας ήδη την πρώτη του απότομη καλλιτεχνική και προσωπική «ενηλικίωση», στα πέντε χρόνια που θα μεσολαβούσαν ανάμεσα στο «Ναό» και τη «Σταυροφορία».

Ηδη πατέρας ενός παιδιού, για πρώτη φορά από τον γάμο του με την Εϊμι Ιρβινγκ, και έχοντας ήδη στο βιογραφικό του τις δύο πρώτες του «σοβαρές» ταινίες, το «Πορφυρό Χρώμα» και την «Αυτοκρατορία Του Ηλιου», ο Σπίλμπεργκ θα έφτανε στην «Τελευταία Σταυροφορία» με μοναδικό σκοπό να ανακτήσει τη χαμένη του εφηβεία. Και μαζί θα έδινε -σοφά- στον διάσημο αρχαιολόγο ένα σοβαρό λόγο για να επιστρέψει στη μεγάλη οθόνη, ένα παρελθόν που θα ολοκλήρωνε τη σκιαγράφηση της προσωπικότητας του Ιντι και, το κυριότερο, έναν πατέρα. Αυτόν που ασυνείδητα τότε και συνειδητά σήμερα ο Σπίλμπεργκ αναζητά σε κάθε του ταινία.

Μπορεί ο έτερος «πατέρας» Τζορτζ Λούκας να έδωσε στον Ιντι τον σκοπό της αναζήτησης του Αγιου Δισκοπότηρου ως το ύστατο αρχαιολογικό εύρημα, ήταν όμως ο Σπίλμπεργκ που είδε στην ιδέα που παλιότερα είχε απορρίψει ως πολύ «θρησκευτική» μια οδύσσεια που θα έδινε την ευκαιρία στον Ιντιάνα Τζόουνς να συμφιλιωθεί με τον πατέρα του. Και στα 42 του χρόνια θα έκανε τον υιό Τζόουνς έναν ώριμο action hero, με ανεπτυγμένη την αίσθηση του χιούμορ και με μια θλίψη στα μάτια για όλα αυτά που θα του θυμίζουν πως κάποτε ήταν ένα παραμελημένο παιδί. Ο Ιντιάνα Τζόουνς της «Τελευταίας Σταυροφορίας» είναι ο Πίτερ Παν αφού έχει ανακαλύψει την Χώρα του Ποτέ, αποφασισμένος να κερδίσει την αιώνια νεότητα με τον μοναδικό τρόπο που μπορεί να την διατηρήσει για πάντα: βρίσκοντας τους χαμένους δεσμούς με την παιδική του ηλικία.

Οχι τυχαία, η «Σταυροφορία» είναι το επεισόδιο της σειράς που θα συστήσει τον Ιντιάνα όταν ήταν μικρός (τον υποδύεται ιδανικά ο Ρίβερ Φίνιξ) σε μια εναρκτήρια σκηνή βγαλμένη κατευθείαν από το υποσυνείδητο. Τότε που, επιστρέφοντας στον πατέρα του για να του δείξει με περηφάνια το εύρημα που θα κλέψει από τους «κακούς» για το καλό της ανθρωπότητας, αυτός θα αδιαφορήσει χαμένος μέσα στο στοιβαγμένο με χαρτιά, βιβλία και σημειώσεις γραφείο του. Χρόνια μετά, στην μοναδική τους κοινή περιπέτεια - ανάμεσα σε λημέρια των Ναζί στην Αυστρία και σε ιπτάμενα ζέπελιν, θα ξεδιαλύνουν αυτό που τους χωρίζει. Αναζητώντας αυτό που ίσως να τους ενώνει.

Μη με αποκαλείς «Junior»

«Η δοκιμαστική προβολή ήταν ενθουσιώδης. Κανείς δεν ήθελε να αλλάξουμε τίποτα, εκτός από τον Τζορτζ και εμένα. Το στούντιο ήταν εκστατικό και το κοινό μας έδινε ήδη δείγματα μίας προεξοφλημένης επιτυχίας. Ημασταν όμως ανήσυχοι για το τέλος της δεύτερης πράξης. Κυρίως επειδή περιείχε πολύ διάλογο. Ετσι προσθέσαμε τη σκηνή με τη μηχανή που γυρίσαμε κοντά εκεί που μένει ο Τζορτζ, στη Βόρεια Καλιφόρνια», θυμάται ο Σπίλμπεργκ για την εποχή λίγο πριν την έξοδο της «Τελευταίας Σταυροφορίας» στις αίθουσες. Ο Λούκας ένιωθε ήδη ανακουφισμένος για την ιδέα της σχέσης πατέρα - γιου, αφού τελικά είχε ανακαλύψει πως η ιδέα της αναζήτησης του Αγιου Δισκοπότηρου δεν θα αρκούσε για να στηρίξει μια ολόκληρη περιπέτεια και ο Σπίλμπεργκ είχε χτυπήσει διάνα, επιλέγοντας για το ρόλο του πατέρα τον Σον Κόνερι («Ποιος άλλος εκτός από ένας πρώην Τζέιμς Μποντ θα άξιζε τόσο ώστε να ειναι ο πατέρας του Ιντιάνα Τζόουνς;»).

