Αν και ουδεμία σχέση με τον Γάλλο αξιωματικό και την διαβόητη υπόθεση που συντάραξε την Γαλλία στα τέλη του 19ου αιώνα, ο μικρός Ρίτσαρντ μεγάλωσε θεωρώντας πως δεν υπήρχε μια απλή συνωνυμία αλλά ήταν πραγματικός συγγενής του Άλφρεντ Ντρέιφους. Παρότι συγγένεια δεν υπάρχει, ο Ντρέιφους οδηγήθηκε καρμικά στον συνονόματό του σ' ένα τηλεοπτικό του 1991, σκηνοθετημένο από τον Κεν Ράσελ, το «Prisoner of Honor». H ατυχής αλήθεια παραμένει πως, παρά την σταθερή του καριέρα ως καρατερίστα σε όλη τη διάρκεια της καριέρας του, οι ευρείας απήχησης συμμετοχές για τον Ντρέιφους χάθηκαν σιγά-σιγά γύρω στα μέσα του '90 ενώ οι πραγματικά καθοριστικές του παρουσίες συνέβησαν στην δεκαετία του '70.
Τι παρουσίες όμως... Μετά από ρολάκια στο θέατρο και μερικές εμφανίσεις στο σινεμά στην δεκαετία του '60 (περνάει κι απ' τον «Πρωτάρη»), βρήκε τον ρόλο του στο «Αμέρικαν Γκραφίτι» του Λούκας (1973) κι αφού μπήκε στη λέσχη τον είδε και ο Σπίλμπεργκ και τον έβαλε σ' έναν από τους τρεις πρωταγωνιστικούς ρόλους στα «Σαγόνια του Καρχαρία». Από κει στις «Στενές Επαφές Τρίτου Τύπου» ήταν μια ταινία δρόμος. Ο Ρόι Νίρι, ο πρώτος κι ίσως ωραιότερος αντισυμβατικός σπιλμπεργκικός «ήρωας», ένα (σήμερα πια) τυπικό πορτρέτο χαρακτήρα από το σινεμά του '70, ένας άνθρωπος με όνειρο, μανία κι ετοιμότητα να αλλάξει τα πάντα της τακτικής, προαστιακής ζωής του. Ο Ντρέιφους δεν τιμήθηκε για την συναρπαστική, γεμάτη ενέργεια και όνειρο ερμηνεία του, τιμάται όμως ανέκαθεν στις ζωές των κοινωνούντων του φιλμ.
Δύο εβδομάδες μετά τις «Στενές Επαφές», βγήκε στις αίθουσες «Το Κορίτσι του Αποχαιρετισμού» που θα σημείωνε την κορυφαία αναγνωρισμένη στιγμή του. Κερδίζοντας το Όσκαρ για το στόρι του Νιλ Σάιμον, σ' έναν ρόλο που τον κάνει δικό του με το που παρουσιάζεται εξαφανίζοντας του πάντες στο φιλμ, ο Ντρέιφους θα γινόταν ο νεότερος άνδρας που κέρδιζε το όσκαρ – ρεκόρ που θα έχανε από τον Άντριαν Μπρόουντι ένα τέταρτο του αιώνα αργότερα.
Το πρόβλημα ωστόσο για τον ηθοποιό ήταν ο...άνθρωπος. Κοιτασματικές ποσόσητες κοκαίνης άρχισαν να κοσμούν αμφίβολα τη ζωή του Ντρέιφους. Ο εθισμός ήταν τόσο σοβαρός ώστε να επηρεάσει την καριέρα του εκέινη την εποχή (αρνιόταν ρόλους ή έκανε λάθος επιλογές), τόσο επικίνδυνος ώστε να κινδυνέψει να του κοστίσει τη ζωή (όταν στούκαρε την Μερσεντές του σ' έναν στύλο) και τόσο σημαδευτικός ώστε να του κοστίσει για πάντα κύρος στον τότε κόσμο και μέρος της απομνημονευτικής του ικανότητας. Χρόνια μετά, σκηνοθετημένος από τον Κέβιν Σπέισι για μια παράσταση του Old Vic, ο Ντρέιφους θα εμφανιζόταν με ακουστικό γιατί δεν μπορούσε να θυμηθεί τα λόγια. Οι εφημερίδες πέρασαν έξοχα με το γεγονός.
Ωστόσο, το τρακάρισμα που κόντεψε να του στοιχίσει τη ζωή, αισόπεια, του την έσωσε τελικά και ο αναγεννημένος Ντρέιφους επανέφερε μια κάποια καριέρα στην δεκαετία του '80. «Το Μούτρο του Μπέβερλι Χίλς» του Μαζέρσκι το '86, ο συγγραφέας-αφηγητής στο «Stand By Me» του Ράινερ την ίδια χρονιά, εκείνο το πολύ διασκεδαστικό «Tin Men» του Λέβινσον δίπλα στον Ντάνι ντε Βίτο καθώς και η κλασσική απόλαυση του «Stakeout» την επόμενη χρονιά έλεγαν πως ο Ντρέιφους επέστρεφε.
Στην συνέχεια ήρθε ξανά ο Μάρτιν Ριτ να τον βάλει δίπλα στην Στρέιζαντ στο «Nuts», ο Σπίλμπεργκ στο (άδικα) ξεχασμένο του «Always», o Τομ Στόπαρντ ήρθε να εκμεταλλευθεί την εμπειρία και την λατρεία του Ντρέιφους για το θέατρο στο πειραγμένο του μετασαιξπηρικό «Ο Ρόζενγκρατς κι ο Γκίλντστερν είναι Νεκροί», άντε να βάλουμε (διστακτικά) και το «Once Around» του Λάσε Χάλστρεμ ή το «What About Bob?» του στυλίστα της κωμωδίας Φρανκ Οζ δίπλα στον Μπιλ Μάρεϊ. Για τον Ντρέιφους η παρατεταμένη περίοδος όχι ιδιαίτερα ενδιαφερόντων προτεινόμενων σχεδίων είχε ξεκινήσει, μοναδική διακοπή θα ήταν το «Έπος του Κου Χόλαντ» που θα του απέφερε κι άλλη μια υποψηφιότητα για όσκαρ.
Έκτοτε οι άμεσα ενδιαφερόμενοι – κι αυτοί που του έχουμε μια αδυναμία – τον συναντούμε από δω κι από κει, όμως στην πραγματικότητα αυτό το ωραίο, φοβερά ενεργητικό ταλέντο σπαταλήθηκε χρησιμοποιούμενο, πριν την ώρα του, ως ανέφελος βετεράνος μιας εποχής που σημάδεψε χωρίς όμως να μπορέσει να στηριχθεί στα σκήπτρα της και στην συνέχεια. Να είναι γερός.
