Έχοντας δεχτεί τα πυρά των οργισμένων φαν του «Πολέμου των Άστρων», ο Ράιαν Τζόνσον εγκατέλειψε τους μακρινούς γαλαξίες και βρήκε καταφύγιο σε ένα κατεξοχήν βρετανικό είδος, το whodunit. Το «Knives Out» του υπήρξε τεράστια επιτυχία στις αίθουσες και προκάλεσε το ενδιαφέρον του Netflix, το οποίο έκλεισε έναντι υπέρογκου ποσού τα επόμενα δύο μυστήρια του Μπενουά Μπλανκ. Οι διαφωνίες σκηνοθέτη και πρωταγωνιστή με την πλατφόρμα για τη διανομή των ταινιών στις αίθουσες οδήγησε τους πρώτους σε ηρωική έξοδο από την πλατφόρμα. Κι ευτυχώς για όλους μας, αποχώρησαν με το κεφάλι ψηλά, παραδίδοντας την καλύτερη ταινία της σειράς.

Στο «Wake up Dead Man» την πρωτοκαθεδρία δεν έχει ο ντετέκτιβ Μπενουά Μπλανκ, αλλά ένας νεαρός ιερέας, που αφηγείται τα γεγονότα που τον οδήγησαν στη μονή φανατισμένου, οπισθοδρομικού ιερέα και τις συνθήκες δολοφονίας του τελευταίου. Γνωρίζοντας, πια, την πρόθεση του Τζόνσον να προσεγγίσει μεταμοντέρνα το είδος, ο νους μας έτρεξε άμεσα στον «Φόνο του Ρότζερ Ακρόιντ», μια περιπέτεια του Ηρακλή Πουαρό γραμμένη σε πρώτο πρόσωπο, στολισμένη με διάφορα, διόλου κολακευτικά σχόλια στην εποχή της για το αφηγηματικό της ρίσκο και την τολμηρή ανατροπή της, αλλά τρομακτικά επιδραστική για την αστυνομική μυθοπλασία που ακολούθησε. Όντως, υπάρχει σχετική μνεία εντός της ταινίας στον Ρότζερ Ακρόιντ και όντως ο Τζόνσον παίζει με την υποκειμενικότητα στις εγκιβωτισμένες αφηγήσεις του, μα επί της ουσίας επικαλείται μια άλλη θρυλική ιστορία της Αγκάθα Κρίστι, το «Έγκλημα στο Οριάν Εξπρές».

Η Βρετανίδα συγγραφέας, ως γνωστόν, πίστευε στο φυσικό δίκαιο. Σε εκείνη την ιστορία, ο Πουαρό βλέπει την πίστη του στους ανθρώπινους θεσμούς να δοκιμάζεται και, ενώ λύνει το μυστήριο, αντιλαμβάνεται πως η γνωστοποίηση της λύσης στις Αρχές μόνο αποκατάσταση της δικαιοσύνης δεν θα φέρει και προχωρεί σε μια απρόσμενη (για τα δεδομένα του) απόφαση. Υπάρχει μια αντίστοιχη στιγμή αμφιταλάντευσης και παρεπόμενης επιφοίτησης εδώ για τον Μπενούα Μπλανκ, πορευόμενη από την επίδραση του νεαρού, καλού ποιμένα – αλλά κι από ψηλά, όπως γίνεται σαφές σε ένα χαρακτηριστικό πλάνο. Και αυτή η επιφοίτηση οδηγεί σε μια ανάλογη θυσία του (ιδιοφυούς, ορθού πλην αλαζονικού) Εγώ του ήρωα προς όφελος μιας ευρύτερης ανάγκης – της καλοσύνης, αν θέλετε. Περισσότερα δεν κάνει να πούμε, θα μαρτυρούσαμε το μυστικό.

Εκείνο που μπορούμε να πούμε είναι ότι για πρώτη φορά ο Τζόνσον μετριάζει τη γενικευμένη διάθεση εξυπνάδας και την (εγγενή) τάση του να λογαριάζει για φιλμική πανάκεια την εξεζητημένη πλοκή. Ίσως θυμήθηκε ότι η μισή νοστιμιά των μυστηρίων του λογοτεχνικού ειδώλου του ήταν η ανάδειξη του μωσαϊκού χαρακτήρων που τα απαρτίζουν και η αξιοποίηση του προς ανάπτυξη και εξυπηρέτηση της εκάστοτε θεματικής. Έτσι, η ίντριγκα του «Wake up Dead Man» δεν «μπουκώνει» τη δραματουργία και η ευφορική διάθεση δίνει τη θέση της σε μια απρόσμενα συγκινητική κορύφωση. Η δε απόφασή του να δώσει στον Τζος Ο’ Κόνορ τα πρωταγωνιστικά ηνία αποδεικνύεται ιδιοφυής, αν και κορυφαία του χορού, μετά από καιρό, προκύπτει η Γκλεν Κλόουζ.

Η ιστορία θέλει το σενάριο των «Επικίνδυνων Σχέσεων» να κλείνει με τη φράση «η ψυχή της φαίνεται στο πρόσωπο της».  Όταν ο Στίβεν Φρίαρς το είπε στην Γκλεν Κλόουζ, εκείνη του απάντησε «ξέρω πώς να το δείξω αυτό» και το αποτέλεσμα ήταν ένα από τα συγκλονιστικότερα και χαρακτηριστικότερα τελικά πλάνα στην ιστορία του μέσου. Ε, λοιπόν ο Τζόνσον εδώ έχει γράψει μια μεγάλη σκηνή στην Κλόουζ, στην οποία η ηθοποιός καλείται να «ξαναφέρει την ψυχή της στο πρόσωπο της». Είναι, βέβαια, άλλη ηθοποιός από τις αρχές των ‘90s κι έπειτα, το κάνει πιο μαξιμαλιστικά, δεν μπορεί αλλιώς πια – αλλά, όπως και να'χει, το κάνει. Κι αν το Netflix δεν έχει εγκαταλείψει την οσκαρική προώθηση της ταινίας τιμωρητικά, λόγω της αποχώρησης του Τζόνσον, μην απορήσετε αν δείτε το όνομα της Κλόουζ στις οσκαρικές υποψηφιότητες της κατηγορίας του Β’ Γυναικείου Ρόλου.

Τέλος, επειδή όλες οι περιπέτειες του Μπενουά Μπλανκ επιχειρούν να αφουγκραστούν το πολιτικό κλίμα της εποχής τους, έστω κι αν στο ζύγι η εξυπνάδα βγαίνει κατά πολύ βαρύτερη από την πολιτική, εδώ ο Τζόνσον αφήνει πίσω του την (αιτιολογημένη) ταξική επιθετικότητα του «Glass Onion» και, βλέποντας μια Αμερική διχασμένη, προκρίνει τη γεφύρωση και τη συμφιλίωση. Μια συμφιλίωση όχι άνευ όρων. Αλίμονο, ο αντιδραστισμός πρέπει να κατονομαστεί και ο φορέας του να μετανοήσει, αλλιώς του αξίζει η χλεύη. Αλλά αποτελεί σίγουρα μια γενναία και καλόψυχη επιλογή από την πλευρά του Αμερικανού δημιουργού, που καθιστά με τον τρόπο της την ταινία απολύτως ταιριαστή για χριστουγεννιάτικη προβολή και, κυρίως, για τους πολωτικούς καιρούς μας. 

To «Wake up Dead Man: A Knives Out Mystery» προστίθεται στον κατάλογο του Netflix από 12 Δεκεμβρίου.