Μια ολόκληρη μυθολογία που ήθελε τον Ιντιάνα στον αντίποδα του action hero που ήταν ο Μποντ έβρισκε επιτέλους δικαίωση, σε μια επί της οθόνης συνύπαρξη των δύο ιερών τεράτων. Κάνοντας τελικά το τρίτο μέρος του Ιντιάνα Τζόουνς στην κυριολεξία μια πρώτης τάξεως περιπέτεια για όλη την «οικογένεια». Που θα ξεκινούσε ιδανικά με μια σκηνή αφιερωμένη στα χρόνια που ο Σπίλμπεργκ ήταν πρόσκοπος και θα τελείωνε με τους τέσσερις επιζώντες να φεύγουν σε ένα κατακόκκινο ηλιοβασίλεμα με τα άλογα τους. Ηρωες ενός μεταμοντέρνου γουέστερν που αντί να διαδραματίζεται στην Αγρια Δύση, βρήκε καταφύγιο στην pulp αθωότητα ενός απολαυστικού ταξιδιού στις τέσσερις άκρες της Γης, καταλήγοντας φυσικά στο πουθενά. Ή καλύτερα στην τελευταία φορά που ο Σπίλμπεργκ πήρε τόσο σοβαρά τον εαυτό του ώστε, πλήρως απενοχοποιημένος, χάρισε στον Ιντιάνα μια περιπέτεια αντάξια των «Κυνηγών Της Χαμένης Κιβωτού» (αν και οι κριτικοί υπήρξαν ελαφρά αποδοκιμαστικοί για το χιούμορ της ταινίας) και στα παιδιά (του) μια ταινία για να τους θυμίζει πάντα πως ακόμη και ένας ήρωας του μεγέθους του Ιντιάνα Τζόουνς μπορεί να έχει προβλήματα με τον μπαμπά του!

Μανώλης Κρανάκης

Το όνομα του ήταν Ιντι

Μπορεί ο Σπίλμπεργκ να ήταν υπεύθυνος για την ιδέα της σχέσης πατέρα - γιου αλλά ο Λούκας σκέφτηκε πως η «Τελευταία Σταυροφορία» έπρεπε να ξεκινάει με ένα περιστατικό από την νεαρή ηλικία του Ιντι. Και δεν θα μπορούσε να υπάρξει ιδανικότερος ηθοποιός για να αναλάβει το χρέος να υποδυθεί τον Ιντιάνα Τζούνιορ από τον Ρίβερ Φίνιξ την εποχή που ολόκληρο το Χόλιγουντ υποκλινόταν στο ταλέντο του, λίγο πριν σύσσωμο θρηνήσει τον χαμό του. «Ο κόσμος πιστεύει ότι ήταν δική μου ιδέα να επιλέξουμε τον Φίνιξ (φωτό, πάνω δεξιά) ως τη νεαρή εκδοχή του Ιντιάνα Τζόουνς, αλλά δεν έγινε έτσι. Νομίζω πως ήταν η πρώτη επιλογή στο μυαλό των περισσότερων, αν και εγώ ήμουν ο μόνος που είχα συνεργαστεί μαζί του στην Ακτή Του Κουνουπιού. Σε κάθε περίπτωση ήταν πολύ πιο όμορφος απ ό,τι εγώ», θυμάται ο Χάρισον Φορντ. Η εναρκτήρια σκηνή με τον Φίνιξ γυρίστηκε τελευταία και ο Σπίλμπεργκ δηλώνει ευθαρσώς πως δεν δυσκολεύτηκε καθόλου αφού ο Φορντ σκηνοθέτησε στην πραγματικότητα τον Φίνιξ. «Τον βοηθούσε με τα λόγια και τις εκφράσεις, συζητούσε μαζί του για το πώς έπρεπε να συμπεριφερθεί ως Ιντιάνα Τζόουνς». Ο Φίνιξ από την πλευρά του εξομολογήθηκε πως η μοναδική προετοιμασία του για τον ρόλο δεν ήταν να βασιστεί στον χαρακτήρα του Ιντιάνα Τζόουνς, αλλά στην προσωπικότητα του Χάρισον Φορντ.

* Στις 16 Ιουνίου του 2008, το box set «Ιndiana Jones:The Adventure Collection» κυκλοφορεί και στην Ελλάδα από την Odeon ακυρώνοντας την τριπλή έκδοση του 2003. Ή περίπου, αφού στα καινούργια dvd περιέχονται οι τρεις πρώτες περιπέτειες του Ιντιάνα Τζόουνς σε special editions, με επιπρόσθετα extras, ολοκαίνουρια επεξεργασία σε εικόνα και ήχο και ελληνικούς υπότιτλους.