Μουντιάλ στο ΣΙΝΕΜΑ #4: Παταγονία 1942, το Μουντιάλ που δεν έγινε ποτέ. Ή μήπως έγινε;

Μικρές και μεγάλες ιστορίες που ενώνουν τον θρύλο με την πραγματικότητα, ντοκιμαντέρ που βλέπουν πέρα από τις γραμμές του γηπέδου, ποδοσφαιριστές-ηθοποιοί και η αθέατη σχέση του αθλήματος με την πολιτική. Η ιστορία του Παγκοσμίου Κυπέλλου Ποδοσφαίρου μέσα από ένα κινηματογραφικό πρίσμα. 

Από τον Τάσο Μελεμενίδη
Μουντιάλ στο ΣΙΝΕΜΑ #4: Παταγονία 1942, το Μουντιάλ που δεν έγινε ποτέ. Ή μήπως έγινε;

Όπως οι λεπτομέρειες μπορούν να χαλάσουν έναν μύθο, με λίγη φαντασία μπορούν να δημιουργήσουν και έναν άλλο. Ειδικότερα αν αναφέρονται σε εποχές που τα οπτικά τεκμήρια είναι ελάχιστα, μπορούν να δώσουν ιστορίες όπου η αλήθεια συνυπάρχει  με τις σκέψεις ενός δημιουργού, χωρίς να υπάρχουν διακριτά όρια ανάμεσα στα δύο. Κάπως έτσι  ένα ντοκιμαντέρ εμφανίστηκε στο φεστιβάλ της Βενετίας το 2011, κάνοντας πολλούς να απορούν, αφού υποστήριζε πως το 1942 στην περιοχή της Παταγονίας, μακριά από τις βόμβες του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου, οργανώθηκε ένα παγκόσμιο κύπελλο ποδοσφαίρου την χρονιά που έπρεπε (τέσσερα χρόνια δηλαδή μετά το προηγούμενο), αλλά η FIFA δεν το αναγνώρισε ποτέ. 


Το «Il Mundial Dimenticato» («The Lost World Cup» ήταν ο διεθνής τίτλος) των ιταλών Λορέντζο Γκαρτσέλα και Φίλιπο Μακελόνι ξεκινά την ευρηματική αφήγησή του με μια απίθανη είδηση που υποτίθεται πως οδήγησε τους δημιουργούς του στο ξεκίνημα μιας μεγάλης έρευνας. Βλέπουμε λοιπόν την ανακάλυψη, σε μια περιοχή της Παταγονίας όπου γίνονται ανασκαφές για απολιθώματα δεινοσαύρων, ενός ανθρώπινου σκελετού που έχει πλάι του μια κινηματογραφική κάμερα. Το υλικό της έχει παραμείνει αναλλοίωτο και περιέχει σκηνές από ποδοσφαιρικούς αγώνες στην περιοχή που δεν μπορούν να προσδιοριστούν χρονικά. Η έρευνα οδηγεί στην αποκάλυψη πως ένας ουγγρικής καταγωγής αριστοκράτης, ο Κόμης Οτζ,  προθυμοποιήθηκε να οργανώσει το Μουντιάλ του 1942 στην Παταγονία, και αφού εισέπραξε την άρνηση των ποδοσφαιρικών ομοσπονδιών, κατάφερε να φτιάξει 12 ομάδες μαζεύοντας κυρίως ερασιτέχνες, αλλά και κάποιους επαγγελματίες από διάφορες εθνικότητες. Εμφανίζεται ομάδα από την ναζιστική Γερμανία, για πρώτη φορά η Αγγλία, η πανταχού παρούσα Βραζιλία, ενώ την έλλειψη Αργεντινής και Χιλής που ήταν πιο κοντά από όλες τις χώρες, αλλά αρνήθηκαν να παίξουν, κάλυψε μια μικτή ομάδα από ντόπιους ινδιάνους της φυλής Μαπούτσε.



