Από τη μικρού μήκους ταινία κινουμένων σχεδίων «Frankenweenie» του 1984 μέχρι σήμερα, ο Τιμ Μπέρτον μετατράπηκε από εκκεντρικό καλλιτέχνη στο περιθώριο του Χόλιγουντ σε ένα από τα χαϊδεμένα παιδιά της βιομηχανίας του θεάματος, βάζοντας ταυτόχρονα αναπόφευκτα φρένο στην ανεξάντλητη φαντασία του.

Ένα όμως στοιχείο διατρέχει το σύνολο της φιλμογραφίας του αμετανόητου αυτού παραμυθά: η αδυναμία του σε απροσάρμοστους αντί-ήρωες, αιώνιους έφηβους και φαντασιόπληκτους απόκληρους της κοινωνίας, που αδυνατούν να γίνουν κατανοητοί από τον περίγυρό τους.

Ιδού οι πιο εμπνευσμένοι χαρακτήρες που γέννησε ποτέ το μυαλό του!

Βίνσεντ Μαλόι («Vincent», 1982)

Δεν έχει σημασία που έχει διάρκεια μονάχα έξι λεπτά· το «Vincent» παραμένει μία από τις πιο μαγευτικές στιγμές στο έργο του Αμερικανού σκηνοθέτη. Ήρωάς του ο επτάχρονος Βίνσεντ Μαλόι, ένα πιτσιρίκι με ακαταμάχητα μαύρες σκέψεις, που το μόνο που θέλει είναι να μοιάσει στο πρότυπό του, το είδωλο του σινεμά τρόμου Βίνσεντ Πράις. Με την ανεπανάληπτη φωνή του ίδιου του Πράις στην αφήγηση, το αριστουργηματικό αυτό stop-motion animation συλλέγει αξέχαστες γκραν γκινιόλ σκηνές από το έργο του Έντγκαρ Άλαν Πόε και τις ταινίες του Αμερικανού ηθοποιού με το βρετανικό ταμπεραμέντο, για να μεταμορφώσει τη ζωή ενός παιδιού που δεν είναι σαν τα άλλα σε ένα μελαγχολικό, ασπρόμαυρο κινηματογραφικό ποίημα: «And my soul from out that shadow that lies floating on the floor. Shall be lifted - Nevermore!»

Δείτε ολόκληρη την ταινία παραπάνω.

Έντουαρντ («Ο Ψαλιδοχέρης», 1990)

Αν ο ανήλικος Βίνσεντ είναι ο πρόγονος κάθε παρεξηγημένου ήρωα του Τιμ Μπέρτον, ο Έντουαρντ Ψαλιδοχέρης (Τζόνι Ντεπ) αποτελεί το απαύγασμα των απροσάρμοστων και αμετανόητα ονειροπόλων μπαρτονικών χαρακτήρων, που η κοινωνία ποτέ δεν θα μπορέσει να αγκαλιάσει ολοκληρωτικά. Mε αφετηρία τον αγαπημένο στον σκηνοθέτη μύθο του Φρανκενστάιν (που γέννησε και το «Frankenweenie»), ο Μπέρτον παίρνει το ατελές δημιούργημα ενός επιστήμονα (Βίνσεντ Πράις) και τον βάζει να γνωρίζει την αποδοχή και τον έρωτα, για να αποσυρθεί και πάλι στα σκοτάδια, εκεί όπου κανείς δεν μπορεί να τον πληγώσει. Ο Τζόνι Ντεπ στον καλύτερο ίσως ρόλο της καριέρας του, προτού μετατρέψει σε μανιέρα την αλαφροΐσκιωτη περσόνα του, σημαδεύει με έναν οδυνηρό ρομαντισμό το απόλυτο παραμύθι του Μπέρτον.

Σκαθαροζούμης («Ο Σκαθαροζούμης», 1988)

Στην πιο απολαυστικά εξωφρενική δημιουργία της φιλμογραφίας του, ο Μπέρτον αναθέτει στον δαιμόνιο (και εντελώς νεκρό) Σκαθαροζούμη (Μάικλ Κίτον) να δώσει μία χείρα βοηθείας σε ένα ζευγάρι άπειρων φαντασμάτων, προκειμένου να στοιχειώσουν τους νέους κατοίκους του σπιτικού τους. Κι αν το πληθωρικό ταμπεραμέντο του σπέρνει το χάος και αποδεικνύεται too much ακόμα και για τους μακαρίτες πελάτες του, ο ίδιος το μόνο που θέλει κατά βάθος είναι να διασκεδάσει λίγο την ανία της μεταθανάτιας ζωής – έστω κι αν οι πρακτικές του είναι κομματάκι ανορθόδοξες και η εμμονή του με τον «Εξορκιστή» ελαφρώς ανθυγιεινή.

Πιγκουίνος («Ο Μπάτμαν Επιστρέφει», 1992)

Στη δεύτερη ταινία που γύρισε ο Μπέρτον πάνω στις κομιξίστικες περιπέτειες του Ανθρώπου-Νυχτερίδα, ο Πιγκουίνος (Ντάνι ΝτεΒίτο) αποτελεί τη φριχτή νέμεση του Μπάτμαν, την ίδια στιγμή πρόκειται ωστόσο ξεκάθαρα για τον πιο κατάφωρα θλιμμένο χαρακτήρα της μπαρτονικής πινακοθήκης περιθωριακών αντί-ηρώων. Παραμορφωμένος και εγκαταλελειμμένος από τους γονείς του, μεγαλώνει στους βρωμερούς υπονόμους του Γκόθαμ Σίτι, ορκισμένος να πάρει εκδίκηση για όλη την ανθρώπινη περιφρόνηση που γνώρισε στη ζωή του. Το καταθλιπτικό βιογραφικό του σχεδόν δικαιολογεί τα καταστροφικά του σχέδια, και, σίγουρα, (μαζί με την ντομινατρίξ Catwoman της Μισέλ Φάιφερ) αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα ότι κάποιες φορές οι κακοί είναι πολύ πιο συναρπαστικοί χαρακτήρες από τους ξενέρωτους καλούς.

Εντ Γουντ («Ed Wood», 1994)

Στην πρώτη βιογραφική ταινία που σκηνοθέτησε ποτέ, ο Μπέρτον δίνει σάρκα και οστά στον «χειρότερο σκηνοθέτη στην ιστορία του κινηματογράφου»: τον Εντ Γουντ (Τζόνι Ντεπ), ανεκδιήγητο δημιουργό του «Plan 9 from Outer Space» και άλλων ανοσιουργημάτων, που μπορεί να μην ήξερε που να τοποθετήσει την κάμερα και να προτιμούσε να ντύνεται με τα ανκορά μπλουζάκια της φιλενάδας του, αλλά διακατεχόταν από γνήσιο πάθος για το σινεμά. Σε πιο προσωπικό επίπεδο, ωστόσο, ο Μπέρτον εμφύσησε στην επί της οθόνης συγκινητική σχέση του ατάλαντου Γουντ με τον θρυλικό ηθοποιό του σινεμά τρόμου Μπέλα Λουγκόζι κάτι από την τρυφερή φιλία που συνέδεε τον ίδιο με τον Βίνσεντ Πράις, ο οποίος πέθανε ένα χρόνο πριν από την έξοδο της ταινίας στις αίθουσες.