To αίνιγμα που δεν είναι αίνιγμα. Όχι ότι, ευτυχώς, δεν έχουν υπάρξει πάμπολλοι που εξερεύνησαν την απύθμενη γεωγραφία του ανθρώπινου προσώπου. Από τον Αιζενστάιν μέχρι τον Τζόναθαν Ντέμι κι από τον Γουέλς μέχρι τον Κλίμοφ δεν υπάρχει μεγάλος δημιουργός που δεν συλλαμβάνει όσα πραγματεύεται το πρόσωπό μας.

Όμως ο Ίνγκμαρ Μπέργκμαν έκανε «κινηματογράφο του προσώπου». Ούτε εξωτερική πλοκή, ούτε σπασμοί και περισπασμοί χάριν μιας παροδικής εμπορικότητας. Για τον Μπέργκμαν το πρόσωπο ήταν ο ουσιώδης (και μοναδικός, μαζί με την γλώσσα) ενδιάμεσος. Ανάμεσα στο τι συμβαίνει μέσα μας και στο πώς επικοινωνείται, αν επικοινωνείται, στον άλλον άνθρωπο. Ο Μπέργκμαν δεν γεωράφησε απλώς, δεν έσκαψε μόνο και βαθιά, αλλά στο πρόσωπο των ανθρώπων του, στο καδράρισμα και τον συσχετισμό του (με άλλα πρόσωπα, με το ανθρώπινο και ψυχολογικό περιβάλλον), σημάδεψε την αλήθεια. Όση μπόρεσε την έβαλε σε λέξεις. Σε αυτές, σε αυτές που δεν ακούστηκαν και στο ανάμεσό τους, το ορισμένο από την ανθρώπινη έκφραση, χτίστηκε μια εργογραφία σοφή-πυλώνας και κινούν του κινηματογραφικού σύμπαντος.