Πιστεύοντας ήδη κάποιος πως βλέπει γελοιότητες, αρχίζει και το ξανασκέφτεται όταν το ντοκιμαντέρ εξιστορείται από τους Γκάρι Λίνεκερ, Χόρχε Βαλντάνο, Ρομπέρτο Μπάτζιο και τον πρώην πρόεδρο της FIFA, Ζοάο Χαβελάνζε. Το συμπέρασμα που βγαίνει από τα λεγόμενά τους, μαζί με την παράλληλη εξέλιξη της έρευνας στην περιοχή που έγινε η διοργάνωση, είναι πως όλα αυτά δεν τα ξέραμε ως τώρα γιατί κρυβόταν κυρίως από την FIFA που δεν ήθελε να μείνει στην ιστορία ότι την περίοδο που σκοτώνονταν τόσος κόσμος αυτή έκανε τα στραβά μάτια και άφηνε χώρες να παίζουν διεθνή τουρνουά, έστω και αν  αυτή η ουτοπική διοργάνωση προσπαθούσε να ενώσει χώρες σε εμπόλεμη κατάσταση. Μεταξύ άλλων παρουσιάζεται ένα αντίγραφο του κυπέλλου Ζιλ Ριμέ που φτιάχτηκε ειδικά για τον νικητή, μπλέκονται λογοτεχνικοί ήρωες που θεωρούνται από την ταινία πραγματικοί και παρουσιάζεται όλο το υλικό που βρέθηκε στην κάμερα, σύμφωνα με το οποίο οι ινδιάνοι Μαπούτσε φτάνουν ως τον τελικό εναντίον των Γερμανών, σε ένα ματς που στη δεδομένη χρονική στιγμή μοιάζει σαν σύγκρουση του Καλού με το Κακό. 


Πέφτοντας οι τίτλοι τέλους, ο θεατής δεν έχει μια ξεκάθαρη εικόνα για όσα είδε. Η ταινία πετυχαίνει να θολώσει περισσότερο τα νερά, παρά το ότι είναι στημένη ως ντοκιμαντέρ έρευνας, ισορροπώντας ανάμεσα στη σοβαρότητα και το χιούμορ, με τους αφηγητές να είναι οι πρώτοι που θεωρούν ότι δεν μπορεί να έχει γίνει κάτι τέτοιο, αλλά να «εκπλήσσονται» στην πορεία με όσα μαθαίνουν. Η αλήθεια είναι πως το φιλμ θεωρείται από τους περισσότερους σήμερα ως mockumentary, ως προϊόν φαντασίας δηλαδή, κάτι που προδίδεται κυρίως από τις αρχειακές σκηνές, που όσο και αν έγινε προσπάθεια για να μοιάζουν αληθινές, φαίνεται σε πολλές στιγμές η παρεμβολή της τεχνολογίας. Οι δημιουργοί του πάντως, θέλοντας να σχολιάσουν τον ποδοσφαιρικό κόσμο, απέφυγαν να δείξουν μια ιδεατή διοργάνωση, βάζοντας μέσα στην ιστορία τους μπόλικες δολοπλοκίες που θεωρητικά δεν είχαν χώρο σε ένα τέτοιο Μουντιάλ. Στο σύνολο του, το «Il Mundial Dimenticato» παραμένει μια απολαυστική ιστορία, που αφήνει τον θεατή να αφεθεί σε αυτόν το μύθο του «ξεχασμένου» Μουντιάλ, τόσο ώστε να μην ενδιαφέρεται στο τέλος αν πιάστηκε κορόιδο ή όχι. 

Η απολαυστική ταινία είναι πλέον σήμερα διαθέσιμη στο vimeo και μπορείτε να τη δείτε ολόκληρη παρακάτω (με αγγλικούς υπότιτλους). 

Διαβάστε ακόμη: 
Μουντιάλ στο ΣΙΝΕΜΑ #3: Γαλλία 1938, το χαμένο φιλμ και η ντροπή της FIFA

Μουντιάλ στο ΣΙΝΕΜΑ #2: Ιταλία 1934, η ομάδα-θαύμα που αγάπησαν οι διανοούμενοι​
Μουντιάλ στο ΣΙΝΕΜΑ #1: Ουρουγουάη 1930, ταξίδι στο Νέο Κόσμο